Grote Russen

Bert (superworm)

Uit interesse en gezien ik een talenstudie doe heb ik al aardig wat literatuur gelezen, van Chaucer tot Austen en Hermans tot 't Hart. Toch heb ik één vrijwel onneembaar bastion nooit weten te veroveren: de Grote Russen. Ook in het Engels zijn er boeken die 'je ooit gelezen behoort te hebben' en die tegelijk 'praktisch onleesbaar' worden genoemd, ik noem een Ulysses, maar Russische romanschrijvers zijn een vak apart.

Ik begon in meerdere vuistdikke pillen, van Dostojefski tot Tolstoj, maar ik wist er nooit één uit te lezen. Dit had veel te maken met één van de terechte vooroordelen: elk karakter heeft een grote diversiteit aan bijnamen, voornamen, functienamen, achternamen en wat dies meer zij. Slavische namen, die voor ons Germaanse brein vrijwel niet uit elkaar te houden zijn, zeker vanwege de ongelooflijke hoeveelheid die je per bladzijde over je uitgestrooid krijgt. En ik ben al slecht met namen.

Mijn zus, zich gewaar van mijn grieven hieromtrent, nam een keer een Grote Rus mee waarvan ze dacht dat ik die wél uit zou lezen. Jaren geleden begon ik eraan, maar opnieuw raakte ik afgeleid voor ik goed en wel in het verhaal zat. Toch zorgde een bioscoopbezoek deze week voor verandering: met een goede vriendin bekeek ik Anna Karenina, of in elk geval de hedendaagse interpretatie, vertolkt door Keira Knightley.

Helaas bleek de emotionele diepte die ze in haar rol kon leggen, beperkt tot die van een pierenbadje en wist ze me niet erg te overtuigen om het boek eens te gaan lezen. Wat zoekwerk nadien liet me echter inzien dat de film het verhaal nogal verpest had, dat het eigenlijk een meesterwerk is over de veranderende Russische samenleving, industrialisatie, grote politieke ideeën, et cetera. In een discussie hierover met de vriendin in kwestie, kwam ik plots op dat boek dat al jaren op de plank stond.

“Ik moet 'm nog steeds eens uitlezen.” Thans heb ik de daad bij het woord gevoegd; hoewel ik nog een paarhonderd bladzijden te gaan heb, ben ik razend benieuwd hoe De Meester en Margarita van Boelgakov zal eindigen. Het werd geschreven in het Rusland van Stalin en werd pas 30 jaar later, eind sixties, uitgegeven. Het verhaal betreft de leden van een (communistisch) literatuurgenootschap, en hoe zij in het atheïstische Moskou bezocht worden door de duivel zelve.

Ik zal niet meer verklappen, maar de manier waarop een briljante eigen versie van de kruisiging van Jezus in het boek is verwerkt, alsook de smerigheden die de duivel met de hoofdpersonen uithaalt en de vaak weinig subtiele kritiek op het Rusland van de jaren '30 en de constante dikke laag sarcasme die over elk geschreven woord is gedrapeerd, maken dat dit boek met recht zijn reputatie van “beste Sovjetroman ooit” waarmaakt.

Een aanrader voor iedereen, dus. U zult zich wellicht afvragen hoe mijn column deze week wat beknopter (en wellicht minder interessant) is dan normaal gesproken. Dit heeft alles te maken met mijn frustratie over het niet bestaan van Engelse ondertiteling voor het nieuwe seizoen van Borgen, mijn vinden van een persoon die de Deense transcripten heeft bemachtigd, en mijn poging om hele afleveringen te ondertitelen vanuit een taal die ik helemaal niet ken.

In het forumtopic houd ik fans op de hoogte van updates.