De wederopstanding van Prins Friso

Beste Okaht,

Bedankt voor je bijdrage van gisteren. Deze column voegt echt iets toe aan het debat dat ik probeer te voeren.

Toegegeven, veel met het koningshuis heb ik niet. Ik mijd Koninginnedag en zie de Oranjes liever gaan dan komen. Ik zie hen als mensen die hun sociale status op een vrij arbitraire manier hebben verkregen. Dat duizenden Nederlanders hand in hand en met liefde toeschouwer zijn van een passerende koets vol uitkeringstrekkers, terwijl men aan de andere kant succesvolle en excentrieke landgenoten neersabelt, is voor mij altijd een opvallend gegeven geweest.

Goed.
Dan nu waar het om gaat. Er is een verschil tussen speculatie, nieuws en opinie. Een open deur, dat weet ik, maar het journaille van Nederland heeft hier niet langer boodschap aan. Dat, mijn waarde collega, is een kwalijke zaak.

Okaht, jij zegt in principe dat een lezer zich, in deze moderne tijd, een nog kritischere houding moet aanmeten dan men voorheen al had moeten doen. Ik ben het hier met je eens, maar dat betekent niet dat het journaille zich vervolgens een lakse rol mag aanmeten. Omdat jij in je column op zondag “Friso overleden” in de titel had gezet, stond deze enige tijd bovenaan in de zoekmachine. Binnen enkele uren had je 4000 lezers bereikt. Dat is prima voor een opiniestuk, maar voor nieuws is dat een andere kwestie. Hier kom ik later nog op terug.

Om bij FOK! te blijven, de berichtgeving over Friso is niet het enige voorbeeld van roddel en achterklap door de media. Afgelopen zaterdag stond er op onze website een zeer tendentieuze titel “Eerwraak in Nederland Toegestaan”. Het stuk is geschreven op basis van een artikel uit “De Telegraaf” en meldt dat een Joodse man is vrijgesproken van het feit dat hij geen identiteitskaart bij zich droeg. Hij had deze niet bij zich, omdat zijn overtuiging het hem niet toestaat om op zijn gebedsdag iets bij zich te dragen. Vervolgens wordt in het artikel op FOK! gesteld dat religie nu officieel boven de Nederlandse wet staat en dat eerwraak en homoseksuelen stenigen voortaan tot de mogelijkheden behoren. Het gaat hier echter om een uitspraak van de kantonrechter en deze zaak is dus geenszins te generaliseren naar andere rechterlijke procedures. We leven immers niet in een land waar jurisprudentie wordt uitgevoerd. Deze feiten worden echter achterwege gelaten. Men extrapoleert liever de feitelijke situatie (de uitspraak van de rechter) naar de meest extreem mogelijke (eerwraak). Dit is stemmingmakerij; bovendien werd hiermee in feite nieuws gecombineerd met opinie.

Zoals hoofdredacteur Sjuul Paradijs al eens zei [sic]: “De Telegraaf is een actievoerende krant.” Daarmee heeft dit dagblad dus een politieke agenda en is sturend en selectief in haar berichtgeving. Doordat een redacteur van FOK! het bericht van "De Telegraaf" heeft aangedikt en vervolgens op onze website heeft geplaatst fungeerde FOK! afgelopen zaterdag als een verlengstuk van de TMG mediagroep. FOK! heeft zich laten gebruiken als dienaar voor de politieke agenda van een ander. Dit artikel bereikte op FOK! 50.000 “views” en laten we hierbij ook de oplage van “De Telegraaf”, met 650.000 kranten per dag de best gelezen krant van Nederland, niet vergeten.

Dan wil ik nog even terugkomen op de kwestie omtrent Friso. De RVD meldde vrijdag dat de situatie omtrent Friso’s gezondheid een kwestie van afwachten is. Over enkele dagen weet men weer. Wordt vervolgd, dus. Ondertussen is de beste man door sommige media hersendood verklaard en wordt bericht dat zijn familie in afwachting maar is gaan skiën. Fijn, maar in feite is er gewoon geen nieuws, want men moet afwachten. De RVD had dit al vrij vroeg nadat het ongeval bekend werd aangegeven. Op Radio 4 hoorde ik gisteren de hele dag dat er geen nieuws was over Friso’s situatie. De NOS kwam met een extra journaal om eveneens te berichten dat er geen nieuws was. Even opletten: het is nu dus ook al nieuws dat er geen nieuws is.
Het is wel duidelijk. Men rapporteert geen nieuws, men creëert het. De nieuwsbulletins moeten gevuld, is er niet genoeg dan verzint men wel iets of maakt men desnoods van een mug een olifant.

Journalisten hebben echter verantwoordelijkheden en moeten zich bovendien ethisch kunnen verantwoorden, want hun berichten bereiken dagelijks duizenden mensen. Ten eerste: nieuws maak je niet, je rapporteert het. Ten tweede: men moet kritisch zijn over wat men rapporteert. Hoe betrouwbaar is mijn bron? Is dit feitelijk juist of slechts speculatie? Is de manier waarop ik het rapporteer objectief genoeg? Voegt het iets toe? Ten slotte: het is geenszins de bedoeling dat een nieuwsbericht sturend is in het oordeel van zijn lezers. Er is een verschil tussen opinie, nieuws en speculatie. Een goed medium zorgt ervoor dat deze strikt gekaderd zijn en blijven.