The Kids Aren't Alright

When we were young the future was so bright
The old neighborhood was so alive
And every kid on the whole damn street
Was gonna make it big and not be beat

Gelukkiger tijden dan eind jaren negentig zullen er nooit meer komen voor mijn generatie. Gevuld met Teenage Mutant Ninja Turtles, Supersoakers en Flippo's, met een sausje van Elfstedentochten, boybands, Pokémon en Aqua. Zoals alle kinderen groeiden wij op in een wereld die twee keer zo groot leek als dat-ie eigenlijk is en tig keer zo kleurrijk en wonderlijk, hadden we allemaal grote plannen voor de toekomst, leek ons leven een eeuwige constante, gevuld met wijze, raadzame, enigszins geheimzinnige volwassenen.

Meer kennis dan je ooit kunt vergaren, meer boeken dan ooit te lezen zijn, een gigantische planeet met meer mensen dan je ooit zou kunnen tellen (een miljard duurt al dertig jaar), genoeg uniek speelgoed voor honderdduizend verjaardagen, aspiraties voor het mystieke ouder worden, in plaats van tijdheimwee, hedenrancune en toekomstvrees. Elke klas is gevuld met dertig astronauten, popsterren en bankdirecteuren, elk kind groeit op in een egocentrisch paradijsje waarin alles hetzelfde lijkt te blijven. Vriendjes, familie, school, de gedáchte dat het ooit allemaal heftig zou veranderen en vrijwel nooit zoals je achtjarige hersentjes hadden kunnen of willen plannen, die kwam niet in je op.

Tot langzaam maar zeker de ene na de andere zekerheid onder je vandaan glipt. Gelukkig zijn mijn ouders nog getrouwd, maar voor veel kinderen is dat het eerste heilige huisje – de eeuwigdurende liefde waar jij het 50/50-product van bent uit elkaar gescheurd, vaak zelfs omslaand in bittere haat, inclusief kinderen opjutten tegen de ex-partner. Welke kant van je DNA kies je dan in godsnaam? In de laatste klassen van de basisschool verloor ik mijn beste vriendje aan een ander, met wie hij steeds vaker speelde – verbijsterd heb ik hem toen zelfs nog een brief geschreven, maar vergeefs. De tijd van niet te veranderen dingen in je leven, die je maar hebt te accepteren, was met de nieuwe eeuw definitief aangebroken.

Now the neighborhood's cracked and torn
The kids are grown up but their lives are worn
How can one little street swallow so many lives

De gymzaal is nu een kerk, de identieke huurhuizen dubbel zo oud en gebrekkig geworden, basisscholen door heel het land gaan met al uw en mijn herinneringen eraan definitief tegen de vlakte. Al na drie jaar herkende ik verschillende mensen niet meer terug op de basisschoolreünie, en ook vrienden van de middelbare waar ik toch jaar na jaar tegenaan heb gekeken, kan ik regelmatig niet meer plaatsen als ik ze tegenkom en ze me aanspreken.

Verschillende van de meisjes waar ik acht groepen mee in de klas zat, werden ongewenst tienermoeder en moesten trouwen. Om mij heen plegen kennissen van kennissen en vrienden van vrienden nogal eens zelfmoord. Mensen worden ziek, mensen misbruiken andermans goedheid, en zo gaat het maar door. De eerste keer dat je keihard bedrogen wordt door een meisje. Een vriend, een zakenpartner, een familielid. Hoe vriendschappen verdwijnen als de gedeelde factor wegvalt, hoe eenieder, ook al ken je elkaar al lang, als 't puntje bij paaltje komt, áltijd voor zichzelf zal kiezen, dat stond nergens in het Maatschappijleerboek.

Als kind groei je op, de wereld beziend door één stel ogen, uit één hoofd, met één spiegelbeeld. Vanuit die dagelijkse bevestiging dat in elk geval jouw versie van de wereld, helemaal om jezelf draait, hoop je als kind van alles. Maar ook daar komt de klad in, en ook daar is geen onderwijs voor, behalve het echte leven. Met twaalf kwam ik erachter dat Daniel Radcliffe jonger was dan ik en nu al geslaagd in het leven. De jaren erna zag ik even oude sporters goud omgehangen krijgen, even oude jongens landelijk doorbreken in de muziek; twaalf jaar na de basisschool zijn de meeste nieuwe popsterren en vrijwel alle nieuwe sporters inmiddels jonger dan mijn klasgenoten en ik zelf.

