Sinterklaas, blijft u voortaan maar weg.

Sinterklaas, doe hem in de ban. Onze diepgewortelde vaderlandse traditie is de laatste paar jaar, sinds het losbarsten van de hele Zwarte Pieten-discussie, eigenlijk geen echt ‘feest’ meer te noemen. Het wordt sindsdien ieder jaar maar weer gebruikt als podium voor een strijd waar maar geen winnaar uit lijkt te komen. De zeer geliefde goedheilig man komt steevast getrouw met zijn witte schimmel en zwarte knechten langs om presentjes en snoepgoed langs te brengen bij de kindertjes die niet stout zijn geweest, maar zijn zwarte hulpjes lijken de laatste tijd belangrijker te zijn geworden dan Sint-Nicolaas zelf. Waarom gaan we er eigenlijk nog mee door? Is het niet eens tijd om gedag te zeggen tegen Sinterklaas, zodat hij eindelijk eens kan gaan genieten van zijn welverdiende pensioen in Spanje na zo veel jaren trouwe dienst?

Ik weet het, dit is bij de doorgewinterde Sinterklaasvierders onder ons in ons land geen populaire opvatting over het kinderfeest der kinderfeesten. Zelf vond ik het als kleine jongen ook een mooi en magisch moment om cadeautjes uit te kunnen pakken en de kruidnootjes op te kunnen snoepen die Zwarte Piet via de schoorsteen in het diepst van de nacht had gebracht, niet wetend dat mijn ouders eigenlijk ieder jaar hun beurs opentrokken en al dat speelgoed voor mij en mijn zusje kochten. Nu ik mezelf al bijna een jaar tot de categorie ‘volwassenen’ kan rekenen en veel meekrijg van de gehele discussie rondom het sinterklaasfeest en dan voornamelijk over zijn trouwe knaap Zwarte Piet, ben ik wel tot de conclusie gekomen dat ik het gehele feest misschien best wel zou kunnen missen. Ook ik heb een tijd in de fase gezeten dat ik het absoluut niet vond kunnen dat andere mensen onze cultuur en tradities kapot willen maken, maar nu zou ikzelf juist graag roet in het eten willen gooien. Sinterklaas kan een enkeltje in de zak naar zijn thuisland krijgen, wat mij betreft.

De strijd om Piet

De ‘Verenigde Naties’ noemden Zwarte Piet in 2013 een ‘racistisch fenomeen’ en vorige maand sprak een comité van diezelfde organisatie dat rassendiscriminatie onderzoekt, nog uit in hun onderzoeksrapport dat het vond dat de Nederlandse overheid een actieve rol moet spelen bij het wegpoetsen van de negatieve gevoelens die veel Afrikaanse medelanders hebben bij het jaarlijks terugkerende festijn. ‘Olie op het vuur gooien’ noemen we dat. Het ‘Sinterklaas-proces’ is momenteel een van de meest levende onderwerpen op de publieke agenda; iedereen heeft er wel een mening over en voor- en tegenstanders van de stelling ‘Zwarte Piet reflecteert stereotypen van de slavernijperiode en moet daarom worden afgeschaft’ komen regelmatig met elkaar in conflict. Protesten tegen Haagse basisscholen die Zwarte Piet afschaffen door een menigte van woedende ouders, protesten tegen de gemeente Gouda die de ‘Stroopwafel Piet’ introduceerde vanuit een sluw commercieel oogpunt en protesten tegen het normaal zo geprezen ‘Sinterklaas Journaal’, dat er zelfs voor koos om een wit geschminkte piet ten tonele te laten verschijnen. Maar aan de andere kant dus ook protesten door de mensen die pijn en verdriet voelen doordat zij zich gediscrimineerd voelen door het zwarte fenomeen of zelfs worden aangesproken met ‘Zwarte Piet’ door kleine kinderen in de supermarkt. Kortom: de discussie leeft enorm.

Zonde toch? Ik vind van wel. Het is niet meer leuk om aan de gang te blijven met iets wat uiteindelijk toch niet te winnen valt. Begraaf de strijdbijl nou maar eens, zou ik zeggen. Geef het op. Het sinterklaasfeest is een chocoladeletter die aan de smelten is in een fel brandende zon. En dat is gek, dat vind ik ook. Het is enerzijds jammer om te zien dat een select groepje mensen in onze samenleving zoveel in beweging kan zetten dat zelfs grote winkelketens Zwarte Piet van hun verpakkingen, cadeaupapier en reclame-uitingen verwijderen. Je bent met iets opgegroeid en dat staat dicht bij je. Het is daarom ook niet vreemd dat de emoties bij sommigen hoog oplopen wanneer het aankomt op ‘hun Zwarte Piet’. Je kunt jezelf afvragen waar we gaan eindigen als dit proces zich voort gaat zetten, want welke tradities en cultuurelementen van ons koude kikkerlandje zullen nog meer gaan verdwijnen? Desondanks leven we wel in een parlementaire democratie waar we ook rekening houden met de gevoelens van de minderheden. Wat zou u er zelf van vinden als u zich jarenlang gekleineerd voelt, al is het door een ‘showelement’? Het is te gemakkelijk en te goedkoop om te zeggen dat mensen die last hebben van onze Sinterklaas en zijn Zwarte Pieten maar beter terug kunnen keren/vertrekken naar hun eigen land/naar een ander land. Wie vindt het nou niet fijn als er ook rekening met hem of haar gevoelens wordt gehouden?

