De TomTom-generatie
Wegmiep, Routeslet, TruusTruus of gewoon Tommie. Er zijn velen liefkozende namen die mensen hun navigatiesysteem in de auto geven; vaak geleverd met zwoele vrouwenstem. Een vrouw waar je altijd van op aan kunt en die je blindelings kan vertrouwen. Misschien wel de ideale vrouw, maar maakt ook hier liefde blind? Het gebruik van navigatiesystemen is de afgelopen jaren flink toegenomen. TruusTruus is het nieuwe liefje van de automobilist. Dat het fenomeen een succes is kun je goed zien bij producent TomTom, dit bedrijf verviervoudigde zijn winst in 2005 en in 2006 nam de winst nog eens met zeventig procent toe. TomTom is een bedrijf dat vanuit het niets binnen twee jaar twee miljard waard is en het blijft groeien.
Als je Tommie in je auto hebt raak je nooit meer de weg kwijt. Uit onderzoek blijkt ook nog eens dat gebruik van een navigatiesysteem positieve invloed heeft op de verkeersveiligheid. Het systeem verhoogt de alertheid van de bestuurder en vermindert stress. Het gebruik verbetert het rijgedrag en de prestatie van de bestuurder bij het rijden in onbekend gebied of naar een onbekkende bestemming. Ook zouden gebruikers van zo’n systeem twaalf procent minder schadeclaims indienen dan mensen die niet zo’n systeem in de wagen hebben. Tot slot vermindert het navigatiesysteem het aantal gereden kilometers met zestien procent en de reistijden met achttien procent, aldus een TNO-onderzoek in opdracht van onder andere TomTom. Alexander Ribbink, chief operating officer van TomTom reageert:
‘Bij het ontwerpen van onze producten is veiligheid een prioriteit. Al onze tests hebben uitgewezen dat onze producten een effectieve hulp zijn bij het rijden’.
Op het forum van Flitsservice.nl werd enige tijd regelmatig melding gemaakt van surveillancewagens die gebruikers van een navigatiesysteem aan de kant zetten. De agenten meldden dan dat zij een proces-verbaal gingen opmaken. De bekeuringen werden gegeven voor het plaatsen van een navigatiesysteem op de voorruit. Volgens de politie was de voorruit voorzien van een onnodig voorwerp dat het uitzicht belemmert. Een overtreding uit categorie 1, nummer N420. Een ‘vergrijp’ waar half Nederland zich schuldig aan maakte. De navigatiesystemen worden bevestigd aan de voorruit met de bijgeleverde zuignappen als je zo’n systeem koopt. Op de beschrijving van het apparaat staat ook duidelijk dat deze zuignappen gebruikt moeten worden om het ding op de voorruit te bevestigen. Twee jaar geleden werd de eerste melding gemaakt van zo’n aanhouding met een duidelijk standpunt van de politie, maar de politie trok aan het verkeerde eind. De zaken werden geseponeerd en tot op de dag van vandaag worden de navigatiesystemen nog steeds met zuignappen geleverd. De bestuurder mag dus blijkbaar gewoon blijven plakken.
Planet Internet won een jaar geleden een Gouden Loeki voor hun reclame over moderne technieken. In de reclame is onder andere te zien hoe een automobiliste haar navigatiesysteem iets te letterlijk opvolgt. Het gevolg is dat ze met haar auto rechtsaf de bosjes in duikt wanneer het navigatiesysteem dit aangeeft. Een leuke grap, maar schrikbarend genoeg steeds vaker werkelijkheid. In het Britse Luckington haalde de lokale bevolking een tijd lang twee auto’s per dag uit de rivier, omdat automobilisten een brug opreden die afgesloten was voor het verkeer. Aan beide kanten stond duidelijk aangegeven dat de brug afgesloten was. Sterker nog, als de mensen iets meer dan een meter vooruit hadden gekeken dan hadden ze duidelijk het water van de rivier gezien.
In Duitsland reed een 64-jarige man een treinstation binnen. Niet omdat hij geestelijk in de war was, maar omdat hij braaf de instructies van zijn navigatiesysteem opvolgde. Er zijn nog talloze andere berichten die in de media de kop opsteken en het worden er steeds meer. Mensen kijken niet meer door hun voorruit, maar kijken liever naar een schermpje en wachten vervolgens braaf de commando’s af. Opeens lijken de argumenten van de politie over de routeslet op de voorruit meer dan alleen een excuus om bonnetjes te kunnen schrijven.
