Pissige internethelden als rechter?

Het klinkt logisch. Vervroegde vrijlating? Afschaffen! Je krijgt een gevangenisstraf en dan moet je die maar uitzitten ook! Als ik vroeger voor straf een middag na moest blijven, was er ook weinig coulance. Vier lesuren het schoolplein vegen werden nooit ineens drie lesuren.

Volkomen fictief overigens: ik was een schat van een jongetje en ijverig als de neten.

Maar goed. We hebben in Nederland – en zowat de hele westerse wereld – nu eenmaal dit systeem van vervroegde vrijlating. Dat is niet zonder een achterliggende gedachte ontstaan. Er is niet ooit een moment gekomen, waar de overheid dacht: “Weet je wat? We doen die verrekte criminelen een derde van hun straf cadeau.”

Nee. Met het toenemen van een stukje beschaving is de gedachte ontstaan dat detentie niet enkel wraak als doel hoeft te hebben. Als je mensen dan toch opsluit, is het zonde als je niet minimaal probeert om deze mensen een andere kant op te krijgen. Als je iemand tien jaar laat wegrotten in een cel om hem daarna weer los te laten, verandert er weinig. Zorg je voor een opbouwend programma en een goede begeleiding bij vrijlating, dan is er een grotere kans dat ook een crimineel weer een volwaardig lid van de samenleving kan worden.

Onderdeel van deze gedachte en werkwijze is de vervroegde vrijlating. Als je tien jaar lang uitzichtloos vast blijft zitten, is er weinig motivatie om hieraan mee te werken. Als je weet dat je ruim drie jaar vroeger de cel kunt verlaten, is die kans groter. Beloning werkt beter dan enkel straf. Met daarbij de aanvulling dat die overgebleven jaren altijd nog onder strikte voorwaarden en begeleiding van reclassering moeten worden ingevuld.

Is dit 100% garantie? Nee. Maar dat is langer straffen dus ook niet. Het is een illusie dat iemand na een langere gevangenisstraf vrijkomt en zelfstandig besluit om een keurige jongen te worden. Het huidige systeem is geen garantie voor succes. Wel voor meer succes.

Het is dan weer wel typisch dat die roep om afschaffing van vervroegde vrijlating bijzonder selectief is.

Dagelijks komen gedetineerden vervroegd vrij.  Reclassering begeleidt jaarlijks tienduizenden werkstraffen en ex-gedetineerden. Vanuit de TBS vinden jaarlijks 50.000 verlofbewegingen plaats. En toch zie je maar een paar keer per jaar een berg ophef. Met alleen in het geval van Volkert van der Graaf een Staatssecretaris van Justitie, die er publiekelijk een mening over ventileert en zelfs Kamervragen moet beantwoorden!

Een klap in het gezicht van slachtoffers - en nabestaanden van slachtoffers - van iedere andere crimineel die vervroegd wordt vrijgelaten. Ook voor hen is zo'n vrijlating enorm traumatisch. Maar daar maakt niemand zich druk over. Dat interesseert geen hond. Geen boze, protesterende buurtbewoners voor de vrijgelaten verkrachter van jouw dochter.

Boosheid en emoties van slachtoffers en nabestaanden begrijp ik. Als een familielid van mij wordt vermoord, wil ik de dader ook dood of zo lang mogelijk achter de tralies. Maar daarom is het ook goed dat ons rechtssysteem door een objectief systeem van rechters en reclassering wordt gehandhaafd.

Liever dat dan door pissige internethelden en populistische politici.