Het bedrog van Cheryl Cole

Bert (superworm)

Too much of anything can make you sick 
Even the good can be a curse
Makes it hard to know which road to go down
Knowing too much can get you hurt

Vorige week schreef ik over hoe alles wat de muziek- en filmindustrie produceert overeenkomt met het eerder geproduceerde. Zo zijn van de bestverkopende films van de afgelopen tien jaar, 74 van de 100 films remakes, adaptaties, prequels, sequels of andere bewerkingen van films, boeken, comics, games en/of speelgoed. Vrijwel alle andere zijn genrefilms die zich binnen hun eigen genres en subgenres eveneens aan strikte regels houden die zijzelf niet hebben verzonnen: denk aan Avatar en Kung Fu Panda. Het zijn wonderlijke feiten die duidelijk uitgelegd worden door een docu op de website Everything Is A Remix.

Die docu legt het verschil tussen legaal remixen (het maken van covers of gelijkende, maar niet dezelfde muziek) en schaamteloos plagiaat. Zo heeft Marco Borsato weliswaar elk van de grote hits in de eerste tien jaar van zijn carrière schaamteloos gejat van Italiaanse nummers uit de jaren '70, '80 en '90, van "Dromen Zijn Bedrog" (1982) en "Waarom Nou Jij" (1974) tot "Ik Leef Niet Meer Voor Jou" (1980) en "Vrij Zijn" (1992). Maar omdat dat woord voor woord en noot voor noot exacte covers zijn, mag dat, daar we mogen aannemen dat de Italianen gecompenseerd worden. We worden, van Jezus tot Bieber, continu beïnvloed door wat voor ons kwam. We ridiculiseren, kopiëren, adapteren en verbeteren het. 

Just know that you're not in this thing alone
There's always a place in me that you can call home
Whenever you feel like we're growing apart
Let's just go back back back back back to the start, oh

Toch hoort in onze tijd schaamteloos jatten in elk geval bekendgemaakt te worden, zoals Coldplay deed met “Talk” en Borsato met Cocciante cum suis. Men bouwt het hele nummer op de melodie van het Kraftwerknummer “Computerliebe” [vergelijk hier], maar zodra de band zei dat het “een hommage” was vond niemand het meer erg. Dan blijft er één categorie jatwerk over: het kopiëren van andermans werk zonder dat aan te geven of überhaupt te erkennen. Zodra je geconfronteerd wordt met je jawerk heel hard schreeuwen “dat het toeval is! Ik ben compleet origineel!” en doen alsof je neus bloedt – kortom, plagiaat.

Led Zeppelin is hier bijzonder goed in geweest, zo toont de genoemde docu uitstekend aan. Mijn eigen bijdrage is wat eigentijdser. Omdat ik eigenlijk nooit radio luister word ik sinds ik puber-af ben weinig meer geconfronteerd met popmuziek. Tussen mijn twaalfde en zestiende kan ik van hardrock tot rap en alles ertussenin werkelijk elk liedje meezingen, ook na tien jaar nog, maar vanaf 2005 raakte ik het popspoor bijster. Via een collega die een goed jaar geleden de radio aanzette, ontdekte ik een deuntje dat me op de één of andere manier bleek te plezieren (zeg ik met schaamrood op de kaken): [tafka] Cheryl Cole's “Fight For This Love” (2009). De collega was geschokt dat ik het de maanden ervoor niet had gehoord – “Het is echt een megahit geweest, ze draaiden het continu.” Datzelfde pas na jaren een liedje ontdekken dat de hele wereld al kent gebeurt me vaker, ook met “Price Tag” en “Happiness”; of je er echt wat mee mist blijft wel de vraag.

