Heelverhaal.nl kan goochelen
"Maar we hebben het dan wel over een heel andere intelligentie dan we kennen van computers," zei hij terwijl hij met twee handen op het ledikantje van de baby leunde; ik was haar aan het verschonen op de commode. "Deze intelligentie van ons is scheppend, creatief, onvoorspelbaar en lui. Een gewone pc is volgend, voorspelbaar en ijverig."
Ik blies tussen de teentjes van ons dochtertje; zoals gebruikelijk moest ze daar erg om lachen. "Jaja", zei ik afwezig. "Meer zoals menselijke hersenen, die van jullie."
Heelverhaal.nl keek me geamuseerd aan, alsof hij zo'n doorzicht niet van me verwacht had.
"Inderdaad. Wetenschap is net een ezel in een molen, loopt altijd maar door, op een uitgesleten pad. Het is heel vreemd dat de aandacht zolang is uitgegaan naar het op elkaar stapelen van rekenkracht. Schaakcomputers hebben mégabytes intern geheugen. Maar hoe zou dat nou in onze hersenen passen? Een blubberige kwak eiwitten in een beetje water, waar wat elektrische activiteit is? Jouw hersenen hebben een werkgeheugentje van hooguit 3K; als je tien dingen mee moet nemen van de super, dan ben je er drie vergeten tegen de tijd dat je daar bent aangekomen."
"Zeg maar vijf. Maar dat komt doordat ik nooit vergeet wat ik van de slijter mee moet nemen."
"Maar de informatica is gaan voortborduren op de Turingmachine. Een eenvoudig rekenprincipe, als je er maar genoeg van op elkaar stapelt, dan kun je een computer laten schaken. Daar moeten we niet neerbuigend over doen, want zoals Dennett al zei, je kunt wel zeggen een computer is dom want hij volgt slechts schakelingen en hij volgt niet eens schakelingen want dat zijn de natuurwetten - maar dan kun je met evenveel recht beweren dat de mens dom is, want die volgt zijn vurende neuronen en die neuronen zijn net zo goed onderworpen aan natuurwetten. Maar het punt is..."
Ik tilde de baby op en we liepen naar de kamer; als gebruikelijk praatte Heelverhaal.nl onderweg gewoon door, "dat in de informatica toevallige activiteit, en slechte verbindingen, toch twee dingen die redelijk snel herkenbaar zijn in onze hersenen, erg lang verwaarloosd zijn. Jammer, maar wel begrijpelijk. Als je een lelijke eend ziet met vierkante wielen en die rijdt veel harder dan een glimmende Ferrari, dan moet ik nog zien in welke auto jij stapt als jij aan de beurt bent voor een rondje op Zandvoort."
Ik zette de baby bij hem op schoot en ging thee zetten.
"Maar jij bent dus zo'n eend met vierkante wielen aan het bouwen?" riep ik vanuit de keuken.
"De eend is allang klaar. Dat is natuurlijk een fluitje van een cent. 7 K werkgeheugen, misschien 20 K opslaggeheugen, vrij eenvoudige sensorische devices en je hebt hersenen. Maar het langste hebben we gezocht naar de slechte verbindingen. De vierkante wielen zeg maar."
Opeens, ik weet niet waarom, sloeg een vreemde paniek toe. Alsof je weet wat je moeder gaat zeggen als ze belt, namelijk dat je vader met een hartinfarct in het ziekenhuis ligt. Ik voelde dat Heelverhaal.nl akelig dicht bij zijn punt was.
"Zeg, dat vreselijke geheim van jou hè. Daar ben je toch niet zelf voor verantwoordelijk?"
Tot dan toe had ik gedacht dat Heelverhaal.nl in het verlengde van zijn werk ergens per ongeluk tegen aangebotst was, een stel weirde Japanse professoren misschien, die als in een James Bond film een plannetje hadden om de aarde te vernietigen. Maar nu bekroop me een akelig besef: misschien was onze logé zelf wel de slechterik... Onze kinderoppas, een wrede gek die de wereld ging vernietigen?
"Weet je waarom het eigenlijk geheim is? Natuurlijk ook omdat de sponsors eerste rechten hebben. Maar er is ook nog een tactische reden. Waar ik mee bezig ben is een weinig populair concept. Jij noemt het een 'vreselijk geheim'... Ik weet het niet, het woord 'vreselijk' is discutabel. Het ligt er maar aan. Misschien zijn we straks allemaal wel beter af. Meneer Jansen ligt in het ziekenhuis. Daar komt de dokter. 'Meneer Jansen, zullen we u palliatief sederen, u kijgt een pil tegen de pijn en daarna gaat u dood, of wilt u een hart-longmachine?'
