De Laatste Mens (optie 2)
De streng uitziende professor komt het klaslokaal binnen en loopt zonder een blik op de aanwezige studenten te werpen naar zijn lessenaar. Hij opent zijn leren tas, nog altijd zonder zijn klas een blik waardig te gunnen, pakt er een stapeltje aantekeningen uit, en zet dan zijn tas op de grond. Tegen de tijd dat hij zijn aantekeningen op orde heeft, is het in het lokaal doodstil geworden. De professor kijkt voor het eerst de klas rond, en begint dan zijn verhaal."Misschien zijn jullie bekend met de legende van de prehistorische beschaving, die ver voor de opkomst van onze huidige beschaving een vergevorderde wereldomspannende cultuur zou hebben opgebouwd. Het zou een volk zijn geweest van wijsheid, vrede en overvloed, dat volgens de legende door een catastrofe zo grondig is weggevaagd, dat wij er niet of nauwelijks bewijzen voor kunnen vinden. Al enige tijd hebben een aantal wetenschappers een theorie dat deze legende voortkomt uit een soort collectieve herinnering - en dus op werkelijkheid berust. Recente wetenschappelijke ontdekkingen lijken deze theorie te bevestigen."
Het is niet makkelijk voor de professor om zijn leerlingen deze les te geven. Hij heeft zelf vroeger een andere versie van de geschiedenis geleerd, en de theorie die hij nu aan zijn leerlingen doorgeeft werd tot enkele jaren geleden bespot door zijn collega's en de serieuze wetenschappers.
"Dat een catastrofe de wereld meer dan tienduizend jaar geleden getroffen heeft is ondertussen zeker," gaat hij verder. "Geologen hebben aangetoond dat de zeespiegel in zeer korte tijd, misschien wel binnen enkele eeuwen, met vele meters gestegen is. Als onze voorgangers net als wij vooral gevestigd waren aan de kust, zouden zij aan aanhoudende overstromingen ten onder kunnen zijn gegaan. De overstromingen zouden veroorzaakt kunnen zijn door een korte maar hevige ijstijd. Metingen geven aan dat de zuurstof in de atmosfeer destijds snel afnam en de CO2-concentraties snel toenamen. Dit moet bijna wel het gevolg zijn geweest van een enorme afname in plantleven - planten zetten immers CO2 om in zuurstof. Dat er zo weinig planten waren zou veroorzaakt kunnen zijn door een ijstijd. Door de enorme toename aan CO2 in de atmosfeer is echter de temperatuur op aarde snel gestegen en het ijs weer gesmolten."
"Als de ijstijd-theorie juist is, zouden onze voorgangers toen al danig verzwakt kunnen zijn. Door het ijs zal landbouw en veeteelt moeilijk geweest zijn, en het zal vrijwel onmogelijk geweest zijn om aan de energiebehoefte te voldoen. We vermoeden dat dit ook gedeeltelijk de verklaring is voor het raadsel waarom er veel minder olie gevonden is dan we verwachten. Geconfronteerd met een gebrek aan biomassa om te verbranden, zou dit primitieve volk wel eens geprobeerd kunnen hebben om de energie van olie te gebruiken. Als ze dit gedaan hebben, hebben ze hier hun eigen vonnis mee getekend. Door het verbranden van olie is er alleen maar meer CO2 in de lucht gekomen, waardoor de zeespiegel alleen maar sneller moet zijn gestegen."
"Kunnen we al iets zeggen over de beschaving van dit volk? Zeker is dat ze behoorlijk primitief waren. Men zag de ramp niet aankomen, of men had niet de kennis om de ramp af te wenden. Bij opgravingen worden steeds meer voorwerpen gevonden, en die lijken aan te geven dat het eerste het geval was. We hebben hier te maken met een volk dat geen enkele affiniteit met de Toekomst had."
"Zo zei ik al eerder dat er waarschijnlijk olie gebruikt was om energie op te wekken - verschrikkelijk kortzichtig natuurlijk om een materiaal dat miljoenen jaren nodig heeft om te ontstaan te gebruiken om vluchtige energie op te wekken. Maar daarnaast blijkt dat veel gevonden voorwerpen ook nog eens van kunststoffen op oliebasis gemaakt zijn. En langzamerhand komen we er achter dat waarschijnlijk verreweg het grootste deel van kennis en informatie op magnetische schijven of banden werd opgeslagen. Hoe kortzichtig kan een volk zijn? Na dagen begint de data al te vervallen, na enkele jaren is al veel verdwenen en vrijwel alles corrupt. Na de tien millennia die er sinds de val van deze beschaving verstreken zijn, is het uitgesloten dat er nog ooit nog een bit data gevonden wordt."
"Er zijn restanten van apparaten gevonden die zonder externe energiebron konden functioneren, waarbij de stroom geleverd werd door electrochemische batterijen die slechts enkele malen of zelfs maar eenmalig gebruikt konden worden. Het gebrek aan respect voor de Toekomst is schrijnend."
"Met wat we tot nu toe te weten zijn gekomen, is het niet uitgesloten dat de grootschalige bodemverstoringen die ons archeologische en geologische onderzoek zo moeilijk maken, willens en wetens door deze barbaren veroorzaakt zijn. Het zou zelfs kunnen dat het uitsterven van veel plantenleven niet het gevolg was van een ijstijd, maar dat dit volk zelf de aarde volledig ontbost heeft door haar onverantwoorde gebruik van natuurlijke grondstoffen."
"Kort samengevat kun je dus zeggen dat dit legendarische volk van wijsheid, vrede en overvloed eigenlijk een primitief, kortzichtig en egoïstisch volk is geweest. Een beschaving die niet slachtoffer is geworden van natuurlijke catastrofes, maar met haar ongebreideld consumentisme haar eigen ondergang heeft veroorzaakt."
De zilverharige chimpansee kijkt nors de klas rond. "Zijn er nog vragen?"
Twee weken geleden beschreef ik de Laatste Mens als een eindpunt van de geschiedenis, de laatste fase van ontwikkeling van onze beschaving. Maar er zijn nog talloze andere opties. Eén mogelijkheid die we niet mogen negeren is deze: de Laatste Mens - dat zijn wij.