1789, 1848, 1917, 1945, 20??

Bert (superworm)

One tribe, one time, one planet, one race
It's all one blood, don't care about your face
The color of your eye or the tone of your skin
Don't care where ya are, don't care where ya been
Cause where we gonna go is where we wanna be
The place where the little language is unity
And the continent is called Pangaea
And the main ideas are connected like a sphere


In de zes jaar dat ik aardrijkskunde kreeg op de middelbare school werd ik minimaal éénmaal per jaar een paar lessen doodgegooid met informatie die onder de o zo vaak gebezigde term 'global village' geschaard kan worden. Over hubs en spokes, over de intergouvernementele en de supranationale organisaties, over ontwikkelingslanden, noem het maar op. Eenieder die onderwijs heeft genoten na, zeg 1989, zal de ervaring met mij delen, dat men het besef dat de hele wereld tegenwoordig als één dorp, één grote speeltuin is, er aardig in geramd heeft gekregen. We vliegen van het ene naar het andere uiterste van de aarde in nog geen half etmaal. Honderdtwintig jaar geleden kwam je in die tijd niet eens van Groningen naar Maastricht. Ja, sinds de val van het communisme is de tweedeling verdwenen – een enkele onontwikkelde Jemenitische kuttensnijder daargelaten – en kunnen we als hele wereldbevolking onder auspiciën van de VN uitkijken naar...

Ja, naar wat eigenlijk? Daar houdt het verhaal op – nu. De geschiedenislessen die ik kreeg werden door een zeer kundige man onderwezen, een leraar van de oude garde die zijn vak nog verstond. Maar veel verder dan een enkel hoofdstukje over Die Wende en het kort behandelen van de Vietnam-oorlog heb ik zelfs op het gymnasium geen moderne geschiedenis geleerd. Dat ik er wat vanaf weet is puur eigen interesse. Het probleem is denk ik deels dat, zoals ik al in mijn column schreef over de beste nummers uit de jaren '00, er genoeg tijd moet zitten tussen de gebeurtenissen en de uiteindelijke geschiedschrijving. Overwinnaars schrijven de geschiedenis, immers, en als nog niet duidelijk is wie wat precies waarom, waar en wanneer heeft overwonnen, is het erg moeilijk om terug te blikken.

Recent voorbeeldje: 9/11 werd de afgelopen jaren vaak aangehaald als 'het scharniermoment', 'de dag dat alles veranderde in het Westen'. Of dat echt zo zal zijn is negen jaar na dato, met openstaande rekeningen in China, Irak en Afghanistan, eenvoudigweg nog niet te zeggen. Dat Irak om handelsbelangen draaide wisten we al, maar Afghanistan werd in de VS nog steeds, zelfs door Obama, betiteld als 'the good war', degene die wél rechtschapen motieven had. Maar nu blijkt dat bij de Amerikaanse intelligentie- en geologische diensten al jaren bekend was wat wij onlangs kregen te horen, namelijk dat er in Afghanistan voor 2,000,000,000,000 dollar aan mineralen, metalen en ander verkoopbaar spul is gevonden, moeten we ook daar weer vraagtekens bij zetten. Is de oorlog er om de Afghanen van Verlichte beginselen te helpen genieten, of om de belangen van het Westers grootkapitaal en de Anglo-Amerikaanse hegemonie te spekken? Of beide? Of geen van twee?

