Alleen maar echte mensen

Ik ben dol op realityprogramma's als Oh Oh Cherso, Probleemwijken, Dames in de Dop en Expeditie Robinson. Het is namelijk een verademing om naast alle mediagetrainde koppen bij talkshows en clichéuitbrakende voetballers eens 'echte mensen' te zien. Want authenticiteit is hot. Toch is het maar de vraag hoe authentiek deze programma's zijn.

NRC Handelsblad publiceerde dit weekend een interview met Lenneke van Ingen, eigenaar van A Million Faces, een bedrijf dat kandidaten cast voor tv-programma's, films en reclames. Alhoewel, van Van Ingen mogen we het geen casten noemen. Dat zou suggereren dat je naar acteurs op zoek bent, terwijl je juist 'echte mensen' zoekt. Maar wanneer zoek je 'echte mensen'? Uit het artikel blijkt dat Van Ingen vooral op zoek is naar mensen die voldoen aan stereotyperingen of een enorm uitgesproken karakter hebben.

A Million Faces moet op zoek naar “Tokkies”, “volle meisjes” of mensen met een “plat accent”. Of in Van Ingens eigen woorden “je zoekt mensen die interessanter zijn dan je buren”. Wat ze daar precies mee wil zeggen weet ik niet. Misschien woont zij in een saaie Vinex-wijk naast een accountant met een uitgeneukt huwelijk. Mogelijk hebben interessante mensen als Britt, Ymke en Sterretje geen buren. In dat geval zou ik als scout een tour maken langs vrijstaande huizen.

Soms lukt het ook niet om iemand te vinden, zoals de keer dat Van Ingen op zoek moest naar “een vrijgezelle boer die op Johnny Depp leek en bereid was om te trouwen in het tv-programma”. Ze kon er niet van slapen toen de boer niet gevonden werd. Slapeloze nachten omdat de echte wereld zich niet aan de hokjesgeest van tv-producenten wil conformeren. Dat is een beetje hetzelfde als een puisterige puber die na het opspuiten van Axe gaat klagen dat hij niet is besprongen door bloedmooie vrouwen.

Er wordt dus misschien wel gezocht naar “echte mensen”, maar in ieder geval niet naar een afspiegeling van de maatschappij. We willen authenticiteit zien, zolang het geen spiegel is. Deelnemers aan realityprogramma's geven een inkijkje in werelden waar velen niet mee geconfronteerd (wensen te) worden. Kent u Willem uit Big Brother I nog? Waarschijnlijk niet. Dat was een tamelijk kleurloos persoon, zoals u ze elke zaterdag op dorpsbraderieën kunt vinden. Aardige vent, maar deed of zei niks opmerkelijks. Anno 2012 zou Willem het niet tot het beeldscherm schoppen. Daarvoor is hij iets te 'authentiek'. Nee, we willen liever mensen die domme uitspraken doen, bij voorkeur met een belachelijk accent. En hoe authentiek blijven de deelnemers van realityshows zodra ze weten dat er een camera op ze gericht is? Een vakantie in een grote villa waar onbeperkt drank beschikbaar is doet ook af aan de echtheid van de deelnemers. Ooit vertelde een deelnemer aan een realityprogramma mij dat hij door de producent gevraagd werd “om zijn Brabantse accent aan te zetten”.

Nee, realityshows zijn niks anders dan crealityshows. Het is een gecreëerde werkelijkheid. En het gaat ons niet om authenticiteit, maar om zelfverheerlijking. We lachen deelnemers van realityprogramma's uit om hun ondeugden. De domheid van Britt als ze denkt dat Nelson Mandela een Surinamer is, de ontrouw bij deelnemers van Temptation Island en het bandeloze gedrag van een paaldansende Barbie. Zelf zijn we niet deugdelijker. We vinden het onbehoorlijk om mensen uit te lachen, maar doen het stiekem toch als we televisie kijken. Mevrouw Van Ingen erkent dat de mens soms slecht is en verdient aan onze zucht naar 'aapjes kijken'. Dat mag misschien ondeugdelijk zijn, maar de programma's waar zij voor scout zijn beter voor de gemoedsrust dan de andere realityshow die 'Het Journaal' heet.

Tim twittert