Langzaam maar zeker, beetje bij beetje en stapje voor stapje, zo herformuleer ik de woorden van Stanhope, Carlin en Hicks, komen we erachter dat het leven verre van perfect is, vaak tegenvalt, tegenzit, tegenwerkt. Dat we helemaal geen popsterren worden, of astronauten. Dat ruimtereizen überhaupt niet in onze tijd zal gebeuren. Dat niets gratis komt. De wereld oneerlijk is. Het leven geen vooropgesteld doel heeft, behalve voortplanting en/of wat je er zelf van wilt maken. Dat ook volwassenen geen flauw benul hebben.

Jay committed suicide
Brandon OD'd and died
What the hell is going on?
Cruelest dream, reality

Dat kortom dat mythische ontpoppen in een prachtige volwassen vlinder, wijs en vrij, zorgeloos en rijk in ervaring, nooit gebeurt; dat we hooguit oudere lichamen krijgen met steeds diezelfde jeugdige verstandsverbijstering, elke keer als we weer een nog niet eerder meegemaakte teleurstelling te verwerken krijgen. Vroeger keken we op naar het volwassenenjournaal en -tv. Nu denken we collectief “wat een droef niveau hebben die gemiddelde volwassenen toch eigenlijk”.

Niemand heeft antwoorden. Er zijn geen instructieboekjes voor. Geen Postbus 51-folders. Maar dit is nu eenmaal het leven, vol onzekerheid, vol moeite, vol vervelende dingen. Ergens in die gelukkige bubbel die eind-nineties heette vond ik een heel aantal lege cd-hoezen van platen die mijn toen al volwassen of puberende broers en zussen bijeen hadden vergaard. Er zat van alles tussen, van Shania Twain tot André van Duin en van Nirvana tot Borsato, maar de cover van één album sprak me in het bijzonder aan. Ik heb geen idee wat er met de cd's die er ooit in zaten is gebeurd, noch van wat er met al de andere hoesjes is gebeurd, maar dit lege hoesje staat al dertien jaar tussen mijn cd's: The Offspring's Americana.

Jaren geleden had ik het album al op cd gebrand en zo de lege hoes weer opgevuld, maar laatst luisterde ik de hele plaat voor het eerst in jaren weer. Eén liedje, “The Kids Aren't Alright”, deed me qua vocale structuur erg denken aan “Electricity” van Orchestral Manoeuvres in the Dark. Toen ik beide nummers ging luisteren om mijn vermoedens bevestigd te krijgen, zocht ik het Offspringnummer op YouTube op, met toevallig de lyrics erbij. “Wat is dit eigenlijk een verrot waar nummer. Wie had dat verwacht van The Offspring?”, zei ik tegen mijn aanwezige broertje, die instemmend knikte.

Chances blown, nothing's free
Longing for what used to be
Still it's hard, hard to see
Fragile lives, shattered dreams

Die nacht luisterde ik het nummer nog eens met een brok in de keel, toen ik al uren niet kon slapen en over heden, toekomst en verleden lag te piekeren. Af en toe maakt iets die sentimenten plotseling los, maar altijd in het holst van de nacht – het zal de combinatie van persoonlijke beslommeringen, januari, vrieskou en Americana geweest zijn. De druk om 'er echt iets van te maken' is bijzonder groot als twintiger. De bijbehorende desillusies worden groter naarmate de jaren verstrijken en de hoop procent na procent terrein inlevert op realiteitszin.

Dertigers hebben zo hun eigen woelnachtonderwerpen, evenals veertigers, zestigers en tachtigers. Ik breek al compleet als ik me alleen al probéér voor te stellen hoe ontzettend overbodig en eenzaam veel hoogbejaarden zich moeten voelen, hoe vreselijk een afscheidsborrel moet zijn op je 65e, hoe erg het is als familie zou komen te overlijden. Ik kan niet wachten, helaas. Niemand, trouwens – met elk jaar een beetje sneller voorbij, snellen de teleurstellingen (en hoogtepunten, okee) der toekomst onvermijdelijk in accelererende stoomtreinvaart op ons af.

Hoewel ik graag af zou sluiten met een levenswijsheid die het allemaal mooi samen zou vatten, een doel zou geven, teniet zou doen of zou verantwoorden, is die wijsheid er helaas niet. Over nog eens 23,5 jaar schrijf ik ongetwijfeld over andere onderwerpen met andere voorbeelden, maar met dezelfde kinderlijke bevangenheid en met dezelfde retrospectieve teleurstellingen, longing for what used to be. (Waarna ik waarschijnlijk een midlife-auto koop om me wat beter te voelen over al die vernietigde dromen.)

Tot die tijd zult u, en zal ik, het moeten blijven doen met een wekelijkse update, waarvan akte: Chances blown, nothing's free, behalve misschien FOK!columns.

The Offspring - "The Kids Aren't Alright" (Americana, 1998).