Youp, Freek en inspiratie

De beste wensen. Het jaar zit erop, op naar het volgende. Laten we hopen dat tweeduizendtwaalf veel goeds zal brengen, voor u, maar ook voor mij. Want het is natuurlijk leuk om iedereen dagenlang tijdens drie droge kussen het beste te wensen, maar ik hoop vooral op persoonlijk succes in 2012. Laat ik daar gewoon eerlijk over zijn.

Oudejaarsavond vierde ik met mooie vrienden, ontspannen, zonder televisie. Wel met oliebollen, vrolijke praatjes, wijn, vuige praatjes, meer wijn, meer oliebollen en nog meer wijn. Dat alles begeleid door plaatjes van soulvolle feestnegers, zorgvuldig uitgezocht door de gastvrouw. Ik heb de televisie geen tel gemist, sterker nog, het gebrek aan televisie kijken verhoogde de feestvreugde enorm. Ondanks die vreugde van televisieloosheid heb ik op nieuwjaarsdag toch de oudejaarsconference van Youp van 't Hek even teruggekeken. Dat is een soort traditietje. Youp is niet echt míjn cabaretier. Ik vind hem niet slecht, maar ik lig nooit onder de bank van het lachen. 's Avonds was er ook nog de nieuwjaarsconference van Freek de Jonge. Dat is ook niet echt mijn cabaretier. Sterker, bij hem kan ik een uur kijken zonder een lachje. Ik besloot ze beide te kijken.
Naast elkaar gezet, toonden de voorstellingen precies wat ik persoonlijk volgend jaar graag wil zien. Of wat ik belangrijk vind. Is dat onduidelijk? Ik zal proberen ze in een paar woorden naast elkaar te zetten om mijn punt te illustreren.

Freek de Jonge. Lone Wolf. Het absolute dieptepunt van de show, dan hebben we dat direct gehad, was het liedje aan het einde van de show. Er klonk een matig liedje terwijl er op een televisiescherm foto's werden getoond die het afgelopen jaar het nieuws hadden beheerst. Tijdens het refrein werd Freek getoond in Volendammer klederdracht. Precies op dat moment weerklonk: "Ik ben jouw redding in de hoogste nood". De bek viel me open. Freek mijn redding in de hoogste nood. Dat zou de beste grap van de avond zijn geweest, maar het was helemaal niet geestig bedoeld.
In het uur daarvoor had hij zich ook al opgeworpen als een soort Jezus die bepaalde wat goed was en wat niet deugde. Je kunt zeggen dat dat de taak is van een cabaretier, maar dat ging hier niet op. Als cabaretier of kunstenaar wil je aan het denken zetten. Zeker Freek benadrukt dat aanzetten-tot-denken keer op keer. Natuurlijk mag je als komiek chargeren, maar je bent geen predikant die de waarheid in pacht heeft over wat juist of onjuist is. Freek deed precies wat hij iedereen verweet: schreeuwen en blèren; het volume belangrijker maken dan de inhoud. Het wist me geen moment te raken. Niet met de performance. Niet met de inhoud. Of misschien juist door die performance raakte de inhoud me niet.

Youp van 't Hek. De tweede viool. De voorstelling was geestig, zeer geestig op momenten, maar hij ontroerde ook. Youp durfde klein te spelen, niet stampend en schreeuwend op het randje van het podium, maar wat meer achteruit, beschouwend. Het hele George Clooney-verhaal had er wel uit gemogen, het was amusant, maar of het heel erg thuis hoorde in een eindejaarsconference valt te betwijfelen. Verder niets dan lof voor zijn onderwerpkeuzes. Door niet alleen de grote thema's aan te snijden (dat Wilders-is-een-lul-verhaal kennen we nu wel) en originele invalshoeken te kiezen hield hij me op het puntje van mijn stoel. De inhoud van de voorstelling lag niet voor de hand. Youp was niet zelfingenomen, maar bracht zijn overpeinzingen en onderwerpen stijlvol. Er was een boodschap die mooi werd vormgegeven door een violiste. Die boodschap werd samengevat in de laatste zin van de voorstelling: ‘Wat overblijft is de muziek.' Tussen alles wat de grond ingetrapt werd, hoe vreselijk zaken volgens de cabaretier ook waren, er was altijd nog de schoonheid van de muziek.

Wat overblijft is schoonheid. Dat vind ik inspirerend. Hoewel voor mij het verschil tussen beide voorstellingen mogelijk de belangrijkste eyeopener was. Opnieuw ontdekken dat het zinloze schreeuwen niets oplost of bijdraagt. Ik weet dat wel, maar soms moeten me de ogen even opnieuw geopend worden. Soms moet ik me weer even realiseren dat een subtiele originele invalshoek vaak meer effect sorteert dan de botte bijl.
Inspiratie. We moeten de puinhopen niet negeren of doodzwijgen, maar laten we tussen de puinhopen wel blijven zoeken naar schoonheid. Want het negeren of niet langer zien van schoonheid is het vreselijkste wat me in het nieuwe jaar zou kunnen overkomen.