'VVD en CDA kunnen niet uit regering gaan'
''Het heeft totaal geen zin nu te gaan dreigen met een kabinetscrisis. Het huidige kabinet is demissionair en kan niet in zijn geheel aftreden.'' Dat stelt hoogleraar staatsrecht Tijn Kortmann van de Radboud Universiteit Nijmegen woensdag.Na de motie van afkeuring die de Tweede Kamer dinsdagavond indiende tegen demissionair-minister Rita Verdonk, ziet Kortmann twee mogelijkheden. ''Of Verdonk stapt op of de hele VVD neemt ontslag. Dat VVD en CDA opstappen, is staatsrechtelijk onmogelijk.''
Volgens de hoogleraar kan een demissionair kabinet niet stoppen. ''Dan is de koningin niet meer gedekt door de ministeriële verantwoordelijkheid. Er moet in elk geval één minister blijven zitten.'' Mochten alle ministers willen aftreden, dan kan de koningin het ontslag van een aantal van hen weigeren.
Kortmann ziet in het aftreden van Verdonk en mogelijk andere VVD-ministers staatsrechterlijk de meest zuivere oplossing. ''Verdonk moet weg. Zo heeft de Kamer de motie bedoeld.'' De portefeuilles van de afgetreden minister of ministers zullen in dat geval tijdelijk worden overgenomen door de nog zittende collega's. ''Vervangers instellen is onlogisch.''
Unieke situatie
Kortmann noemt de ontstane situatie uniek. Eerder zijn de ministers Ernst Hirsch Ballin (CDA) en Ed van Thijn (PvdA) uit een demissionair kabinet gestapt, maar zij deden dat nog voor de Tweede Kamer een motie tegen hen indiende. ''Ook toen bleek dat het geen problemen oplevert als een paar demissionaire ministers opstappen.''
De hoogleraar ziet in de gebeurtenissen van dinsdag een duidelijk signaal van de nieuwe Tweede Kamer. ''De Kamer wil zich laten gelden.'' Voor de formatie kan de situatie een positief effect hebben, denkt Kortmann. ''De Kamer en het kabinet zullen tegenover elkaar blijven staan. Dat kan er voor zorgen dat men zo snel mogelijk een nieuw kabinet wil formeren.''
Beraad
Het kabinet komt aan het begin van de middag bijeen voor spoedberaad over de politieke situatie. Dinsdagavond dreigde VVD-leider Mark Rutte alle VVD-ministers uit het kabinet terug te trekken als Verdonk moet vertrekken. Ingewijden sluiten niet uit dat dan het hele al demissionaire kabinet opstapt.
Volgens sommige bronnen wordt binnen de coalitie overwogen om de motie van afkeuring tegen Verdonk als 'onuitvoerbaar' ter zijde te schuiven, waarna het kabinet gewoon zou blijven zitten.