Wat mensen zich heden ten dage nauwelijks lijken te beseffen, is de staat van het hier en nu. Waar we ons bevinden als punt op de tijdlijn van de menselijke geschiedenis. Hoewel geschiedenis grillig is, vaak onvoorspelbaar, en zich toch altijd herhaalt, is er een grote lijn te ontdekken die met de kennis van nu tot een paar decennia in de toekomst lijkt te kunnen lopen. Waar de meesten zullen zeggen dat het tijdperk van ontdekkingsreizigers al in de zeventiende of achttiende eeuw ten einde is gekomen, zou ik dat punt liever ver in de twintigste eeuw leggen. Tot honderd jaar geleden kwamen wij, hoewel wij als Westen vrijwel heel Afrika als kolonie in bezit hadden en er al honderden jaren goud, slaven en diamanten kwamen halen, nooit verder dan zeg vijftig of honderd kilometer de binnenlanden in. 'De wildernis' is pas recentelijk, na de Tweede Wereldoorlog, volledig in kaart gebracht. Toen in 1960 de koloniën op grote schaal zelfbestuur en onafhankelijkheid verkregen en schielijk tot de VN toe traden, was een punt bereikt waar geen noemenswaardige veranderingen meer in hebben opgetreden.

Elke centimeter grond op aarde valt binnen een natiestaat, en dat is uniek. Dat is nooit eerder het geval geweest. Elk landje afzonderlijk heeft een aantal uiterlijke kenmerken waaraan het te herkennen is; steeds onderscheidend van andere landen, vertoont elk land toch ruwweg hetzelfde lijstje eigenschappen. Vlag, volkslied, staatsvorm, hoofdstad, regio-indeling, voetbalshirtjes, parlement, noem het maar op. Voor een wereld die zo verschillend is, is de monotonie tussen al die tweehonderd-plus landen opvallend. Elke natiestaat heeft een regering met een staatshoofd dat al dan niet, en al dan niet eerlijk, en al dan niet rechtstreeks, gekozen wordt door het volk. Elk land is geclusterd met anderen in handels- en militaire verdragen waarin in steeds verdere mate soevereiniteit wordt overgedragen aan centraal bestuur.

One love, one blood, one people
One heart, one beat, we equal
Connected like the internet
United, that's how we do
Let's break walls, so we see through
Let love and peace lead you

Denk aan de VN die tandeloos wordt genoemd, maar in werkelijkheid letterlijk de hele planeet onder een centraal orgaan heeft ondergebracht, met organisaties als de Wereldbank, het IMF, OESO, Unicef, noem ze maar op – algemene wetten, beginnend met de universele rechten van de mens, worden voor de ganse planeet vastgelegd en door bijvoorbeeld het Internationaal Strafhof in Den Haag nageleefd. Maar bij mensenrechten bleef het niet: inmiddels heeft de VN op velerlei gebieden van alles vastgesteld – zo mag een lid van de VN in geen geval drugs legaliseren, mag een munteenheid niet langer in goud of zilver geslagen worden, mogen vele onderontwikkelde landen hun eigen grondstoffen niet nationaliseren, delven en/of verkopen, en ga zo maar door.

Naast de VN hebben we voor militaire samenwerking de NAVO, de EU voor aanvankelijk alleen economische motieven, maar steeds meer met een federale unie in het vooruitzicht. Dat de huidige bestuursorganen vaak kolossale molochs van corruptie, bureaucratie en inefficiëntie zijn, waar ik al tientallen columns over klaagde, wil niet zeggen dat de huidige mondiale stand van zaken niet zal continueren en evolueren. Wie zijn ogen niet in zijn achterzak heeft zitten, kan een distinctie tussen twee mogelijke uitersten onderscheiden. Het ene is het periodiek terugkerende, ook met de crisis weer opdoemende nationalisme – het 'gulden terug, weg uit de EU'-sentiment zo je wilt. Het andere uiterste is vanzelfsprekend in eerste instantie een Verenigde Staten van Europa, later gevolgd door meer van dat soort unies, verbonden en fusies, tot uiteindelijk een centraal orgaan supervisie over de hele planeet heeft.

In de recente geschiedenis hebben we een aantal revolutionaire wereldwijde inzichten in soms bloedige, soms geweldloze revoluties en schakelmomenten gezien. De decennia Verlichting culmineerden in vrijheid-gelijkheid-broederschap-1789, waarbij gelijkheid voor allen en het bekritiseren van erfrecht centraal kwamen te staan. In 1848 was er de liberale revolutie, bij ons in de geest van Thorbecke herinnerd. En vervolgens, met in de tussenpoze de slavernij afgeschaft, in 1917 de communisten, die hoewel hun plannetjes in de praktijk achteraf enigszins tegenvallend genoemd kunnen worden, ook weer een groots, egalitair idee hadden voor de mensheid. Niet lang daarna werd stemrecht gelijkgetrokken voor vrouwen. En natuurlijk is '45 de start geweest van de langste vredevolle periode in de geschiedenis van Europa.