'Een hart-long-machine dokter'.
'Meneer Jansen, we hebben een probleem, we zullen uw lever en nieren moeten transplanteren en u krijgt een kunstmaag.'
'Geen probleem dokter, wat moet dat moet. U zult het wel het beste weten.'
'Meneer Jansen, ik heb hier toevallig een stel goed werkende hersenen van een overleden jongen van tien, ze kunnen nog zeker zeventig jaar mee. Doen?'
Wat denk je, die gek weigert. En waarom?"
Ik schonk de thee in. "Omdat hij denkt dat zijn persoonlijkheid in zijn hersenen zit."
"Precies. Maar de Grieken vonden dat die in je middenrif zat, wat wij dan weer een hele domme spier vinden. Veel menselijk gedrag lijkt aangestuurd vanuit de eierstokken of ballen. Waarom zou denken nou zoveel belangrijker zijn voor je persoonlijkheid dan lust? Of dan emoties? Weet je dat organen ook een geheugen hebben? En het spierstelsel ook, het motorisch geheugen."
Het was zaterdagmiddag, ik had boodschappen gedaan, mijn vriendin en ons zoontje waren naar een verjaardag van een vriendje. Ik had opeens zin om Neil Young op te zetten of JJ Cale en een ontzagwekkende joint te draaien - net als vroeger.
"Ik zou best willen blowen", zei ik.
"THC is een tof stofje dat bij langdurig gebruik psychoten kan maken van mensen die doodnormaal waren. Vreemd dat de meeste mensen best drugs willen, ik reken alcohol ook mee, maar erg angstig zijn voor psychofarmica als ze bijvoorbeeld last hebben van een depressie."
"Waar wil je heen?"
"Herinner je die oefeningen telepathie van laatst?"
Natuurlijk herinnerde ik me die. Heelverhaal.nl had me laten zien hoe je de emoties, lusten en driften van willelkeurige anderen kon beïnvloeden.
"Stel nou dat die vrouw in het park niet geil werd van mijn concentratie, maar door bijvoorbeeld een signaal uit een mobiele telefoon van iemand die voorbij kwam. Wat zou je daarvan vinden?"
"Een bijzonder onsmakelijk idee."
"Maar wat is het verschil?"
"Een apparaat, dat ervoor zorgt dat je geil wordt? Dat is toch..."
"Nooit van een vibrator gehoord? Maar het hoeft niet per se geil te zijn, boos kan ook, of verliefd, of vrolijk."
"Door de frequentie van een mobieltje?"
"Wat is het verschil met jouw mindfucks dan? En waarom is het eigenlijk zo belangrijk dat mevrouw A geil wordt of meneer Y? Of vrolijk?"
"Ja maar als je zit te mindfucken, dan is het tenminste nog iets van mensen onderling."
"Wat maakt het uit? Let op."
Heelverhaal.nl diepte zijn mobiel op uit zijn corduroy broek met schuine steekzakken. Hij keek naar de tijdsaanduiding op onze videorecorder.
"Let op. Als dat klokje op 34 springt, gaat mijn mobiel af."
"Dat duurt nog tien minuten!"
"Wacht maar af. Even stil nou graag." Hij ging met zijn vingers tegen zijn voorhoofd, zijn ellebogen op zijn knieën zitten; zijn ogen gesloten.
Ik zat een beetje bokkig te wachten. Tien minuten wachten op een truc leek me lang. Toch zou het een sterk staaltje zijn, Uri Geller eat your heart out...
Twee minuten later spong het klokje van 26 op 34 en hoorde ik de ringtone van Heelverhaal.nl. Ik kreeg kippenvel.
"Hè? Fuck óff man!"
Hij keek me ironisch aan en bracht zijn gsm tot zwijgen. "Je snapt het niet hè. Maar snap jij graancirkels? Snap jij hoe een amateurpilootje in staat is om een gekaapte Boeing enkele seconden voor zijn eigen dood op maar een paar meter boven de grond een keurig rondje om het Pentagon te laten vliegen om zich op de enige plek waar Rumsfeld zeker niet is omdat er toe-val-lig wordt verbouwd in de gevel te boren?"
