Zomergasten: college van Beatrice de Graaf
Diverse FOK!-columnisten kijken op maandagavond terug op het seizoen 2013 van Zomergasten. Deze zondag bracht Petertjeprik een avond voor de beeldbuis door.
Hoogleraar Beatrice de Graaf zat gisteren tijdens Zomergasten duidelijk op haar leerstoel. Ze gaf de kijker een college over terrorisme, ideologie en geloof. Wilfried de Jong kwam er als interviewer nauwelijks aan te pas en schikte zich al snel in zijn rol als aangever voor de spraakwaterval aan informatie die Beatrice heet.
In het begin probeerde Wilfried nog een actieve rol te spelen als interviewer, maar toen vond hij het nodig om te vragen: “Hoe gelovig ben je op een schaal van 0 tot 10”. Het is toch pijnlijk misplaatst om een persoon te vragen de mate van zijn overtuiging te kwantificeren. Welke indicatoren gebruikt je daar bijvoorbeeld voor? Al televisiekijkend paste ik de vraag op mezelf toe: “Hoe atheïstisch ben je op een schaal van 0 tot 10?” Nee, ook ik als atheïst kan met een dergelijke vraag nauwelijks uit de voeten. Deze simplistische vraag hoorde thuis in De Wereld Draait Door en niet in Zomergasten. Toch ging Wilfried door met de poging om de gelovigheid van Beatrice af te meten. Hij stelde vragen als: “Hoe vaak bid je op een dag?” en “Ben je bereid om je carrière op te geven om ouderling voor de kerk te worden?” Beatrice gaf aan deze vragen te persoonlijk te vinden, impliciet gaf ze daarmee aan dat we hier niet zaten voor een persoonlijk gesprek, maar voor het college. Daar zat het keerpunt van het gesprek. Vanaf dat moment schikte Wilfried de Jong zich in zijn rol als aangever en nam Beatrice de Graaf de ruimte voor haar college.
Interessant was het zeker. Voor mij was het leerzaamste moment het fragment over een dame die naar Syrië was vertrokken om aldaar met haar man te vechten tegen het regime van Assad. Ze had een hele reeks universitaire studies achter de rug en nu vecht ze dus in Syrië gehuld in een burka en gewapend met een AK-74. Wanneer haar werd gevraagd wat ze het meest miste aan haar thuisland, Engeland, antwoordt ze: “Mijn ouders, de supermarkten en fastfood.” Ook merkt ze op dat er in Syrië geen chinees te krijgen is. Het fragment was pijnlijk, leerzaam, prikkelend en ongemakkelijk. Je zit immers naar iemand te kijken in een burka, die best radicale ideeën heeft wat betreft de Islam en daar zelfs voor vecht in Syrië. Aan de andere kant vertoont ze gelijkenissen met de gemiddelde Westerling die hunkert naar Chinees en op vakantie haar eigen supermarkt mist. Het zijn net mensen. Een fijn gevoel dat ik vandaag de dag nog met dingen kan worden geconfronteerd waarvan ik het ongemakkelijk vind om naar te kijken.
Hoewel ik het college van Beatrice de Graaf interessant vond, was het niet één coherent verhaal. Wel zaten er terugkerende thema’s in, zoals terrorisme, ideologie en geloof. Hou kwam dit? Ik denk dat Beatrice heel veel wilde vertellen en dat de drie uur die ze bij Zomergasten kreeg de lading niet dekte. Dit bracht mij op een idee.
In 1996 hield socioloog Pierre Bourdieu twee colleges over televisie, op de Franse televisiezender Paris Première. Hij nam in deze colleges ruim anderhalf uur de tijd om te analyseren en bekritiseren hoe televisiemakers en journalisten het medium televisie benutten. Vooraf aan dit college had Bourdieu de televisiezender gevraagd om haar logo en allerlei andere fratsen, die vaak worden gebruikt op dat medium achterwege te laten. Paris Première stemde toe. Zo was er op televisie anderhalf uur lang een man te zien die vanachter zijn bureau een uiterst stevig betoog uiteenzette over tekortkomingen van de televisie en de hedendaagse journalistiek. Een unicum.
Beatrice de Graaf heeft gisteren laten zien dat dit geen unicum hoeft te zijn. In Nederland zijn er immers genoeg hoogleraren die met een passie gelijk aan die van de Graaf kunnen vertellen over het gebied waarop zij zich hebben gespecialiseerd. Waarom biedt onze publieke omroep deze ruimte eigenlijk niet? Zij is toch bedoeld voor hoogstaande programmering met betrekking tot informatie, cultuur en educatie? Wie kunnen dat beter dan die 711 hoogleraren die Nederland rijk is? Ja, ik pleit voor meer college op televisie. Laten we beginnen met colleges van Beatrice de Graaf, die kan denk ik op zijn minst nog wel drie programma’s van het formaat Zomergasten vullen.