Is it better? Is it worse?
Are we sitting in reverse?
It's just like we're going backwards
I know where I want this to go
Driving fast but let's go slow
What I don't wanna do is crash, no

Het deuntje van Cole's melodie was aanstekelijk, de vocals goed gearrangeerd, het baslijn-riedeltje bleef in mijn kop hangen. Ook het clipje bleek heel aardig geregisseerd en mevrouw Cole is zelf ook al niet de lelijkste; ik luisterde het vaker dan nodig om het uit mijn kop te kennen. In BBC's Radio 1-decenniumlijst stond het nummer dan ook op 23. Toen ik echter in januari van dit jaar bij vrienden Guitar Hero speelde, viel mij bij het nummer “Cliffs of Dover” (1990) van Eric Johnson direct op dat de melodie ervan exact overeenkwam met die van “Fight For This Love”. Luistert u maar, vanaf 57 seconden

Eén der aanwezigen riep echter “ja, Cheryl Cole, maar ook K-Ci & JoJo's “All My Life” (1998)!” En inderdaad, luistert u zelf maar: het pianoriedeltje is inderdaad eveneens gejat van Johnson. Of Cole daarmee dubbel plagiaat pleegt of slechts enkel maakt niet zoveel uit, want hier blijft het niet bij voor onz' aller Cheryl. Afgelopen zaterdag zapte ik voor mijn werk wat langs de honderd-en-tig kanalen op tv en bleef ik hangen op VH1, dat net de laatste seconden van Madonna's laatste, futiele poging om sexy te zijn (“Hung Up”, 2005) afspeelde. Al bij de eerste seconden van het nummer erna, Lionel Richie's “My Destiny” uit 1992, viel op dat het baslijn-deuntje in beide nummers identiek was. Luister maar, opnieuw valt het direct op.

En opnieuw blijft het daar niet bij. Met de melodie en baslijn gekopieerd, blijft de vocale structuur nog over. U raadt het al. Ditmaal viel het wél genoeg op om een gang naar de rechter te verantwoorden. De rapster Kelis klaagde Cole aan voor plagiaat wegens het op veel punten kopiëren van het Kelisnummer “Lil' Star” (2006). Hier een leuke mashup, hier een treffende vergelijking

Anything that's worth having
Is sure enough worth fighting for
Quitting's out of the question
When it gets tough, gotta fight some more

Of Cheryl er zelf van op de hoogte was is de vraag, maar dat de luie producers schaamteloos drie of vier nummers hebben geremixt tot één nieuw catchy deuntje, is een feit. Toch zullen deze overeenkomsten slechts het topje van de ijsberg zijn, een speld in een hooiberg van inspiratie door anderen. Voor de luisteraar van nu klinkt forties-Ink Spots allemaal identiek, klinkt sixties-surfrock verdacht hetzelfde, evenals seventies-disco en eighties-synthpop. Hoe verder we van de zeroes-and-oughts verwijderd raken, hoe meer het zal opvallen dat het opnieuw een continue stroom vernieuwingen was, allemaal gebaseerd op eerder werk van andere artiesten.

Zoals ik vorige week al mocht concluderen: we luisteren toch vooral graag naar dingen die we al eens hebben gehoord, al is het onderbewust. Niet iedereen zal bij “Fight For This Love” direct denken aan plagiaat, hetgeen ook een reden is dat het in tig landen een hit van formaat werd. Een niet al te subtiele mashup van een aantal succesvolle nummers uit het verleden blijkt met ons naar thuis snakkende gehoor haast een garantie voor succes.

Want all my life, I've been waiting for a girl like you; you are my destiny, you are my one and only; if it's worth having, it's worth fighting for.

- - - 

Steeds als ik je zie zingen
Kan ik mijn zinnen niet langer bedwingen
Sterren, je bent ze vergeten
Voor hun liederen te betalen
Jij kan hun roem laten schijnen
Over jezelf, maar je laat ze wegkwijnen
En als je lacht, lacht ook je saldo mee

[refrein:]
Je meester-dromen zijn bedrog
Canzona's vorm je om
Tot Hollands wangedrocht
Je bent al jaren voor jatwerk gezwicht
Hebt half Italië opgelicht
Je luistert aan en zoekt wat uit
En één keer in de zoveel tijd komt een single uit

Jij moet ons één ding beloven:
Laat ons niet langer in dromen geloven
Zelf met de eer lopen strijken
Maar zangers ondermijnen
En, als die roem weer gaat schijnen,
Laat dan dat beeld dat ik heb liefst verdwijnen
Als je zou gaan, is dat een puik idee

[refrein 2x]