Dikke rode lippen en grote oorbellen

Ik vind het in alle eerlijkheid ook moeilijk. Het stoort me bijvoorbeeld voornamelijk dat de discussie pas relatief laat op gang is gekomen, want het feest van Sint-Nicolaas en zijn Zwarte Pieten bestaat waarschijnlijk al sinds 1850 in zijn huidige vorm, toen het prentenboekje ‘Sint Nicolaas en zijn knecht’ verscheen van onderwijzer Jan Schenkman. Waarom was het nooit eerder een probleem én waarom is het in andere landen zoals België, waar ze het feest ook vieren, geen probleem? Ook vraag ik me sterk af of Zwarte Piet niet gewoon een willekeurig slachtoffer is van een discussie over een veel breder onderwerp, namelijk discriminatie. Dat zou ik namelijk wel zonde vinden. Maar goed, de druk op Zwarte Piet neemt van alle kanten toe en het is nog maar de vraag hoelang het nog gaat duren voordat dit personage nog pepernootjes en ander lekkers vanuit zijn jutezak mag uitdelen. Maar wees eens eerlijk, hoe erg zou u het nou werkelijk vinden als Zwart Piet zou verdwijnen en ook gelijk maar zijn baas meeneemt in de vergetelheid?

Op het eerste gezicht zou je denken dat er heel veel waarde wordt gehecht aan het sinterklaasfeest, gezien het feit dat er zoveel commotie is ontstaan sinds het begin van de publieke campagne om een halt toe te roepen aan de donkergekleurde kameraden van Sinterklaas. Zelf denk ik dat we eigenlijk allemaal helemaal niet zoveel meer geven om de goedheilig man sinds we van een ouder iemand te horen hebben gekregen dat de man met de meiter die ter paard over de daken racet om op tijd elk schoentje te vullen en kinderhartje te verwarmen, eigenlijk helemaal niet bestaat en slechts een verzinsel is. Natuurlijk is het een prachtig feest voor de kinderen en doet het goed om te zien dat een heel leger van onze jongste landgenoten langs de kanten klaarstaat om Sinterklaas te kunnen begroeten wanneer hij weer aankomt aan wal en de straten doorploetert tijdens zijn feestelijke optocht, maar voor volwassenen zal het feest al lang niet meer van een groots belang zijn. Zeg nou zelf, denkt u nog steeds dat u het cadeau heeft gekregen van Sint-Nicolaas en dat Amerigo het worteltje uit uw schoen heeft gepakt? 

 De oudere 'kindjes' bepalen de sfeer

Dat laatste is natuurlijk niet helemaal letterlijk bedoeld, maar u begrijpt vast wel dat kindervreugde totaal anders is dan het moment van blijdschap bij een volwassenen wanneer het op de geschenken van Sinterklaas aankomt. Kindervreugde, daar zou het om moeten draaien. We kunnen niet de schuld geven aan de tegenstanders van Zwarte Piet, die hun vrijheid van meningsuiting hebben benut om hun pijnpunten te benoemen als het gaat om 'het verpesten van het kinderfeest'. De voorstanders van de werknemers van Sinterklaas doen daar net zo hard aan mee. Volwassenen die elkaar uitschelden, bedreigen en zelfs doodsverwensingen naar elkaar sturen, omdat je niet aan 'hun Sinterklaasfeest' moet komen. Mensen die denken grappige plaatjes te posten op Facebook waarin maar eens even duidelijk wordt benadrukt dat je beter weg kunt gaan als je niet mee wilt doen met het feest van Sint-Nicolaas, oftwel: als je niet mee wilt doen met de massa, dan ben je hier niet welkom. Het is pijnlijk om te zien dat voornamelijk 'de buitenlanders' de schuld krijgen, terwijl dat allang achterhaald is. Steeds meer Nederlanders, wit, bruin, geel, paars enzovoorts, plaatsen hun kanttekeningen bij het sinterklaasfeest. Het zijn geen 'kinderhaters', het zijn mensen die wel inzien dat andere mensen last kunnen hebben van bepaalde uitingen of die zelf ervaren. Dat is dus ongeveer net zo achterhaald als heel het decemberfeest zelf.

