Het magazijn van een museum

Als bezoekers van een expositie realiseren wij ons dat maar zelden, totdat we weer ergens iets lezen over het aantal objecten dat een museum in bezit heeft, tegenover het aantal objecten dat wordt tentoongesteld. Het verschil tussen die aantallen is gigantisch. Ik denk dat ik er niet ver naast zit als ik stel dat we tijdens een bezoek aan een museum slechts twintig of dertig procent van het totale aantal kunstwerken te zien krijgen. De rest is veilig opgeborgen in de magazijnen. Bij een klein museum zal dat anders zijn, al is ook daar zeker een magazijnruimte.

En dan heb je natuurlijk ook de speciale exposities, van zaken die van elders in de wereld worden aangevoerd. Mooie voorbeelden zijn de twee exposities in het Drents Museum van het terracotta leger uit China en de Dode Zeerollen. Het vereist een grote hoeveelheid tijd, diplomatie en vooral doorzettingsvermogen om zo'n gebeuren binnen je deuren te krijgen, maar het loont zeker de moeite. Het waren beide prachtige exposities. Waarvoor natuurlijk ruimte wordt gemaakt door de eigen kunstweken tijdelijk op te bergen. Wij zien dat niet, maar er wordt heel wat gesjouwd in een museum.

Die magazijnen, daar begon ik over na te denken. Als bezoekers mogen wij daar natuurlijk niet komen, hooguit komt er soms een tv-ploeg die er een kijkje mag nemen. Alles is ordelijk, schoon en droog opgeborgen totdat het weer naar de expositieruimte wordt gehaald. En juist daar moet het fout gaan, want ooit is al die kunst verzameld door mensen, met alle aankleve van dien. Eigenwijze mensen, zelfzuchtige mensen, egotrippers, quid-pro-quo'ers, megalomaniakken, domoren, goedgelovigen, noem maar op, van alles liep er rond bij de lieden die de aankopen in hun portefeuille hadden. Het zou al een groot wonder zijn als een museum geen rampen in zijn magazijnen herbergde. Veel te duur, controversieel, lelijk (al is het wel degelijk kunst), misschien wel verkeerd gerestaureerd, onbegrepen door het publiek, van alles is er mogelijk in het kunstwereldje. En de exponent van dit wereldje, het museum heeft daar dus wel degelijk mee te maken. En onder te lijden.

Hoe goed ingericht en beheerd een museum ook is, er zijn in ieder museum winkeldochters te vinden in de krochten, helemaal achterin, bijna vergeten door de directie maar niet door de magazijnmensen. Nee, die moeten de spullen onderhouden en weten donders goed wat loopt en wat altijd blijft liggen. Ik zoek dan ook een museum dat het lef kan opbrengen om eens een expositie te houden van alle stukken die we als publiek normaliter nooit te zien krijgen. Als men daartoe bereid en in staat is zal het publiek dat zeker waarderen en accepteren. En belonen met bezoek. Zelfspot en tongue-in-cheek worden altijd op prijs gesteld.

Dus, museumdirecties, op naar het magazijn en in gesprek met de chef aldaar. Van de gesproken commentaren tijdens het selecteren kunnen we een veelbekeken serie op NPO1 maken. Ik hoor het al, in gedachten:

Wat moet die man dronken zijn geweest toen hij dat schilderde! Begrijpelijk meneer, hij had die dag zijn vrouw met een ander betrapt maar hij zat wel met een deadline.
Wie heeft dit gerestaureerd? Met dat bedrijf doen we toch geen zaken meer? Nee meneer, het is helemaal niet gerestaureerd, hoeft ook niet want het is pas twee jaar oud. Oeps, dus dat heb ik aangekocht? Jawel meneer.
Wat is dit nou? Een Van Gogh in vieze bruintinten? Nee meneer, het is geen Van Gogh, en bij daglicht is het heel anders, maar boven in de zaal hebben we geen daglicht.
O wat zonde! Een vaas helemaal aan scherven. Jawel, maar dat is juist de kunst, de artiest die dit leverde stelde dat scherven van een kunstwerk ook kunst zijn, en onze aankoper vond dat wel iets hebben.
Kijk nou, nooit geweten dat hier een deur is met een raam erin. Even kijken. BAM! AU! Kijk, dat is nou precies de reden dat we het schilderij beneden laten staan, het is een trompe-'l oeil dat al te goed geslaagd is. Wat u gebeurde kan iedere bezoeker ook overkomen, en daar zitten we niet op te wachten. Onze verzekeraar trouwens ook niet.
Getsie, daar zit schimmel op dat doek, en daar in de hoek zie ik een slakkenspoor. Wordt er hier niet meer goed schoongemaakt? Nee meneer, dat is geschilderd, maar een beetje al te levensecht.
O, dit is een mooi kunstwerk, waarom stellen we dat niet ten toon? Nou meneer, een jaar of veertig geleden heeft iemand van mijn collega's het in dertig dagen in elkaar gezet. Voor transport naar boven moeten we het demonteren, en we hebben niet het idee dat we dat kunstje van die oude collega kunnen nadoen. Trouwens, als we het wel konden, moet u die dertig dagen werk betalen, en dat wilt u niet.

Kortom, die conversatie willen we horen, en die kunstwerken willen we zien. We zullen u nog meer werk uit handen nemen en alvast een paar titels voor de exposities aanreiken. Lezers van deze column mogen de lijst naar believen uitbreiden en aanvullen:

De aankoper is geëmigreerd
Kunst? Ja wel degelijk!
Kunst uit onze krochten
Ehhh...
Wel vriendelijk blijven hoor!
Voor de echte kenner...
Kan ik dit kopen? Ja echt?
Kunst? Nee kunst
Ja, dit hebben we ook nog
Zij we hier blij mee?
Rechtshandige kunst door linkshandigen

Wie durft?