Zwakzinnige studenten

Als je puur naar de cijfers zou kijken, lijkt het onderwijs in de lift te zitten. Steeds meer scholieren gaan naar het hbo of de universiteit. Toch is deze verschuiving eerder het resultaat van normverlaging dan van kennisvermeerdering. Nederland is hoger opgeleid dan tien jaar geleden, maar niet slimmer. Dit is vergelijkbaar met het Flynn-effect. Dit psychodiagnostische verschijnsel houdt in dat de gemiddelde score op intelligentietesten bij hernormering stijgt over de jaren heen, terwijl mensen niet werkelijk intelligenter zijn geworden.

Gisteren trok een stoetje boze jongeren door Den Haag. Onder auspiciën van comité ROUW stampvoette de veredelde Jostiband richting onze minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ronald Plasterk. Of hij even wat extra geld wilde stoppen in het onderwijs. Honderd miljoen euro om precies te zijn. Ze hadden namelijk op hun rekenmachines het landelijk beschikbare budget gedeeld door het aantal studenten, en kwamen er zodoende achter dat de rijksbijdrage per student sinds de jaren ’90 nogal omlaag is gegaan. Ten opzichte van 1995 zijn er twintig procent meer studenten, terwijl de rijksbijdrage maar met 4 procent steeg. En dus moet er meer geïnvesteerd worden, aldus de rekenwonders van Redt Ons Universitair onderWijs.

De rouwende menigte slaat de plank echter volledig mis. Het werkelijke probleem zit hem niet in de verminderde uitgaven, maar in de grote hoeveelheid studenten die de universiteiten bevolkt. In plaats van klakkeloos geld te pompen in de voormalige kweekvijver van jong talent, zou het kabinet de ‘lijdende’ voorwerpen zelf eens onder de loep moeten nemen. Want het comité vermeldt er niet bij dat het niveau van de studenten de afgelopen jaren ook drastisch is gedaald. Ik heb zelf elf jaar op de universiteit rondgebanjerd, waarvan zes als docent. Zat ik in mijn propedeusejaar nog tussen breed onderlegde bollebozen in de collegebanken, de laatste jaren gaf ik les aan zwakzinnigen en verstandelijk beperkten. Veredelde LOM-scholieren hebben massaal de academische weg gevonden, vervuild en verarmd. De Mastertitel geeft tegenwoordig nog slechts aan dat je de status van analfabeet ontgroeid bent. En wie zorgt voor de niveauverlaging? Juist, die extra 20 procent.

Voorheen zouden deze mensen ‘gewoon’ naar het hoger beroepsonderwijs gaan. Niks mis mee. Het hbo stond voor goede gedegen opleidingen waar je op de werkvloer vaak nog meer aan hebt dan een universitaire graad. Maar tegenwoordig gaat vrijwel iedereen met een iets bovengemiddelde intelligentie naar de universiteit. Neem het ze ook eens kwalijk. Als het kan, waarom niet? En daar zorgen de universiteiten zelf wel voor. Van de ‘selectie aan de poort’ die enkele jaren geleden werd aangekondigd, is weinig tot niets terecht gekomen. Sterker nog, alles wordt in het werk gesteld om zoveel mogelijk nieuwe studenten te trekken. De academische uitsmijters die de poort zouden moeten flankeren, zijn ingewisseld voor universitaire proppers.

Ook nadat ze zijn binnengehaald, worden studenten door de academici gekoesterd alsof het hun eigen kinderen zijn. Het doel van examineren is niet meer om -zoals vroeger- een bepaald kennisniveau te bewerkstelligen, maar om een bepaald slagingspercentage te bereiken. Doorgaans dient ongeveer tweederde van de studenten te slagen voor een tentamen, om de geloofwaardigheid nog enigszins te behouden. De meerderheid slaagt dus altijd voor een toets. Ongeacht het niveau. Ik stel voor om het eens te proberen. Spreek met iedereen af om collectief de studieboeken te laten voor wat ze zijn, en verbaas je over het resultaat.
Het is natuurlijk belachelijk dat het krijgen van een voldoende afhangt van het niveau van de andere studenten. De lat wordt toch ook niet pas neergelegd nadat een hoogspringer achterover op de mat is geland?
Op de faculteit waar ik werkzaam was, werden elk jaar ongeveer dezelfde multiple choice-tentamens afgenomen, met elk jaar hetzelfde resultaat. Tweederde van de studenten haalde een 6 of hoger. Het enige wat veranderde was de normering. Binnen vijf jaar lag de lat voor een voldoende vijf goede antwoorden lager. En dat allemaal dankzij die extra 20 procent quasi-hbo’ers.

Toch kan de universiteiten ook niet zo veel worden verweten. Ze moeten wel, uit lijfsbehoud. Hun budget wordt namelijk bepaald aan de hand van het aantal ingeschrevenen en afgestudeerden. Hoe meer studenten men binnenhaalt en laat slagen, des te meer geld er in het academische laadje komt. Stukloon als nivelleringsmiddel. Met als gevolg dat de universiteiten de normen dusdanig verlagen dat zelfs mensen die Redt Ons Universitair Onderwijs met dt spellen zich op de universiteit kunnen handhaven.

En als stank voor dank tijgen deze zorgenkindjes nu dus op hoge poten naar de minister, omdat het onderwijsniveau niet hoog genoeg zou zijn. De roep om aandacht is niet geheel onterecht, maar de voorgestelde maatregelen wel. Plasterk heeft bij zijn aanstelling aangekondigd dat hij de kwaliteit van het onderwijs wil laten prevaleren boven de kwantiteit. Maar voorlopig komt hier weinig meer van terecht dan te kijken naar het aantal afgestudeerden. Het mag echter duidelijk zijn dat de ‘output’ per universitaire of hbo-opleiding geen geschikte maat is. Het werkt niveauverlaging in de hand. De afgelopen twee jaar is een scala aan voorstellen tot kwaliteitscontrole gedaan, maar ze werden vrijwel allemaal direct naar de prullenbak verwezen. Tot mijn spijt moet ik erkennen dat ook uw columnist geen doeltreffende oplossing voorhanden heeft. Het zal wel aan zijn opleiding liggen.