Twee smaken Röntgenstraling uit zwarte gaten

Onderzoekers van de universiteit van Bologna en de Italiaanse wetenschapsraad bestudeerden metingen van de Italiaans-Nederlandse BeppoSAX ruimtesonde die tussen 1996 en 2001 meerdere malen op het zwarte gat 3C273 gericht stond. Op basis van schommelingen in de intensiteit van de uitgezonden straling konden ze uitvogelen hoe de Röntgenstralen onderling verschillen.

Zwarte gaten zijn per definitie onwaarneembaar vanwege het feit dat zelfs licht niet uit het zwaartekrachtsveld kan ontsnappen als het zich eenmaal binnen de zogenaamde "event horizon" bevindt. Astronomen kunnen hier omheen werken door te kijken naar straling die uit wordt gezonden door deeltjes die worden opgeslokt door de immense leegte. Röntgenstraling is hier de helderste component van.

Als ruimtestof en gas wordt opgeslokt door een zwart gat vormt dit een donutvormige ring die snel roteert voor deze inzakt. Tijdens deze baan warmen deeltjes in deze wolk op tot ongeveer 10.000 graden Celsius wat Röntgenstraling produceert. Terwijl het meeste materiaal uiteindelijk ten prooi valt aan het zwarte gat wordt een deel door het magnetisch veld uitgespuwd in twee smalle stralen in tegengestelde richting. In deze stralen bewegen elektronen met snelheden die de snelheid van een licht benaderen waarbij eveneens Röntgenstraling vrij komt.

Hoewel de schijf volgens voorspellingen een Röntgenstraling met lagere energie zou produceren was dit voorheen niet waargenomen. Onderzoekers hopen dat dit hen zal helpen met het ontrafelen van de Röntgenemissies van andere zwarte gaten en inzicht geeft in verbanden tussen het formaat van de schijf en de stralen."Het zal aanwijzingen over hoe een zwart gat materie oppeuzelt en uitspuwt opleveren." aldus Giorgio Palumbo van de universiteit van Bologna.