Mediahype rond Wilders film Fitna onderzocht

De Nederlandse Nieuwsmonitor, een instituut verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, heeft een onderzoek ingesteld naar de berichtgeving in de media over de film Fitna van Geert Wilders. De berichtenstroom over Wilders en zijn anti-Koranfilm kende volgens de monitor een geheel eigen dynamiek.

Nadat op 28 november via een nieuwsbericht in De Telegraaf bekend werd dat Wilders een anti‐koran film zou gaan vertonen in januari, werd een opvallend golvende nieuwsstroom ontketend. Na een piekmoment verslapte de aandacht weer, om een paar weken later wederom op te veren. In totaal waren er vier van die aandachtsgolven die bovendien steeds hoger werden.

Naarmate de tijd verstreek en de film nog niet was vertoond, werden er meer en meer krantenkolommen ingeruimd voor de kwestie. Van de twaalf kranten besteedden vooral de Volkskrant, het Reformatorisch Dagblad, De Telegraaf en Trouw relatief gezien veel aandacht aan Fitna; gezamenlijk 46,6% van het nieuws.

'Hype'
Volgens de monitor was er duidelijk  sprake van een (media) hype. Het onderzoek maakt onder meer duidelijk dat Wilders maar weinig feiten of uitspraken hoefde te leveren om een grote stroom artikelen op gang te brengen. Naarmate de film langer op zich liet wachten en Wilders minder uitspraken deed, werden de reacties van pers en politiek volgens de onderzoekster steeds heftiger. ''Achteraf kun je vaststellen dat Wilders de politiek en de media stevig in de greep had'', zo zegt hoofdonderzoekster Nel Ruigrok.

Wat Wilders met zijn film zei te beogen, een inhoudelijk debat voeren over de islam, is nauwelijks gebeurd. De meeste mediaberichten gingen over Wilders en de film zelf, ook al was de inhoud van die film lange tijd onbekend. Ook de politiek liet zich lange tijd vooral uit over Wilders, de film en de vrijheid van meningsuiting, maar voerde niet het inhoudelijke islamdebat dat Wilders bij de aankondiging beoogde.

Verder valt op dat Wilders zelf zelden heeft uitgehaald naar ‘de moslims’, maar enkel de islam en diens symbolen heeft aangevallen. Ruigrok: ''Terwijl de politiek en media hem juist vaak verweten dat hij zich tegen moslims keerde''.

Volgens de onderzoekster berichtten de media overwegend met een negatieve lading over Wilders en zijn film. De Volkskrant voerde daarin volgens haar de boventoon.

Het onderzoek staat hier (.pdf-bestand).