Nederland in 7 overstromingen
De NTR zendt de komende weken de laatste afleveringen uit van een heel interessante reeks documentaires. Het programma Nederland in 7 overstromingen gaat de diepte in aangaande al die vreselijke zondvloeden die ons land in de afgelopen duizend jaar teisterden en legt uit wat we daartegen deden tot op de dag van vandaag.
Tot zover niets aan de hand – een mooie docu, interessante verhalen en interviews, indrukwekkende camerabeelden. Het is met recht een programma vóór elke Nederlander ván de omroep van alle Nederlanders. Toch vond ik het moeilijk om mezelf ertoe te zetten elke nieuwe aflevering te bekijken, en wel om één reden: de presentator.
Hij is afgestudeerd en was o.a. in Moskou jarenlang correspondent voor NRC en andere kwaliteitsmedia. Tegenwoordig is hij al een decennium lang broodschrijver en heeft hij dus veel bereikt in het leven. Het is een prima journalist met een gedegen achtergrond. Toch schuurt het als ik naar hem kijk.
Tegelijkertijd vind ik het treurig dat je zo afgeleid kunt raken door zulke futiele zaken als hóe iemand zich voordoet, presenteert en interviewt, en ik ben ook bijzonder benieuwd of andere kijkers dezelfde klachten ondervonden.
De man maakt er een gewoonte van om net één stapje te dichtbij te staan. Regelmatig zie je een dansje opgevoerd worden waarbij de geïnterviewde een pas achteruit zet en de gretig lachende presentator meteen naar voren komt. Persoonlijke ruimte is dus voor anderen belangrijker dan hij vindt.
Hij is intelligent en goed opgeleid, dus van domheid kun je hem zeker niet betichten. Toch stelt hij vaak heel vervelend domme vragen, vat onnodig net gezegde dingen samen, herhaalt zinnetjes die mensen zeggen, leest terwijl ze zelf zo graag iets willen voorlezen gewoon hun documenten en brieven voor. Op een gegeven moment zegt een vrouw uit Marken duidelijk geïrriteerd: “Ik mag toch zelf wel voorlezen?” als hij het probeert bij een brief van koningin Wilhelmina aan haar grootmoeder.
Daarnaast lacht hij net iets te voortdurend en toont hij zich net iets te geïnteresseerd. Het lijkt daarmee enigszins eng, mongoloide, sinister of in elk geval niet gemeend. Dan is het laatste puntje van kritiek wellicht niet helemaal zijn eigen schuld, maar het legt wel continu de focus op de eerder genoemde zaken: de cameraman neemt bij het interviewen behalve de pratende persoon, ook standaard de helft van het achterhoofd van de presentator op. Je kijkt voortdurend naar ten eerste hém, en ten tweede wie-ie nou weer aan het interviewen is.
Afleidend en onnodig. Een presentator is voor mij in een goede documentaire hooguit de voice-over, de persoon die alles aan elkaar praat, maar meer niet. De focus ligt op het onderwerp, niet op het achterhoofd van de presentator.
De Engelsen noemen dit op internet het Brian Cox-effect. De hoogleraar aan de Universiteit van Manchester is opnieuw een zeer slimme wetenschapper, werkt actief mee aan de projecten van CERN, maar staat op tv in elke documentaire waar hij in figureert (en dat zijn er op de BBC héél veel) stom te grijnzen en vertelt alles met het enthousiasme van een evangelist. Eén der Engelsen:
“Professor Brian Cox is an obviously intelligent man; he’s an astro-physicist - goes without saying really. He smiles a lot and is friendly to a fault. I’m certain that he is solicitous, doting and loving to his wife and children. I’m sure that his friends absolutely love him for his generosity and wit. His dog, I absolutely know, adores him for his natural kindness and caring demeanour. He can even say ‘Large Hadron Collider’ with a twinkle, a smile and so make people laugh. But, for reasons I just can’t put my finger on, he annoys the hell out of me.”
Wat andere reacties – een ander mediafiguur, dezelfde symptomen:
It's the fact that even when you can't see him, you can tell from his tone of voice that he has that bloody inane grin plastered on his face.
Oh, Brian Cox annoys the tits off me! The ingratiating manner, the shiny face and chubby cheeks, the wet fishy lips, the inane grin...
Agree about the inane grin, too. I can't concentrate on what he's saying because I just want to tell him to wipe that silly smile off his face.
Elke keer als Cox opdoemt in een documentaire ben ik geneigd direct weg te zappen of een ander YouTube-filmpje aan te klikken. Het is onterecht, want wat hij weet en vertelt is heel interessant en hij is, zoals gezegd, een intelligente vent, maar ik kan het niet helpen. Net als met Nederland in 7 overstromingen, kortom.
Het kan zijn dat men het niet expres doet en nu eenmaal zo praat, beweegt, doet, filmt, presenteert. Dan spijt het me zeer dat ik kritiek heb, aangezien ze er niets aan kunnen doen. Tegelijkertijd vermoed ik dat het weleens een bewuste poging tot 'dumbing down' zou kunnen zijn, je (lichaams)taal populair proberen te maken om de laagst mogelijke deler/kijker geïnteresseerd te houden en daarmee zo hoog mogelijke kijkcijfers te scoren.
Indien dát het geval is, is mijn boodschap duidelijk: stop it. Dumbing up, please. Not down. Je houdt niemand voor de gek.
