Column: Over de grens van goed fatsoen...
Nu zijn er onlangs zeker een aantal journalistieke acties geweest die niet de schoonheidsprijs verdienden. Zo behandelde het programma De Leugen Regeert onlangs de actie die NOVA vorige week in Den Haag uithaalde. NOVA had zonder toestemming van de betreffende ouders enkele jongeren geïnterviewd die bevriend waren met de van moord verdachte Murat. De jongeren namen het op voor hun vriend die naar hun zeggen in de media te negatief afgebeeld werd. De betreffende journalist smulde van dit nieuws maar had in de haast verzuimd de ouders om toestemming te vragen. Dat zou immers veel te veel tijd kosten en de jongeren hadden reeds hun goedkeuring verleend aan de gemaakte reportage. Presentator Felix Meurders en zijn gasten hadden - terecht naar mijn mening - kritiek op deze handelswijze. De kinderen, want dat waren het in feite nog, vertoonden een 'logische' reactie: zij verdedigden hun aangevallen vriend. Dat de kinderen de verschrikkelijke actie waar ze getuige van waren geweest simpelweg nog niet konden bevatten, daar was nog even niet aan gedacht. Nieuws moet toch snel en liefst zo controversieel mogelijk zijn?
Dan de inmiddels uitgekauwde kwestie Rob Oudkerk. Deze man vertelde aan een columniste in een kroeg over zijn bezigheden in zijn vrije tijd. Hij wist dat het misschien niet de meest handige vrijetijdsbesteding is om zomaar over te vertellen, mevrouw Van Royen meldde 'dat het een column wordt' en Oudkerk haalde - stoer als hij is - zijn schouders op. Oudkerk stond bekend als een 'thrillseeker' en hij zag hoogstwaarschijnlijk ook deze confessie als een tarting van het lot. De uiteindelijke column is discutabel en niet erg netjes van Van Royen, maar feit is dat Oudkerk gegokt heeft. Helaas heeft hij deze keer verloren. Nog leuker is het de pijlen te richten op Van Royen. Deze mevrouw heeft volgens velen doelbewust een integere wethouder kapot proberen te maken. Haar fout? Nieuws moet toch snel en liefst zo controversieel mogelijk zijn?
Twee acties, twee gebeten honden. In beide gevallen wordt de grens van fatsoenlijke journalistiek bewandeld. Is er verschil? Jazeker: het subject. Waar de betreffende jongeren nog minderjarig zijn en tegen zichzelf in bescherming genomen dienen te worden is de heer Oudkerk oud en wijs genoeg om zijn eigen acties te kunnen beredeneren. Oudkerk had moeten weten dat het niet slim is om een columniste te vertellen over zijn favoriete hobby's, de eerder genoemde kinderen konden in tegenstelling de gevolgen van hun uitspraken nog niet volledig beseffen. Er is in het laatste geval sprake van een verschuiving van de verantwoordelijkheid van kinderen naar de ouders toe. Wordt er echter nagelaten die te vragen, dan is de betreffende journalist zelf dubbel zo hard verantwoordelijk. Dan moet je niet gek opkijken als je ineens de Zwarte Piet toegespeeld krijgt. Houdt dit in dat Van Royen gevrijwaard is van schuld? Zeker niet. Nieuws moet snel en liefst zo controversieel mogelijk zijn, maar tot op een bepaalde hoogte die bepaald wordt door journalistieke mores en goed fatsoen.
Een betere berichtgeving begint bij jezelf en dit zul je je als individuele schrijver, journalist, columnist of redacteur goed moeten beseffen. De vraag of een artikel, reportage of column ethisch verantwoord is zal nooit afgewogen moeten worden tegen de nieuwswaarde in tijd of mate van controversie. Integendeel, de vraag of iets 'door de beugel' kan staat op zichzelf. Het toch doelbewust maken van deze afweging betekent een aantasting van de integriteit van de media in het algemeen en een smet op het blazoen van betreffende berichtgever in het bijzonder.
Ondertussen blijft de rest van Nederland er schande van spreken. Behalve 's avonds op de bank, dan kijkt men TV en leest men de krant. Men smult stiekem van het nieuws, dat snel en liefst zo controversieel mogelijk moet zijn...