Volwassenen bepalen dus eigenlijk heel 'de sfeer' die hangt rondom sinterklaas. Volwassenen die beweren het op te nemen voor het behoud van tradities en cultureel erfgoed, maar tegelijkertijd volop in actie komen tegen elke wijziging die ook maar wordt aangebracht aan het sinterklaasfeest, zijn ontzettend tegenstrijdig en misschien zelfs lomp bezig. Ze verpesten het feest voor hun kinderen op deze manier alleen maar. Voor iedere onbezouten reactie die zij de wereld in slingeren, zullen de tegenstanders van Zwarte Piet alleen maar harder terugslaan. Aangezien de voorstanders dit dikwijls op een discriminerende en racistische toon doen, krijgen de tegenstanders keer op keer het bewijs dat het wel nodig is om de problematiek te benadrukken. Nederland is gewoon voor een groot deel racistisch. Aangezien vele instanties, waaronder het beeldbepalende 'Sinterklaas Journaal', steeds vaker bepaalde kenmerken en gedragingen van Zwarte Piet of geheel Zwarte Piet in de ban doen, zal dit feest nooit meer een écht feest worden. Bij iedere kleine verandering ontploft half Nederland weer en begint het 'feest' weer opnieuw. En dit proces zal zich voortzetten, zonder dat iemand er maar wat aan zal kunnen doen. Zwarte Piet zal in een snelle tijd al niet meer zijn zoals wij hem allemaal oorspronkelijk kenden. Willen we dat wel? Of willen we ieder jaar meer weer de confrontatie aangaan, terwijl we allemaal toch wel de uiteindelijke uitkomst stiekem weten? Niemand die zich tot het kamp 'voorstanders' rekent, zal daarmee tevreden zijn en zich terugtrekken uit de strijd, maar waarom niet? 

Kinderen zijn in principe gemakkelijk te beïnvloeden. Alleen al aan het feit dat je ze überhaupt kunt wijsmaken dat de goedheilig man daadwerkelijk bestaat, kun je die conclusie verbinden. Zij zullen door middel van een goede verhaallijn uit het 'Sinterklaas Journaal', of eventueel zelfs andere aanverwante media, de wijzigingen die momenteel gaande zijn helemaal niet bevatten. Als het voor hen duidelijk is waarom Zwarte Piet in eens wit blijkt te zijn, bijvoorbeeld omdat hij nog nooit een schoorsteen van binnen heeft gezien, dan is het allang goed. Het zijn de volwassenen die er niet mee om kunnen gaan en dat begint nu onderhand aardig vervelend te worden. Al die neppe politieke correctheid, ontiegelijke media-aandacht (waar ik dan zelf overigens ook aan bijdraag, in alle eerlijkheid) ... Het is verdoemd irritant! De jus is eraf. Stop ermee! Sinterklaas is sinterklaas niet meer en dat zal het nooit meer worden ook. En toch blijft er een mogelijkheid om het op een soortgelijke manier te vieren. Wordt daarmee wel iedereen tevreden gesteld?

'Dag Sinterklaasje, daag, daag...'

Het kerstfeest biedt een ideale mogelijkheid om een soortgelijke traditie voort te zetten, lijkt mij. De kerstboom met zijn prachtige verlichting, de heerlijke clichématige kerstfilms en het magische gevoel dat over het algemeen heerst bij Kerstmis. De Kerstman wijkt niet veel af van Sinterklaas, maar heeft in tegenstelling tot Sint-Nicolaas geen hulpjes die bestempeld kunnen worden met kreten als ‘racistisch fenomeen’ en ‘discriminatoire kenmerken’. Samen met zijn elfjes en rendieren is de Kerstman net zoals in vele andere landen op de wereld vast ook bereid om onze kinderen te voorzien van cadeaus. Al de bekende en kenmerkende zoetigheid die het sinterklaasfeest rijk, is kan zo zonder probleem worden overgenomen. Verder hebben ze ook allebei een baard en overheerst de kleur ‘rood’ in hun kledij; het valt dus vast niet op. Het enige minpunt is dat men voortaan langer moet wachten voordat men weer aan de slag kan met surprises uitpakken, maar als daarmee een feest kan worden gecreëerd dat leuk wordt gevonden door iedereen in Nederland, waarom dan niet? Soms moeten we afscheid nemen van eeuwenoude gewoonten en gebruiken om een nieuwe, moderne koers te kunnen varen. Ik ken nog wel iemand die een stoomboot te koop heeft staan op Marktplaats. Het is weer tijd voor vreugde en gezelligheid, geen ellenlange discussies meer die toch alleen maar tot meer haat en nijd leiden. Het is tijd om afscheid te nemen van Sinterklaas en de Kerstman het stokje over te laten nemen. Zeg 'Ho, ho, ho!' tegen Klaas.

Dus als u allemaal nog eenmaal in koor met mij wilt zingen: ‘Dag Sinterklaasje, daaag, daaag!’. Oh ja, voor dierenleedorganisaties en dierenliefhebbers onder ons, ga alsjeblieft niet klagen over het feit dat de rendieren van de Kerstman overuren draaien en worden uitgebuit. Ik kan u verzekeren dat ze met veel liefde, zorg en aandacht worden verzorgd.