Oranjegebekte
Geef in de kroeg, tijdens een wedstrijd van Nederland iedereen een lijst met de 23 spelers en vraag ze er achter te zetten voor welke club zij spelen. Ik durf te wedden dat slechts een klein deel de volledige lijst correct weet in te vullen. Toch staan er tientallen tot honderden mensen in vol oranje ornaat te kijken naar voetbalwedstrijden en hebben ze over alles rond het Hollands elftal wel een uitgesproken mening. Spontaan weten de leken alles over de trainer, spelsystemen en de perfecte opstelling. Deze plotselinge kennis van de voetbalsport wordt dan ook iedere avond gevoed door de beste leraren die je daar voor kan vinden. Co Adriaanse (die bij Ajax weggestuurd werd), Louis van Gaal (die twee jaar geleden praktisch dezelfde groep spelers niet naar het WK kon loodsen), Ronald Koeman (die met Ajax knullig van Brugge verloor door slecht beleid) en Johan Cruijff (die uit commercieel oogpunt geen bondscoach in 1994 wilde worden) leggen avond na avond duidelijk uit hoe wij de zaken moeten zien. Bekijk op een avond alle discussies over voetbal en u hoort ze gegarandeerd terug de volgende dag op het werk, op school, in de trein of in de kroeg al waren het de meningen van de mensen zelf.
Waarom deze beleving voor een sport? Schaatsen, darts, hockey, volleybal en vele olympische sporten kunnen niet op zo’n groot publiek rekenen, waarom brengt voetbal dan wel zo’n passie bij mensen te weeg? Het chauvinisme bindt ons in deze passie, niet het voetbal. Het "wij-gevoel" is de reden dat vrouwen nu eens niet zeggen: "Gadver, al weer voetbal op tv." Het gevoel van "wij tegen hunnie" zorgt ervoor dat mensen ineens wel gezellig gaan zitten barbecuen bij de buren die ze doorgaans wel kunnen schieten als de houtskoolrook over hun heg heen komt. Het gevoel beter te zijn dan anderen zorgt ervoor dat de meest bescheiden persoon spontaan, in oranje overall, wild heen en weer springt na een goal. Het vooruitzicht op een feest waarin alles oranje gekleurd is, alsof we dat niet al jaarlijks hadden, is wat ons zo erg bindt dat je vriendin ineens aan je vraagt: "leg dat buitenspel nou nog eens uit," en ze dit keer ook echt luistert. Een leuke opsomming,maar ik begrijp het eerlijk gezegd nog steeds niet.
Neem mijn buurman, nou ja figuurlijk dan. De man houdt totaal niet van voetbal. Hij heeft het altijd over "dat voetbaltuig" en "dat klote voetbal ook altijd". Hij noemt het een stom spelletje met twintig volwassen mannen die achter een bal aan rennen en als ze hem dan hebben de bal nog wegtrappen ook. Laten we dus kort zeggen dat hij een voetbalhater is. Toch zie ik ook deze man vorig weekend ineens met een grote tas van de Blokker naar buiten lopen. De driekleur hing al in de mast, maar nu ging hij er eventjes goed tegenaan. Enorme slingers met tal van kleine oranje vlaggetjes werden van de bovenverdieping naar beneden gespannen, dat klappert zo lekker door in de wind. Een groot laken is opgeofferd als spandoek waar met grote letters op staat geschreven "ORANJE BOVEN, DE CUP HALEN WE, DAT MOETEN JULLIE BELOVEN". De barbecue staat uiteindelijk ook klaar en hij bekijkt zijn decoraties trots, getooid met een oranje – groene toeter van een bekend biermerk op zijn hoofd. "Zo buurman, u heeft er zin in!" roep ik naar hem. Met gebalde vuist en glimmende pretoogjes antwoordt hij: "Ja, we gaan die moffen pakken vanavond." Vol plaatsvervangende schaamte loop ik weer naar binnen.
De vrolijke buurman zag er na Duitsland – Nederland al minder enthousiast uit. Als ik langsloop hoor ik hem zeggen dat het allemaal komt door dat idiote ruitsysteem van Advocaat. Ik frons en loop door. Zo'n man is toch niet aan zijn verstand te brengen dat de opstelling en systeem vaak het verschil niet eens maken. Want Cruijff heeft het toch gezegd? En die heeft altijd gelijk, dus mijn buurman nu ook. Ik bekijk alle wedstrijden die gespeeld worden en ik zie dat vele landen verrassend verliezen of tegenvallend spelen. Toch hoor ik van onze kenners daar zeer weinig over. Wat heel vreemd is, daar we tegenwoordig wel vijf zenders hebben die we langs kunnen zappen om weer een discussie over voetbal te horen, weer een mening, weer een analyse, weer een terugblik, weer een kenner. Ik zet de tv liever uit. Mijn buurman niet, die ziet het als school-tv. Als je Louis van Gaal wat rondjes ziet verschuiven op een schoolbord denk je soms ook wel dat het niets anders is dan lesgeven. Toch leuk dat mensen twee dimensionaal wat te zien krijgen van de leermeester en dan zeggen dat het voorbeeld van Louis in een drie dimensionale uitvoering toch heel makkelijk had gekund. De leek komt zo snel tot inzicht met dit soort programma's!
Waar mensen als mijn buurman met alle winden vrolijk meewaaien en zichtbaar genieten van dit EK, zit ik me te ergeren aan al deze randverschijnselen. De buurman heeft nog wat vlaggetjes gekocht en de hele pui is nu oranje gekleurd bij hem. Vanavond is de wedstrijd tegen Tsjechië. Ik zie dat de man zenuwachtig is. Hij zet nu al voor de vierde keer zijn stoel recht tegenover het scherm in de tuin om hem straks weer wat bij te stellen. Ik groet hem met een opgestoken duim, hij groet terug door in zijn handen te wrijven, die kleine dikke heeft er zin in hoor.
Twee keer drie kwartier later zie ik mijn buurman weer. Hij staat met een chagrijnig gezicht de versiering van zijn wand te trekken. De vlaggetjes worden in de tas gepropt en de man mompelt wat in zichzelf. Ik vang wat woorden op als "kut Advocaat" en "ontslaan die etter". Ik groet de man en vraag hoe het gaat. "Ja, het gaat klote! Mooie pot vanavond, gaat die Haagse klootzak het weer verpesten met zijn wissels. Nou kunnen we het wel vergeten, want die moffen winnen toch wel woensdag. Daarom haal ik die bende nu ook al weg. Ik wil er niet meer tegenaan hoeven kijken." –"Maar het was toch een mooie wedstrijd buurman?" vraag ik hem. De man kijkt me kwaad aan, alsof ik net een onzedelijk voorstel naar zijn dochter toe heb gemaakt, en zegt mopperend, terwijl hij de laatste slinger met geweld in die tast schoffelt: "Die Advocaat moet oprotten, die klote chagrijn," en zo zwart als de verwijtende pot, stampvoet de man weer naar binnen. Ik hoop op de avond deze zomer dat hij naar buiten rent en uitschreeuwt "DICKIE WE LOVE YOU!!" want ik heb er nog geloof in, nu de kenners nog.