Overdrachtelijke plofkoppen

Als intro drie kleine belevenissen van onze kleinkinderen, nog te jeugdig om al grotelijks bedorven te zijn  door cultuur en maatschappij, milieu en school. Kerk? Gezin? Opa? Vriendjes? Kan allemaal, maar om suggesties in die richting met enige mate van succes te kunnen verdedigen zou een wat grondiger kennis van onze familie wel nuttig zijn. En in dat verband hebben de meesten van u slechts één informatiebron: mij. En zo blijft dat, want mijn geliefden hoeven geen slachtoffer te worden van mijn exhibitionisme-op-schrift.

Kleinzoon van 4 kwam wat uit zijn hum uit school bij oppasoma. Hij voelde zich helemaal niet joker en kroop bij oma op schoot. Plots kregelig commentaar van een nichtje van hem, zes jaar oud en vreselijk bij de pinken, over iemand die een smerige wind moest hebben gelaten. Het bleek heel wat erger: kleinzoon zat van het ene moment op het andere helemaal onder de jakkerkak. Dus oma moest de boel schoonmaken, maar onderwijl was er nog een baby van acht maanden in de box, zodat ze niet boven in de badkamer de boel kon gaan redderen. Dan maar bij de kraan in de keuken. We hebben net weer een nieuwe telefoon waar nog geen nummers in het geheugen stonden en mijn vrouw kan slecht telefoonnummers onthouden. Wat te doen om onze zoon schone kleren te laten brengen? Ah, ze kende wel het nummer van een andere schoondochter, dus die gebeld, de boel uitgelegd en zo toch het contact tot stand gebracht, zodat er rap schone kleding van huis werd aangevoerd. Kleinzoon afgedroogd en in zijn nakie in een deken gewikkeld op de bank aan Nickel overgeleverd. Inmiddels zijn we tegen dit soort rampen beveiligd: iedere kleinkind heeft hier permanent een compleet stel kleding liggen. Lijkt oma veiliger. Zoals dat bij kinders gaat was ieder commentaar to the point en volledig conform het gevoelen van het kind in kwestie. Geen twijfels, alles helder.

Ander verhaaltje. Kleindochter van bijna vier komt vaak hier over de vloer, is panisch van wespen en was getuige van het probleem van haar vierjarig neefje. Thuisgekomen vertelde ze haar mam dat haar toekomstplannen wat moesten worden bijgesteld. Ze had besloten niet naar school te gaan, want, zei ze, daar kreeg je zomaar opeens diarree. Dat wordt dus thuisstudie, net als in dunbevolkte gebieden aan de andere kant van de grote plas. Verder werd haar met enige omzichtigheid verteld dat er over een aantal maanden gezinsuitbreiding kon worden verwacht. Dat werd prompt afgekeurd. Jullie hebben mij toch? Dat is gewoon waar, she’s a handful. Dat vond de consultatiebureau-arts tenminste wel. Haar deur naar de wachtkamer stond open en ze hoorde de conversatie tussen dochter en kleindochter een kwartiertje aan. Tijdens het consultatiegesprek vertelde ze dat dit een unieke ervaring was geweest: iemand die nog geen vier is gebruik te horen maken van hoofd- en bijzinnen, alle werkwoorden correct te horen vervoegen en geen enkele fout te horen maken, op het taalniveau van een slim kind dat minstens twee maal zo oud is. Dochter vertelde dat ze dit op een iets lager niveau ook in een andere taal doet. En intussen ook doende is met Engels. We zijn allemaal heel benieuwd waar dat op uitdraait.

