Fatsoensgrens overschrijden

2 november 2004. Theo van Gogh wordt ’s ochtends om 9 uur vermoord door een moslimgekkie. Algemene verontwaardiging, maar ook de zogenaamde “genuanceerde” reacties komen voorbij. ‘Hij heeft het toch wel aan zichzelf te danken’ of ‘hij was niet fatsoenlijk’. Volgens velen had hij de fatsoensgrens, wat dat dan ook moge zijn, overschreden.

Wat is dan die fatsoensgrens waar zoveel over gesproken wordt? Ook nu laait het weer op, na de beledigingen aan het adres van Erdogan. Böhmermann heeft de fatsoensgrens overschreden, Hans Teeuwen ook, volgens velen. Vrijheid van meningsuiting is wel goed, maar het moet geen excuus worden voor belediging en populisme. Ook zenders als Powned, wat je er ook van vindt, zouden de fatsoensgrens overschrijden en zouden volgens Andreas Kinneging en zijn vrouw zelfs niet op het Binnenhof mogen komen.

Dan is natuurlijk de grote vraag wat die fatsoensgrens inhoudt. Wat de een fatsoenlijk vindt, is volgens de ander een uitlating die bestreden, dan wel verboden zou moeten worden. In onze wet hebben we een aantal inperkingen van de vrijheid van spreken. Onder andere mag de holocaust niet ontkend worden, mag een bevriend staatshoofd niet beledigd worden en er is ook een verbod op smalende godslastering.

De vrijheid van meningsuiting is dus vooral een juridische norm, waarbij de fatsoensgrens geen rol speelt. Wettelijk vastleggen dat een bepaalde uitspraak niet fatsoenlijk is, is onhaalbaar en daarmee niet aan de orde. Echter bestaat er nog wel zoiets als zelfcensuur, wat in Nederland veel voor komt. Onder andere Hans Teeuwen, de recalcitrante komiek, zegt aan zelfcensuur te doen om in leven te blijven. Sinds de aanslag op Theo van Gogh en de bedreigingen en aanslagen op andere islamcritici, zijn komieken en media bang voor represailles uit de moslimterroristische hoek.

Hoe kan het dan dat er mensen zijn die wel boos overeind veren als moslims zogenaamd gediscrimineerd worden, maar de aanslag op Charlie Hebdo nuanceren als ‘dat hebben ze aan zichzelf te danken’? Kritiek op de islam is racisme en aanslagen door moslims hebben helemaal niks met de islam te maken. Maar och och, wat is het toch erg als er een cartoon uitkomt waarop de Mohammed (vvmu) afgebeeld wordt, wat is het toch erg als de dictator van een bevriend land wordt beledigd!

Deze zogenaamde fatsoenlijke mensen zorgen voor een giftiger klimaat dan een islamkritische komiek. Een klimaat waarin iedereen die zich beledigd kan voelen, zijn gram kan halen. Een klimaat waar geen discussie meer mogelijk is, zodat er niemand is die zich nog gekwetst kan voelen. Een klimaat waar er niet meer kritisch kan worden gesproken over gevoelige onderwerpen. Een dictatuur van immer gekwetste mensen.

Is dat waar je naartoe wilt, moraalridder? Een land met een fatsoenspolitie? Waar het zwijgen wordt opgelegd aan iedereen die zich niet fatsoenlijk uit? Waar onfatsoenlijke onderwerpen maar ontweken worden?

Wat een beknellend, benauwend juk leg je anderen dan op!