Alwetend zijn de onwetenden

Tim (Teundepopulist)

In Nederland zitten we nooit verlegen om een deskundige opinie. Wat er ook gebeurt, altijd is er iemand die op basis van titel of functie een gefundeerde mening mag geven. Ons land is een vat van vulkaankenners, fatsoenszeloten, barbecueconnaisseurs en instortingsgevaarexperts. Er wordt wel eens geroepen dat Nederland niet genoeg investeert in de kenniseconomie, maar wie televisie kijkt en de krant leest, kan niet anders concluderen dan dat de kenniseconomie een doorslaand succes is. Op nationaal niveau zijn er geen kennishiaten meer.

En dat is jammer. Want afgelopen week maakte een vriend mij duidelijk dat de onwetenden vaak de echte experts zijn. Ik had in de Amsterdamse Tuschinski-bioscoop de Franse film Intouchables gezien. Een prachtfilm waarin een gevoelig verhaal wordt gecombineerd met briljante humor. Daarom raadde ik mijn vriend aan de film snel te gaan zien. Niets bijzonders. Al duizenden mensen hebben de film gezien en velen hebben hem geadviseerd aan anderen. Ook mijn vriend, een verstokte filmliefhebber, had de tip al meerdere malen gekregen. Oké, enkele tipgevers adviseerden hem The Intouchables te kijken. Dat bleek geen andere film te zijn, maar vooral een teken van de toenemende dominantie van het Engels. Alhoewel the intouchables een incorrecte Engelse vertaling zou zijn van de filmtitel. Ondanks de eerdere tips was mijn advies doorslaggevend. Ik sta immers te boek als een notoire filmhater. Minimaal twee uur zwijgend naar een scherm turen terwijl je je bek moet houden is niet mijn idee van een gezellig samenzijn. Vanwege deze aangeboren cineastische aversie werd mijn advies serieus genomen. “Als zelfs Teun de filmhater het een leuke film vindt, dan moet het wel goed zijn.”

Want alle echte deskundigen ten spijt, vaak varen we op meningen van bekenden of het gedrag van de massa. Hoe minder we met iets op hebben, hoe waardevoller de tip. Weinig mensen hebben wat met bandoneonspelers, maar we vielen massaal voor de muziek van Carel Kraayenhof na het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima. Hoogstens de helft van de Nederlandse bevolking beschouwt zichzelf als voetbalfan, maar bij het EK straks zijn we weer allemaal in oranje gehuld. De massa van leken lijkt dus prima in staat om kwaliteit te herkennen. We kijken en masse naar Oranje, maar niet naar Helmond Sport – VVV.

Nu zijn er waarschijnlijk legio experts, van sociaal psychologen tot trendwatchers, die mijn lezing bestrijden en stellen dat de lekenmassa helemaal niet zelf oordeelt. Dat experts een poortwachterrol hebben en het kaf van het koren scheiden voordat de leken er notie van nemen. Economen zullen roepen dat de markt dicteert wat wij voorgeschoteld krijgen, biologen benoemen ons nog maar eens als kuddedieren en marketingexperts zullen kraaien dat de positionering van merken belangrijk is. En met mijn expertise als politicoloog knik ik soms instemmend bij Churchills gedachte dat democratie de slechtste regeringsvorm is, op de andere geprobeerde alternatieven na.

Op weg naar de bioscoop zag ik echter dat de massa het ook goed mis kan hebben. Rond het Rembrandtplein kwam ik opvallend veel mensen in marinekleding tegen, waaronder een 55-jarige Purmerendse met een weinig marinierswaardig postuur. Hier keek ik aanvankelijk niet van op, omdat het Rembrandtplein de natuurlijke habitat is van saaie provinciemutsen die zich tijdens een verkleedpartijtje nog eenmaal te buiten gaan alvorens zij een dito saaie provincielul trouwen. Later drong het besef door dat het weer tijd was voor de jaarlijkse eruptie van uitgelaten burgerlijkheid die Amsterdam nu al enkele jaren teistert. De Toppers. Vervelend. Ook voor de marine die zich geen grotere devaluatie van het vak had kunnen indenken.

De massa zat dus mis. Misschien is er een expert die voor mij kan duiden wanneer ik nou wel en wanneer ik niet op de massa kan varen? In de tussentijd geniet ik van mijn nieuwbakken status als filmkenner en gebied ik u zo snel mogelijk Intouchables te gaan zien.