I don't need no leader
That's gonna force feed a
Concept that make me think I need to
Fear my brother and fear my sister
And shoot my neighbor or my big missile
If I had an enemy, then my enemy is gonna try to come and kill me
Cause I'm his enemy
There's one tribe ya'll

De vraag is natuurlijk: komt er, en zo ja, wanneer dan, en in welke vorm, weer zo'n schakelmoment, een helder moment van inzicht, waarbij over de hele wereld beseft wordt dat het pad van nationalisme – of, in de huidige wereld van 'global village', beter regionalisme geheten – vroeg of laat dood zal lopen. Enkele uitzonderingen daargelaten, vallen de meeste landen al onder het bestuur van diverse wereldwijde organisaties, die op alle gebieden van oorlogsvoering en handel tot ontwikkelingshulp en genetische manipulatie regels maken en handhaven. Een stap terug is een stap naar vóór de VN, voor de EU, zelfs voor de Volkenbond, en daarmee niet alleen een eeuw terug in de tijd, maar ook totaal onrealistisch gezien het huidige tijdsgewricht.

De enige reële optie blijft waar velen nu nog bang voor terugdeinzen: de VSE, gevolgd door een wereldregering. Wetenschappers als Chomsky hebben veelvuldig aangetoond dat de huidige intergouvernementele organisaties corrupt en in vele gevallen zelfs ronduit kwaadaardig uit eigenbelang handelen. Complottheoretici hebben al sinds internet de kop op stak twijfels over vele zaken van het IMF die ontwikkelingslanden uitperst tot 9/11 dat door de intelligentiediensten zou zijn verricht. En zelfs de meest geharde antiglobalisten zullen het met mij eens zijn, dat de term 'antiglobalist' verkeerd is gekozen en slechts 'anders-globalist' had moeten zijn. We staan allemaal een wereld voor met gelijkheid, vrijheid en broederschap, maar dat idee lijkt tweehonderdvijftig jaar na dato nog steeds niet echt doorgedrongen. Nu nog verdeeld over honderden landen met evenzoveel (taal- en cultuur)grenzen, zijn mensen feitelijk slechts één diersoort die er het beste van probeert te maken. One tribe, y'all.

Hoe inefficiënt en onpersoonlijk als ze nu ook worden ervaren, toch zullen al die samenwerkingsverdragen, -verbanden en -organisaties, hoe menselijk ze nu ook zijn betreffende het grossieren in fouten en cover-ups, uiteindelijk de wereldgeschiedenis ingaan als 'het begin van het einde' – we zijn in de allerlaatste fase van kolonisatie van deze planeet aanbeland. Vrijheid, gelijkheid en broederschap voor alles en iedereen op de planeet, een goed rentmeesterschap, democratie en Verlichting, dit alles in een vreedzaam mondiaal verband – het zijn niet langer slechts door individue(n/le landen), landenclusters of organisaties na te streven belangen, maar feitelijk de enige manier om vanuit het huidige postmoderne tijdperk in een stabiele, gezonde relatie met elkaar en de planeet om te zullen kunnen gaan. Wanneer die realisatie zal komen, dat weet ik niet, maar dat we de afgelopen decennia in onze ontwikkeling het futiele, kleinzerige en infantiele station van nationalisme voorbij geraasd zijn, mag gezegd zijn.

Dus, een nieuwe wereldorde? Laat maar komen. Het duurt al veel te lang.

Wait, use you mind and not your greed
Let's connect and then proceed
This is something I believe
We are one, we're all just...

People

One tribe ya'll