Vrede ver weg in Noord-Ierland

De veelbelovende wending in het Noord-Ierse vredesproces is gisteren tot stilstand gekomen door de opstelling van de grootste protestantse partij, de Ulster Unionisten (UUP) van de vorige maand opgestapte premier David Trimble.

Zijn partij wijst tot woede en teleurstelling van de meeste betrokkenen het gezamenlijke voorstel van de Britse en Ierse regeringen om het vredesproces uit het slop te trekken alsnog af. De katholieke Irish Republican Army (IRA) bood aan te willen ontwapenen maar gaf geen begindatum aan. "Wij willen nu actie en geen woorden meer", verklaarde Trimble de onverzoenlijke opstelling. Hij wil dat de IRA binnen 48 uur met ontwapening begint.

De Britse en Ierse regeringen zitten hierdoor na alle euforie op maandag over een doorbraak in het vastgelopen vredesproces, met een forse kater. Sinn Fein, de politieke tak van de IRA, noemde het standpunt van Trimble "een enorme blunder". Sinn Fein-leider en onderhandelaar Martin McGuinness wees er in een speciaal belegde bijeenkomst in Belfast op dat de onafhankelijke internationale ontwapeningscommissie van de Canadese generaal b.d. John de Chastelaine overtuigd was van de goede wil van de IRA.

"Wie zijn wij om aan dit oordeel te twijfelen. De commissie is door ons allen aanvaard. Als Trimble geen waarde hecht aan de woorden van De Chastelaine dan moet hij dit zeggen of hij moet zich ertegen verzetten en de consequenties aanvaarden", aldus McGuinness. Hij vindt dat Trimble's partij "een ernstige beoordelingsfout" heeft gemaakt in de taxatie van het moeizame vredesproces.

Ontmantelen
De Sinn Fein-bestuurder merkte op dat het gezamenlijke voorstel van de de Britse en Ierse regeringen voor het eerst aangaf dat niet alleen de IRA het Goede Vrijdag Akkoord uit 1998 niet had uitgevoerd, maar ook de beide regeringen en die van Noord-Ierland niet. Zo was volgens hem niet begonnen met het ontmantelen van militaire bases, was de hervorming van de politie blijven steken en wilde de UUP Sinn Fein uit diverse bestuursfuncties van de Noord-Ierse regering sluiten.

Politieke analisten vinden de terughoudende opstelling van de UUP merkwaardig. Temeer daar er signalen zijn dat de IRA al binnen een maand met het ontwapenen wil beginnen van zijn vele tonnen aan explosieven en wapentuig. Cyril Ramaphosa en Marti Ahtisaari, beiden lid van de ontwapeningscommissie, hebben tegenover de Canadese generaal verklaard dat voor hun ogen al opslagplaatsen zijn vernietigd. Analisten vragen zich af waarom de UUP telkens met nieuwe voorwaarden komt. Een enkeling meent dat de protestantse partij nieuwe obstakels opwerpt om de macht in Noord-Ierland niet te hoeven delen met de katholieke partijen Sinn Fein en SLDP.

Trimble vormde reeds tweemaal een regering met Sinn Fein. Hij verwachtte dat de IRA als tegenprestatie zou overgaan tot snelle ontwapening. Ondertussen zijn er twee ontwapeningsdeadlines verlopen en begint de oppositie tegen Trimble onder protestanten te groeien. "Ik maak dezelfde vergissing niet voor de derde maal", zei Trimble gisteren.

De partijen hebben tot zaterdag uitstel gekregen om ja of neen tegen het ultimatum te zeggen van de Britse en Ierse regeringen. Als er zaterdagnacht om 12 uur geen instemming is, wordt of het parlement ontbonden voor nieuwe verkiezingen of komt Ulster onder rechtstreeks bestuur van Londen te staan.