Reacties op de troonrede
Fractieleider Bos van de PvdA betitelt de troonrede als nietszeggend en de miljoenennota als hopeloos en onfatsoenlijk. Voor de keiharde maatregelen van Balkenende II ontbreekt volgens Bos iedere onderbouwing. "Ik zie alleen maar cijfers."
De PvdA-leider verwacht dat mensen die toch al in de knel zitten nieuwe klappen krijgen door de maatregelen in de WAO, WW en de gezondheidszorg. "Er wordt nergens hoop geboden." Bos vindt dat de hervorming van de WAO en de WW veel meer in samenspraak met vakbonden en werkgeversorganisaties moet plaatsvinden. "Moeilijke maatregelen zijn noodzakelijk, maar regel dat dan op een fatsoenlijke manier met de sociale partners."
Bos verwacht dat de maatregelen de werkloosheid juist omhoog zullen stuwen en dat de economie nog verder zal afglijden. Hij vindt dat het kabinet het financieringstekort volgend jaar moet laten oplopen tot 3 procent, de ondergrens volgens de EU-spelregels. "De enige reden voor de bezuinigingen is dat we het braafste jongetje van de Europese klas willen zijn", denkt Bos.
Minister Zalm van Financiën denkt dat het kabinet volgend jaar alsnog besluit om de duur van de WW-uitkering te bekorten. "En dit wordt geen vrijblijvende discussie", dreigt de minister.
Volgens Zalm zijn er goede redenen om in te grijpen in de WW. Internationaal loopt Nederland uit de pas met een werkloosheidsuitkering van maximaal vijf jaar. In andere Europese landen is de maximale duur veel korter.
Het onderzoek dat het kabinet heeft aangekondigd naar de WW zal wat hem betreft dan ook "geen vrijblijvende discussie" worden, zegt de VVD-bewindsman naar aanleiding van de gepresenteerde Miljoenennota.
Het kabinet verergert met zijn bezuinigingsbeleid alleen maar de economische malaise, vindt fractieleider Halsema van GroenLinks. Het doet dat volgens haar "omdat Balkenende en Zalm voor alles de verzorgingsstaat een kopje kleiner willen maken. Balkenende hangt het geloof aan dat dit leidt tot meer liefdadigheid. Zalm wil vooral een ministelsel en kiest de ideologie van 'ieder voor zijn eigen'."
Halsema vindt dat "juist de mensen die steun nodig hebben van twee kanten worden gepakt". Ze verliezen koopkracht door de ontkoppeling van uitkeringen en lonen en moeten ook nog meer betalen voor gezondheidszorg, onderwijs en huur.
GroenLinks zal woensdag bij de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer met een tegenbegroting komen. Het zal daarin "aantonen dat het veel beter kan", door minder te bezuinigen en door grote milieuvervuilers meer te belasten. Daardoor komt er volgens Halsema geld vrij voor het scheppen van werk, sociale voorzieningen, meer groen en eerlijke inkomensverhoudingen.
"Het kabinet dwingt met haar opstelling het CNV tot acties," zegt Terpstra. De vakcentrale beraadt zich de komende weken op welke vorm die acties krijgen. De klassieke manier van massaal actievoeren werkt volgens het CNV niet meer. Als voorbeeld van 'slim' actievoeren noemt het CNV het stilleggen van alleen een afdeling intern transport.
De SP voorspelt groot maatschappelijk verzet tegen de door het kabinet gepresenteerde maatregelen. "Het wordt niet meer alleen een hete herfst. Iedereen is zich aan het warmlopen,'' zegt fractieleider Marijnissen. Vooral de afschaffing van de fiscale regeling van VUT- en prepensioen zit hem "heel erg hoog. Ik ken bouwvakkers die veertig jaar keihard hebben gewerkt en uitkeken naar eerder stoppen met werken. Hun wereld stort nu volledig in."
Marijnissen is vooral teleurgesteld in de christen-democratische premier Balkenende. "Die heeft volgens mij zijn ideologische veren afgeworpen. Het is niet meer het CDA van vroeger. In dit beleid zie ik niets christelijks of sociaals."
Ook Marijnissen verwacht dat de werkloosheid de komende jaren door de kabinetsplannen juist oploopt. De SP'er ziet liever dat Nederland optreedt zoals Duitsland en Frankrijk, die de economie proberen aan te jagen met extra investeringen.
"Na twee jaar van politieke stilstand komt Balkenende II met harde maar noodzakelijke maatregelen. Eindelijk komt er een einde aan de politieke onmacht en de naar binnen gekeerde zelfgenoegzaamheid die Nederland te lang heeft getekend," zegt fractieleider Dittrich van D66.
De ingrepen in de WAO en WW en loonmatiging acht hij onvermijdelijk om de loonkosten te drukken en daarmee de oplopende werkloosheid te keren. Volgens Dittrich krijgen mensen die onevenredig worden getroffen voldoende compensatie. De enige maatregel waarmee Dittrich niet kan leven is de hoge belastingaanslag waarmee mensen die in de VUT gaan in 2005 te maken krijgen.
Ook Dittrich juicht toe dat de ministers concrete doelstellingen hebben geformuleerd en daarop afgerekend kunnen worden. "Als de doelen niet worden gehaald en de minister heeft daar geen goed verhaal bij, dan houdt het op",
Fractieleider Verhagen van het CDA waardeert de keuzes die het kabinet maakt door in te zetten op loonmatiging voor meer werkgelegenheid, hervormingen om de sociale zekerheid betaalbaar te houden en verbetering van de publieke dienstverlening bij met name veiligheid, onderwijs en zorg. Zeer ingenomen is hij ermee dat het kabinet concrete doelstellingen noemt waarop het afgerekend kan worden. "Dit is lef van het kabinet. Zo kom je af van de sorrydemocratie."
Maar Verhagen heeft ook kritiek. Zo vindt hij dat het kabinet werknemers en werkgevers tegemoet moet komen als die bereid zijn de lonen te matigen. "Als de sociale partners echt meerjarenafspraken willen maken over loonmatiging en verbetering van de arbeidsparticipatie, dan mag het kabinet daar niet doof voor zijn. Dan heeft het wat mij betreft enige ruimte", aldus Verhagen.
De CDA-fractieleider heeft ook kritiek op het plan om werknemers die met de VUT gaan in een klap een belastingaanslag voor de hele VUT-periode op te leggen. Volgens het kabinet is hiervoor om technische redenen gekozen. "Dan moeten ze maar even niet-technisch denken. Dit moet anders," vindt Verhagen.
Ook met het uit het ziekenfonds halen van het taxivervoer voor zieken heeft Verhagen problemen. Hij zal woensdag tijdens de algemene beschouwingen met een voorstel komen om de kwestbaarste groepen te ontzien bij deze maatregel.
Van een verdere ingreep in de duur van de WW-uitkering, die VVD-minister Zalm van Financiën niet wil uitsluiten, is voor de CDA'er onbespreekbaar. Volgens hem moet de WW zo hervormd worden dat het verzekeringskarakter beter tot uitdrukking komt. "Als mensen premie betalen, moeten daar ook rechten tegenover staan."