Hoe komt het dat normale, weldenkende mensen met gebruik van TomTom opeens in slaven van de techniek veranderen? Om deze vraag te beantwoorden pak ik een passage uit het TNO-onderzoek dat ik aan het begin van dit stuk noemde:
‘Het gebruik van een TomTom-navigatiesysteem vermindert de inspanning van de bestuurder bij het rijden in een onbekend gebied naar een onbekende bestemming’. Je kunt hieruit opmaken dat mensen geen slaven van techniek worden, maar van luiheid en gemakzucht. Het gebruik van een navigatiesysteem lijkt een mens op de automatische piloot te zetten en het eigen verstand uit te zetten of in ieder geval behoorlijk te negeren. De wereld om hen heen wordt vergeten. Er lijkt dus een nieuw gevaar geboren te zijn. Het TNO lijkt echter een andere conclusie te trekken, want het punt over inspanning uit het onderzoek wordt door het TNO namelijk gebracht als positief punt. Misschien moet het TNO dan toch maar is een onderzoek gaan doen dat echt onafhankelijk is en niet in opdracht van TomTom.
Ondertussen gaat de TomTom-manie verder. Zo is er nu een TomTom voor chirurgen in ontwikkeling. Sterker nog, er zijn al enkele proefoperaties met zo’n systeem uitgevoerd. Het systeem begeleidde de chirurgen tijdens het verwijderen van een darmtumor. Ook de mensen die onze levens zouden kunnen redden zullen dus straks een kijkje in ons lichaam nemen onder leiding van TomTom. Wat nu als ook hun de verkeerde ‘route’ nemen?
'Sorry mevrouw, maar uw zoon heeft de operatie aan zijn verbrijzelde kleine teen niet overleefd. Tommie had ons naar een hartklep gestuurd.’
Mijn ex-vriendin had ook wel oren naar een TomTom-variant. Een navigatie voor in bed, dan zou ik eindelijk een keer niet de weg kwijtraken. Ze had inderdaad gelijk. Als ik een TomTom had gebruikt dan was ik gewaarschuwd met een ‘indien mogelijk terugkeren’ en was ik nu niet over vier maanden vader geweest. Was dit dan alsnog gebeurd dan had ik het systeem de schuld kunnen geven.
Het gebruik van navigatiesystemen lijkt een knop om te zetten bij mensen. Hoe betrouwbaarder het systeem wordt en hoe minder fouten het systeem bevat des te slaafser mensen zullen gaan luisteren. Hoe lang zal het nog duren voordat het verschil tussen Rotterdam en Amsterdam voor velen niet meer dan het verschil in letters is? Waar ligt het? Geen idee. De automatische piloot is echter niet alleen te vinden bij mensen die navigatiesystemen gebruiken. Als we tegenwoordig wat willen eten raadplegen we eerst SonjaSonja. SonjaSonja heeft namelijk een lijstje gemaakt waar op staat wat we elke dag mogen eten. Voor de zekerheid heeft ze ook nog een merk bij de geadviseerde producten gezet, anders snappen we het niet. Zelf kunnen we namelijk niet inzien dat drie keer frituur per week en acht koppen koffie per dag niet echt bevorderlijk is voor onze gezondheid. Maar we gaan nog verder. Voor het stemmen op een politieke partij gebruiken we ook een navigator. Afgelopen verkiezingen gaf stemwijzer.nl maar liefs 2,3 miljoen stemadviezen en voor een op de zes mensen was deze keuze bepalend. De vraag is hoeveel mensen dit advies zonder na te denken hebben opgevolgd.
Uiteindelijk zijn het allemaal maar hulpmiddelen die ons het leven gemakkelijker moeten maken. Het probleem is echter dat we deze hulpmiddelen langzaam ons leven laten overnemen. Het is een probleem dat voortbestaat uit onzekerheid en gemakzucht. Als een ander het beter kan waarom zou ik het dan zelf doen? We zien echter niet in dat alles wat door mensen gemaakt is fouten kan bevatten en altijd fouten zal bevatten, maar hoe meer we als schapen achter de kudde aanlopen, hoe minder we deze fouten zullen opmerken. Onze liefde voor hulpmiddelen maakt ons dus echt langzaam stekeblind. Een nieuwe generatie met een kleine kwaal lijkt geboren. De TomTom-generatie.
Er is dus een nieuwe generatie opgestaan: een generatie die bevoorrecht is met vele moderne technieken en hulpmiddelen. Technieken en hulpmiddelen die helaas wel een aanslag doen op het gezonde verstand. We moeten uitkijken, want ondanks het feit dat deze generatie op is gestaan lijkt ze te kampen met een chronische vorm van slaapwandelen. Zij is maar half wakker, ze staat op de automatische piloot. Het is tijd om de knop weer even om te zetten en de boel flink wakker te schudden, want voordat je het weet stuurt Tommie ons allen de verkeerde kant op.