Andere kleinzoon, Jelle. Okee, jullie krijgen een naam, al te anoniem mag het ook weer niet zijn. Jelle is acht en voetbalt. Bij de welpen deed hij de aanval en schopte meer dan 60% van alle doelpunten binnen. Nu is hij verdediger en dat gaat nog heel wat beter. Hij is sterk en heel snel, dus berg je maar als aanvallertje van de tegenpartij, je komt er gewoon niet langs. Samen met twee andere jongetjes uit hun team en hun keeper traint hij iedere week een ochtend bij FC Utrecht. Dat is erg leuk, maar wat moet je als je helemaal Ajax-maf bent? Vragen, vragen, vooral na vanmiddag met 1-2 in de Arena. Goed, gisteren moesten ze naar een ouder team in Wijk bij Duurstede en leden daar volkomen onnodig een nederlaag. Het werd 2-1 voor de Wijkertjes. Het eigen doelpunt was een hele beste, maar de keeper had een vreselijke off-day, ondanks zijn kwaliteiten en zijn wekelijkse FC Utrecht-training. Hij liet een bal tussen zijn benen door tergend langzaam over de doellijn gaan. Het andere doelpunt was nog beroerder: hij liep naar de punt van het doelgebied, trapte uit tegen een tegenstander aan die dankbaar de bal aannam en scoorde voordat de keeper weer terug was voor zijn  doel. Tranen met tuiten, nooit eerder vertoond, volkomen onverwacht. Ook Jelle was ontroostbaar, zei dat hij slecht had gespeeld. Was volkomen onterecht bereid om de schuld op zich te nemen. Hoeft niet joh, jij speelde juist geweldig. Gauw vergeten maar zo’n rotwedstrijd.

We hebben inmiddels tien kleinkinderen, de oudste werd vorige week tien. De jongste is acht maanden en ligt als een klein boeddhaatje op haar luie rug mooi en lief te wezen. Wat me deze week met name opviel bij die jeugdige famileschare: what you see is what you get, en dat is heel verfrissend. Vooral in deze tijd van politiek gedoe en misbaar van alle kanten. Je begint dan te dagdromen over al die vreuselijk belangrijke lieden die ooit ook aan de jakkerkak waren, een wedstrijd verloren of doodsbang waren voor wespen. Waar ging het mis? Nee maar, Gramps, wordt het toch nog een column? Dat is wel de bedoeling, we zien wel waar het schip strandt.

De meeste lieden die we op de buis zien hebben wat te melden, tenminste dat denken zij en een aantal anderen, en die anderen zijn juist de mensen die de programma’s vol en interessant moeten krijgen. Ik kots inmiddels bijna als er weer eens zo’n deskundoloog van stal wordt gehaald. Veelal is het niet meer dan dat – een deskundige, gezien de gemakzuchtige aard van de samenstellers van het programma meestal van gelijke politieke voorkeur als de samenstellers zelf. Dan krijg je tenminste geen gedonder voor de camera. Kleur krijgt de deskundige niet, we kennen hem niet, hij is een persoon die praat en weer vertrekt naar zijn echtere leven. Ik krijg steeds meer de indruk dat veel van die lui na een nadere kennismaking beslist niet in mijn vriendenkring zullen worden toegelaten. Ze zijn door de publiciteit van de kwelbuis vervormd, en dat is een definitieve aandoening. Vroeger, op de uni waren het eerst gewoon feutjes, want de meesten zullen al wel vroegtijdig aan het netwerken zijn geslagen en dan is een dispuut vrijwel onontbeerlijk. Ze hebben zich heel wat keren collectief klem gezopen, hebben flink lang over de studie gedaan, werden ergens werknemer en klommen op. Tot zover nog weinig aan de hand. Totdat ze bekend werden als zijnde deskundig op een of ander terrein. Of ze werden lid van een polletieke partij. Kijk, dan is je lot meteen bezegeld. Je moet met slechts enkele tienduizenden partijleden in dit hele land en een hogere opleiding in de tas wel een enorm abject tiep zijn om niet op enig moment boven te komen drijven. En ergens een lucratieve tijdsbesteding in de wacht te slepen.