"Nee dat snap ik ook allemaal niet. Maar ik ben wel benieuwd hoe ik de videorecorder weer normaal krijg."
Ik was niet alleen geschrokken, maar ook nogal geïrriteerd. Mindfucken is één ding, maar van mijn apparatuur moeten ze afblijven.
Heelverhaal.nl glimlachte superieur en keek naar het klokje. Ik volgde zijn blik: 14.27. De videorecorder liep weer op tijd. Handig, want hij neemt elke werkdag om zeven uur Big Brother op.
"Nou Hans Klok, je hebt weer eens wat uit te leggen."
Ik liep naar het bakje waar we wiet in bewaren. Ik blow liever niet in huis sinds die baby, maar dit was een noodgeval. En ik legde een grijze plaat van Johnny Cash op de draaitafel.
"Kom maar op!" zei ik manmoedig toen ik weer zat. "Hoe deed je dat nou?"
Ik draaide de joint, maar ik kon hem niet oproken, want Heelverhaal.nls telefoon ging - dit keer nam hij hem wel op.
"No not at all."
"O fuck!"
"Yeah, you bet I am. Eh, around 11 your time I guess."
"Bye!"
Hij keek me witjes aan. "Kun jij me als de sodemieter naar Schiphol brengen?"
Dat kon ik natuurlijk wel.
"Is er iets?" vroeg ik toen we eenmaal reden. Hij was ongebruikelijk stil.
"Hoftstadter heeft al aangetoond dat een apparaat net zo goed bewustzijn kan hebben als een mens," zei Heelverhaal.nl.
Ik kreunde. Hofstadter was de man van Gödel, Escher, Bach, een boek dat hypte ergens in het begin van de jaren tachtig en waar ik wel een keer of tien in begonnen was.
Maar heelverhaal.nl negeerde mijn kreun en praatte haastig door.
"Wil een paard op een schaakbord de koning schaakmat zetten? Moeilijk voor te stellen. Maar wil een schaakcomputer dat zijn paard mijn koning vastzet? Natuurlijk. Daar is hij op geprogrammeerd. Net als mensen geprogrammeerd zijn op voedsel en voortplanting, net als andere organismen. Veel computers missen die intentionele eigenschap. Een pc wil van alles tegelijk: muziek downloaden, nette teksten maken, foto's bewerken. Om menselijke intelligentie na te bootsen moet je de rekenkracht niet vergroten, maar intentie toevoegen. Dat, en de toevallige fout. Pas dan heb je de menselijke intelligentie te pakken."
"Ja, en?"
"Toevallige fouten kunnen soms ernstige gevolgen hebben. Tsjernobyl, Harrisburg: menselijke fouten. Ondanks al onze intelligentie en al onze wil om niet kinderen met veertien tenen en leukemie te krijgen, bwaf, vliegt er wel eens een kerncentrale de lucht in."
"Is het onbeleefd als ik je zou vragen to the point te komen?"
"Luister. Niet zo bijdehand. Er is niet één punt. Er zijn er zoveel. Ken jij het project waar duizenden en duizenden pc-bezitters aan mee hebben gedaan? Grid computing. Ze werden vriendelijk verzocht om hun ongebruikte computercapaciteit via het net af te staan, om er samen een reusachtig mainframe mee te maken, de allergrootste computer ter wereld."
"Wel van gehoord."
"Het netwerk zorgt voor een enorme hoeveelheid intelligentie. Maar ja, via de keiharde kabels van het internet aan elkaar vastgeknoopt, dan heb je alleen maar een grote computer. Kan heel snel heel moeilijke sommetjes uitrekenen, hoeveel is googolplex tot de macht pi bijvoorbeeld. Maar er zijn geen losse verbindingen en er is geen intentie. Kansloos."
"Dus?"
"Dus hebben wij gebruik gemaakt van zwakke verbindingen. Bluetooth via wifi via fm. Via infrarood. Stukje koper, zwak magnetisch veld. Echt heel onhandige verbindingen."
"En toen?"
"En toen hadden we de toevallige fouten: creativiteit. En toen hadden we nog maar één ding nodig: intentie. En dat is nu een beetje aan het misgaan geloof ik. Maar nu moet ik rennen. Je ziet me wel weer."
Hij sprintte de vertrekhal in en ik zou hem drie weken niet meer zien.