Bekken trekken
Een vriend zei me laatst dat mijn neus zo lief heen en weer gaat, als die van een konijn.
Wat ik op zich nog wel grappig vond, want mijn Chinese sterrenbeeld is ook konijn.
Vanaf mijn puberteit heb ik de neiging om met mijn gezicht te trekken, alsof ik moet niezen. Soms ziet het er ook uit alsof ik pijn lijd, terwijl dat niet zo is.
Als ik alleen al hard nadenk of wat spanning voel, dan vertrekt mijn gezicht al.
In de Soos waar ik vroeger vaak kwam, was een vrouw die voortdurend bekken trok. Ik vond het geen gezicht, al was het natuurlijk wel een gezicht. Dat deed ze niet opzettelijk. Het leken zenuwtrekken. Daar scheen ze weinig aan te kunnen doen.
Een tijdlang was ik bang dat ik zo zou worden. Soms had ik het gevoel dat mijn gezichtstrekkingen erger werden.
In het taxi-busje werd ik er ook mee gepest. Jongens riepen mijn naam, net zo lang tot ik wel op moest kijken. Dan gingen ze heel overdreven hun neus optrekken.
Dan schaamde ik me, en het ergst was dat mijn gezicht bleef trekken. Ik kon het niet stoppen, zelfs niet eventjes.
Het taxi-busje was op zich al vernederend. Ik leerde pas zelfstandig reizen toen ik 17 was. Er kwam een begeleidster die geloofde dat ik zelfredzaam kon worden. Doordat we er samen aan werkte, kwam die verwachting ook uit.
In het openbaar vervoer ben ik (misschien nodeloos om te schrijven) nooit gepest of aangesproken op mijn tics.
Ik hoopte dat ik eroverheen zou groeien. Veel kinderen en jongeren hebben tijdelijk zenuwtrekken, die ook weer overgaan. Dat gebeurde bij mij niet, al was het sommige perioden minder. Steeds vaker vroeg ik me af of er iets niet goed in mijn hoofd was. Mijn hersenen gaven blijkbaar onwillekeurig signalen aan mijn spieren.
Lag het aan mijn autisme? Maar lang niet al mijn vrienden met autisme hebben dit. Eerlijk gezegd weet ik maar één kennis die het ook heeft.
Ook heb ik het niet mijn hele leven gehad. Zo heb ik filmpjes gezien van toen ik heel klein was (0 tot vier jaar). Toen was mijn gezichtsmimiek heel gewoon.
Ook op de basisschool kan ik me niet herinneren dat ik met mijn gezicht trok.
Soms valt het mee en lijkt het inderdaad op hoe de neus van een konijn heen en weer gaat.
Als ik me heel diep ontspan, dan kan ik mijn gezichtsspieren tot rust brengen. Voor even.
Na een lezing die ik had gegeven was er iemand uit het publiek die me aanspraak op de spiertrekkingen in mijn gezicht. Dat ik mijn emoties voor me hield, maar die zich blijkbaar op een andere manier uitten.
Ik kon hem alleen maar bedanken voor het bespreekbaar maken, al was ik er toch niet echt blij mee.
Want als die zenuwtrekken zo'n punt zijn en ook opvallen, welke gevolgen heeft dit dan voor mijn sociale leven? Of kans op succes. Of de kans om een relatie te krijgen.
Mijn tics vallen ook op. In tegenstelling tot bijvoorbeeld trillende oogleden. Die voel je wel, maar worden door de omgeving minder snel opgemerkt.
Kortom, ik schaam me soms en juist daarom wil ik het bespreekbaar maken. Omdat ik niet de enige ben met dit probleem.
Ook andere mensen wens ik gelukkig leven toe, onbelemmerd door eventuele tics.
Nu zag ik 'toevallig' in een Amerikaanse documentaire The food hospital over kinderen en voeding, een jongen van 15 jaar, die hetzelfde probleem had als ik.
Hij was een aardige jongen om te zien. Een leuk gezicht.
Hij kreeg een dieet voorgeschreven, zoals verse groenten en fruit, vis en noten en geen suiker en kunstmatige toevoegingen.
Ook werden er metingen gedaan en de spiertrekkingen waren met 50% afgenomen.
De pieken waren als hij veel spanning ervoer, bijvoorbeeld tijdens een toetsweek. Maar op sommige momenten waren de gezichtsspieren ook helemaal rustig.
Dat gaf mij ook weer hoop, al eet ik al best gezond.
Wat kunnen we doen voor een kind of jongere, met tijdelijke of chronische zenuwtrekken?
Het heeft geen zin om een kind erop aan te spreken als hij een tic heeft. Daar wordt hij alleen maar onzeker van. Hij kan er op dit moment niks aan doen.
Op termijn is er wel het een en ander wat je kunt doen voor het kind. Zoals een uitlaatklep voor emoties en spanningen.
Dan bedoel ik niet anderen slaan, schoppen of pesten, maar bijvoorbeeld dansen, zingen, tekenen, toneelspelen. Het is om het even wat, als het kind zich maar kan uiten. Een keer uithuilen kan ook opluchten.
Vrij (buiten) spelen is sowieso belangrijk en gezond voor kinderen.
Veel kinderen met een fopspeen in hun mond, lijken gespannen, alsof ze hun emoties opkroppen. Vaak zie ik een huilerig of fronsend gezicht. Het kind zit als het ware op slot.
Kinderen die vrijuit kunnen praten en lachen, lijken negatieve emoties minder vast te houden.
Kinderen die weg worden gestopt in een buggy, lijken eerder de neiging te hebben tot dwangmatige bewegingen. In plaats van lachen, zie ik vaak een grimas. Peuters die zelf mogen lopen, lijken hun energie, emoties en spanning beter te regulieren. Ze zijn doorgaans socialer, opgewekter en meer ontspannen. Omdat er meer contact is met de ouders, lachen en kletsen ze ook meer.
Letten op wat het kind eet kan erg helpen. Vooral echte voeding, zelf bereid en zonder kunstmatige toevoegingen.
Zorgen dat het kind niet teveel onder druk staat, bijvoorbeeld met schooltaken of sociale druk, kan ook tics helpen verminderen.
Dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan, want de school legt het kind taken op.
Wat je wel kunt doen is de prestatiedruk relativeren. Het kind hoeft niet uit te blinken. Het gaat ten slotte naar school om te leren, dus het hoeft niet overal goed in te zijn. Maak er bijvoorbeeld een spel van met je kind, om de lessen goed onder de knie te krijgen en neem het niet te ernstig.
Als het kind echt ongelukkig wordt door school, is het beter om uit te kijken naar een school die meer rekening houdt met de manier van leren voor het kind.
Ook te weinig uitdaging kan een valkuil zijn. Wanneer het kind te laag wordt ingeschat, voelt dat ook als een druk (zoals in mijn geval). Hij voelt dat hij meer kan en wil zich ook ontwikkelen, maar krijgt de kans niet. Het moet zich teveel inhouden en dat uit zich dan weer op andere manieren.
Het is belangrijk om altijd te kijken en ook het kind te vragen wat het zelf wil en (aan)kan.
Wat betreft sociale druk: Geef het kind mee dat het goed is zoals het is. Het hoeft niet te veranderen. Het mag zichzelf zijn en in zijn eigen licht staan.
Bronnen:
Een tic of zenuwtrek, wat is het en hoe gaat je ermee om?
The Food Hospital 2 Episode 6
https://www.youtube.com/watch?v=PZqysL-DoTM