En waar is de echte mens achter deze façades? Is dat ooit wel eens de mens die we te zien krijgen? Kijk, om sommige mensen kun je moeilijk heen. Frits Wester bijvoorbeeld. Ik heb het idee dat die zich redelijk naturel gedraagt. Ik voorzie weinig verrassingen als die met een stiekeme camera te maken krijgt. Bij JP zou dat een ramp zijn denk ik. Als die zijn dochter voor het slapen gaan voorleest haalt ze de eerste bladzijde niet eens, stel ik me zo voor. En misschien is hij juist een geweldige voorleespap. Wouter werd in Koefnoen gepersifleerd in zijn keuken, druk doende met zijn koters en onderwijl met Job aan de telefoon. Prachtig gedaan, maar klopt het ook maar een klein beetje? Of moet hij zich gevleid voelen, zo van: pfoei, maar goed dat ze de realiteit niet hebben weergegeven… Die advocaat, Theo Hiddema, heeft die echt schijt aan het hele leger of is dat maar een pose? Is het in wezen maar een klein, bangelijk manneke die geleerd heeft voor de camera een hele grote broek aan te trekken? Laatst hadden we een relatiedag die werd geleid door Harm Edens. Van die dag leerde ik wat: hij lijkt wel echt, met zijn pretoogjes en zijn makkelijke stijl. Vorig jaar was het Astrid Joosten, die kwam ook heel naturel over, geen bedrog kunnen bespeuren. Ik heb een machtig hulpmiddel om mensen op teevee te beoordelen, de mute-toets. Ik ga altijd heel laat naar bed, dus bij de eerste P&W staat die knop vaak aan terwijl ik zit te klooien op mijn laptop. Ik kijk vaak even op en beschouw de deelnemers. En lees vooral wat er nonverbaal binnenkomt, en dat is 90% van alles, zoals we weten. Het is een openbaring, zo kijken naar een praatshow. Dat geknepen pruimenmondje van Paul als iemand de regie verstoort, mensen die zitten te springen om een gelegenheid tot spreken, al die nette mensen die opeens door elkaar heen kakelen zonder ook maar een seconde naar elkaar te luisteren. De valse lachjes, het gefrutsel, alles komt onverdund binnen, want zonder storend stemgeluid. Later hoor ik dan de opvoering nog een keer en kan ik mijn score opmaken. Moet iedereen eens doen, het is een aparte ervaring en heel leerzaam. Ik ben er inmiddels wel achter dat heel wat hooggeachte sprekerts net zo echt zijn als een bankbiljet van 13 euro.

Veel gezwollen taal uit gezwollen nekken. Want daar zit de overeenkomst tussen bekendheid van teevee en de verkeerde manier van bodybuilding, die met anabole steroïden. Daarvan krijg je een dikke nek en een plofkop, zoals dat heet. En naderhand zie je de verwoesting die zulke snoepjes aanrichten in het fysiek. In  overdrachtelijk zin is dat euvel bij veel bekende figuren ook te diagnosticeren, ook door niet-deskundigen als u en ik. De beelden daarbij zijn niet fraai, vaak lachwekkend. Witteman en Pauw beiden achter de tafel, met dikke nek en kale kop. Moet je toch niet aan denken? En verdienen ze het? Hiddema, Halsema (sorry Fem, ik kon het niet laten), Jeepee, Verhagen? Wester juist weer niet, al is hij al halverwege met zijn kale knar. Verlinde, mag die er ook bij? U zegt het maar, het is tenslotte vanaf nu uw fantasie. Echte vondsten zullen er zeker zijn. Sarkozy is een geheide kandidaat. De lijst is uit te breiden tot vele duizenden.

En het geldt natuurlijk niet alleen voor tv-coryfeetjes. Al was de radio vroeger wat dat betreft heel wat barmhartiger. Iedereen kende het stemgeluid van Jan Pelleboer maar op straat zal hij weinig bekend zijn geweest. Ook schrijven geeft een zekere bekendheid, in kleinere kring. U weet wel, van die columnisten met zomaar duizend views per stukkie, op een website van onverdacht allooi. HAAA, ik ben beroemd, ik heb het ook. Die Gramps, die komt er wel, wellicht heeft-ie binnenkort ook een

plofkop.

au