Column: Betaal jij mijn boete?
In juni van dit jaar werden dezelfde AH-medewerkers opnieuw gearresteerd, omdat ze opnieuw teveel geweld zouden hebben gebruikt, ditmaal bij de aanhouding van een winkeldief. Geïnspireerd door de Prins, voelde LPF-kamerlid Joost Eerdmans zich ditmaal geroepen om een eventuele boete te betalen.
En deze maand kwamen twee groentemannen en een drogist in het nieuws, toen zij gedrieën een winkeldief achterna gingen. Hoewel nog niet bekend is of de mannen wel of niet teveel geweld gebruikt hebben, wilde een collega-winkelier ook voor gulle gever spelen: hij heeft aangeboden de financiële kant van de hechtenis voor zijn rekening te nemen.
Hoewel het natuurlijk heel nobel, netjes, aardig, lief en een hoop meer is, om de boete van iemand anders te betalen, vind ik dit toch een gang van zaken waar zo snel mogelijk mee opgehouden moet worden. Om mijn gedachtegang goed te kunnen begrijpen, zal ik eerst wat dieper ingaan op 'geweld bij aanhouding', aangezien daar nogal wat onduidelijkheid over bestaat bij de Fok!kers:
Onze Nederlandsche wetgever zou natuurlijk geen wetgever zijn, als er niet enige herseninhoud aan te pas zou komen: er is dan ook voorzien dat het onmogelijk is dat de politie ogenblikkelijk ter plaatse is, zodra een misdaad gepleegd is. Daarom is in art. 53 lid 1 Wetboek van Strafvordering het volgende opgenomen: "In geval van ontdekking op heeter daad is ieder bevoegd den verdachte aan te houden". Oftewel: als jij ziet dat iemand verkracht wordt, in elkaar geslagen wordt, of bestolen wordt, ben jij bevoegd om de dader aan te houden. Aanhouden betekent in deze dat je de betreffende persoon mag vasthouden tot dat de politie is gearriveerd. Dat dit alleen mag bij betrapping op heterdaad is volstrekt logisch. Anders kan ik zo ieder willekeurig persoon vastgrijpen en overhandigen aan de politie. Maar waar het hier omgaat: hoeveel geweld mag je bij die aanhouding gebruiken? G.J.M. Corstens (raadsheer in de Hoge Raad en oud-hoogleraar strafrecht en strafprocesrecht) geeft in zijn boek 'Het Nederlands strafprocesrecht' het volgende aan: "De aanhouding mag met enig proportioneel geweld gepaard gaan". Om de betekenis van deze zin geheel te laten doordringen, maak ik gebruik van Van Dales woordenboek, welke aangeeft dat 'proportioneel' 'evenredig' betekent, oftewel: 'in verhouding gelijk'. Dit houdt dus in dat als je een winkeldief betrapt en die aan wil houden, je enige kracht mag zetten. De dief zal namelijk ook enige kracht uitoefenen om te kunnen ontsnappen. En als de dief jou slaat, mag jij bijvoorbeeld best zijn arm op z'n rug draaien om ervoor te zorgen dat dat niet meer kan gebeuren. Maar 'proportioneel' houdt dus ook in dat je een winkeldief niet helemaal lens mag schoppen! En de reden hiervoor is ook volstrekt logisch: Nederland is een rechtsstaat. Dat houdt in dat criminelen en overtreders berecht en gestraft dienen te worden door een rechter, en niet door burgers zelf, hoe goed hun bedoelingen ook mogen zijn.
Dit strafsysteem kent verschillende sancties: gevangenisstraf, geldboete, TBS, uitsluiting van kiesrecht, verbeurdverklaring en nog enkele meer. De geldboete is de enige die in principe door iemand anders betaald kan worden. De overige sancties zijn specifiek gericht op een bepaald persoon, en soms op een bepaald voorwerp. Hoewel de boete met om het even welk geld betaald kan worden, is het de bedoeling dat de dader de boete betaalt. Immers, die sancties zijn bedoeld als preventieve maatregel: om iemand ervan te weerhouden een volgende keer weer iets dergelijks te doen. Zodra iemand anders deze straf op zich neemt, wordt het hele effect van de straf teniet gedaan! Vergelijk het met het volgende: je gaat met de trein, maar hebt geen zin om een kaartje te kopen, want je vindt dat de prijzen toch te hoog zijn. Een paar keer gaat het goed, maar dan komt de conducteur langs: kaartje kopen met prijsverhoging. Als de reiziger naast jou nu je boete betaalt, heb je er nog niks van geleerd. Immers, je bent van mening dat het goed is zonder kaartje te reizen (want de prijzen zijn te hoog), het is je al eens gelukt om zonder kaartje te reizen, en zelfs nu je gepakt wordt, ondervindt je nog geen nadelen. Dus wat houdt je tegen om de volgende keer weer zonder kaartje te reizen? Niets toch? Zo werkt het hetzelfde met het in elkaar slaan van winkeldieven. Als je niet de consequenties hoeft te dragen van je foute gedrag, leer je er niks van. Dus wordt er volgende week weer een winkeldief in elkaar geslagen door de twee Albert Heijn'ers. Niet alleen omdat ze tot dusver weinig tot geen last ervan hebben gehad, ook omdat enkele publieke personen menen het beter te weten dan de wetgever, dan wel de rechter. Als in de wet staat dat iets niet mag is het allemaal leuk en aardig, maar als Prins Bernhard een ander signaal afgeeft, is dat dan niet veel leuker en aardiger?
Begrijp me goed: met aanhouden is niks mis. Het is zelfs wettelijk toegestaan. Maar het gebruik van buitenproportioneel geweld, kan eenvoudigweg niet door de beugel. Het is namelijk crimineel, illegaal en wekt eigenrichting in de hand. Mede doordat het gedrag niet alleen door 'gewone' Nederlanders wordt goedgekeurd, maar ook door hoger geplaatste personen. En als we allemaal van mening waren dat de moord op 'Pim' een aanslag op de democratie en rechtsstaat was (mede door de eigenrichting), is dit dan ook niet een aanslag op onze rechtsstaat? Want nu zijn het in totaal vijf mensen die zo bezig waren. Volgende week zijn het er tien. De week erna vijftien die 'aanhouding op heterdaad' niet meer zo nauw nemen. Winkeldiefstal is fout, maar voor eigen rechter spelen net zo goed!
Disclaimer: ik ging wat betreft de voorbeelden uit van hetgeen ik in de media gehoord en gelezen heb. Natuurlijk weet ik, net zoals de meeste mensen, niet wat er precies gebeurd is.