Een mummie in je koffer

Neuskleuter

Heb jij al een stuk steen van een piramide thuis? Nee? Dan moet je er nu snel bij zijn, want de Egyptische kunst is reddeloos verloren. Terwijl het volk zich op een pleintje druk maakt om wat regeringsprobleempjes, hebben de plunderaars al toegeslagen. Na wat gemolesteerde mummies worden nu de pakhuizen groots aangepakt door kunstrovers. Er zijn nu maar drie opties voor de kunst uit de Egyptische, Romeinse en Byzantijnse oudheid: het wordt gejat, vernield, of als goud omgesmolten. Hiermee gaat zo veel informatie verloren over de geschiedenis van deze cultuur, dat je net zo goed pagina's uit een geschiedenisboek kan scheuren. De kennis gaat verloren. Een volk dat zichzelf berooft van zijn eigen geschiedenis, is wel heel dom. We gaan hier in Nederland toch ook niet  het Rijksmuseum plunderen bij een willekeurig opstandje?

De reden dat wij Nederlanders dat niet doen, heeft te maken met onze beschaving en de waardering voor kunst. En het wordt natuurlijk wat bemoeilijkt, omdat de politie, ME en het leger hier wel naar de regering luisteren. Maar, wat ook heel belangrijk is, wij snappen dat Rembrandts en Van Goghs deel uitmaken van ons cultureel erfgoed. Dat verniel je niet zomaar. Islamieten houden niet zo van pre-islamitische kunst. Afbeeldingen van mensen zijn verboden volgens de islam, dus bestaat islamitische kunst uit abstracte patronen. Niet dat rovers daar veel van weten, maar het is een stuk makkelijker om iets permanent te vernietigen als het je toch al geen ruk interesseert.

De plunderingen van het Egyptische erfgoed waren helaas al te voorspellen. De menselijke ketenen om de musea te beschermen, helpen niet meer. Het is in het verleden al vaker voorgekomen dat een land snel van zijn schatten werd beroofd. Neem bijvoorbeeld Cyprus. Dit oud-koloniale eiland heeft jarenlange strijd gekend tussen de Griekse en Turkse bevolking. In 1974 zette Turkije de laatste invasie op, waarbij het eiland bezet werd. En geplunderd. Hele kerken werden leeggeroofd. Toen de kerken leeg waren, werden zelfs de iconen van heiligen op bestelling uit de muur gehakt en verkocht aan het buitenland. Er werd niets meer heel gelaten. Het eiland is inmiddels al jarenlang gescheiden in een Grieks deel en een Turks deel, maar de meeste kunstwerken blijven spoorloos. Gelukkig keek een oplettende Nederlander laatst nog naar de Tros TV-Show, waarbij hij een icoon aan de muur zag bij Boy George. Boy heeft het stuk aan de Cyprioten moeten retourneren, maar zulke toevalstreffers zijn er veel te weinig, waardoor de kunst spoorloos blijft.

Afghanistan, nog zo'n leuk voorbeeld van een land waar pre-islamitische kunst wordt vernietigd en de rest van de grond wordt afgegraven. Boeren en grafrovers zoeken de grond af naar oudheden. Wat zij vinden, wordt voor een schijntje opgekocht door de Taliban. De kunst wordt het land uitgesmokkeld en voor veel geld verkocht op de Amerikaanse en Europese markt. De Afghaanse en Perzische geschiedenis verdwijnt in privécollecties over de hele wereld, ook in Amsterdam. Het is fijn dat de kunst nog ergens ter wereld wordt bewaard, ook al hebben wetenschappers daar geen notie van, omdat ze geen toegang krijgen tot deze illegale kunst. Alleen een beetje jammer dat de opbrengsten volledig naar terroristische groeperingen zoals de Taliban en Hezbollah gaan, waardoor de strijd daar nog lang door kan gaan dankzij onze westerse sponsoren.

Het is duidelijk dat de kunst in Egypte geen lang leven meer beschoren is. De tastbare geschiedenis met mummies, piramiden en andere elementen van deze oude beschaving wordt vernietigd, omgesmolten en geroofd. Het zijn gouden tijden voor smokkelaars. En misschien is het maar goed ook dat er veel uit het land wordt geroofd, want er is meer hoop voor een gejat kunstwerk dan een vernield erfstuk. Gelukkig heeft het British Museum de Steen van Rosetta nooit geretourneerd naar Egypte, dus daar kunnen we voorlopig van blijven genieten. Als je nog mensen kent in Egypte, vraag hen dan in ieder geval om hun best te doen om zo veel mogelijk te smokkelen naar Nederland. Misschien past er nog een mummie in hun koffer. Dan kunnen we de kunst hier even veilig stellen. En kijk over een paar jaar weer naar de Tros TV-show. Misschien heeft Boy George dan weer een ander illegaal kunstwerk aan zijn muur hangen.