Ik stop met moorden en stelen
Een nieuw jaar voelt toch altijd een beetje als ‘met een schone lei beginnen.’ Daaruit vloeien natuurlijk ook al die goede voornemens voort. Het jaar ligt als een onbeschreven blad voor je en dan kan het zijn dat je meteen goed van start wilt gaan. Door bijvoorbeeld te stoppen met roken of door te gaan lijnen, te stoppen met drinken of om te besluiten dit jaar eens wat meer te gaan sparen in plaats van uitgeven.
Die goede voornemens worden dus getriggerd door het feit dat we een jaar hebben afgesloten en dat daar een spiksplinternieuw jaar voor in de plaats komt. Nieuwe prijzen, nieuwe kansen!
Er is niet per se een nieuw jaar nodig om dingen in je leven te veranderen. Vaak is er echter wel een trigger. Je krijgt ontslag en besluit om toch die studie te gaan doen waar je al jaren van droomde. Of je belandt in het ziekenhuis met hartklachten en dan is daar toch echt wel de waarschuwing dat je moet stoppen met roken en drinken, om maar eens wat te noemen. Als een arts je met een ernstig gezicht waarschuwt dat je echt gezonder moet gaan leven, dan komt dat wel wat harder aan, al wist je al die jaren al wel dat je niet heel gezond leefde. Je kan jarenlang vastzitten in een relatie en verliefd worden op een ander. Anders had je misschien nog jaren in die slechte relatie blijven zitten, maar die verliefdheid wordt dan de katalysator om knopen door te hakken. Stel, dat je al heel wat succesjes op je naam hebt staan door in te breken bij rijke mensen. Dan zal je daar waarschijnlijk pas mee stoppen als je op heterdaad betrapt wordt en gevangenisstraf krijgt voor je daden.
Die goede voornemens waar wij het rond de jaarwisseling over hebben, zijn doorgaans van een onschuldig karakter. Het betreft vaak zwakheden in jezelf die je wilt overwinnen. Niet dat die zwakheden onschadelijk zijn, maar ze zijn schadelijk voor de persoon zélf, niet zozeer voor de omgeving. Als ik heel dik zou zijn, dan was dat allereerst mijn probleem. En ik zou de enige zijn die daar verandering in aan zou kunnen brengen, vooropgesteld dat ik verder gezond zou zijn en niet dik door een ziekte.
Maar hoe zit dat nou bijvoorbeeld met criminelen? Of zedendelictplegers? Neem een vader die incest pleegt met zijn dochter: zou zo’n man zich nou ook wel eens voornemen om daar mee te stoppen? Zou zo’n man diep vanbinnen heel goed weten dat het ontzettend fout is wat hij doet en probeert hij ook te stoppen met zijn vreselijke praktijken, en neemt hij zich dat dan ook voor met de jaarwisseling?
Raar eigenlijk. Goede voornemens gaan eigenlijk altijd over gedragingen die andere mensen zich wel voor kunnen stellen. Gedragingen, waarbij het sympathie oproept bij anderen als je aangeeft die te willen veranderen. “Goed zeg, van Piet! Na dertig jaar toch gestopt met roken!” Dit wordt gewaardeerd door de omgeving. Als Piet op 3 januari toch weer gaat roken, nou, dan heeft hij het in elk geval geprobeerd. “Gewoon doorzetten Piet, net zolang tot het lukt!” Je hoort een driftkop niet snel zeggen: “Dit jaar ga ik mijn driftbuien proberen te beheersen. Ik scheld mijn vrouw niet meer verrot en ik wil haar zéker niet meer slaan, dit jaar.” Hoewel dat wel een fantastisch voornemen zou zijn! Ook heb ik nog nooit iemand horen zeggen: “Mijn goede voornemen voor dit jaar is, dat ik geen geld meer ga stelen uit de kas op mijn werk. Het moet nou maar eens afgelopen zijn met dat gejat.” Hoe zou je daar trouwens ook op moeten reageren? “Fijn hoor, ik hoop dat het je lukt!”, of zo?
Het hele leven bestaat uit keuzes maken. En als je niet kiest, dan kies je ook. En het valt niet altijd mee om het goede te kiezen of om achter je keuze te blijven staan doordat je als mens ook je zwakke momenten hebt. In de euforie van zo’n jaar wisseling lijkt het fantastisch om dit jaar én te lijnen, én te stoppen met roken, én ook nog beter je sociale contacten te onderhouden, maar om dit in de dagelijkse praktijk ook te realiseren, dat valt niet altijd mee.
Soms maak je een keuze die verstrekkende gevolgen blijkt te hebben, ook al heb je dat waarschijnlijk zo helemaal niet bedoeld. Neem nou die grote brand in een intercitytrein van gisteren. Die trein reed tussen Amsterdam en Utrecht en een paar jongens vonden het wel een grappig idee om wat rotjes af te steken in die rijdende trein. Zij zullen zich nu wel de haren uit het hoofd trekken van spijt, want de schade is groot. In groepsverband doen mensen sowieso dingen die ze nooit zouden doen in hun eentje.
Ook Rafael van der Vaart kan zichzelf wel voor zijn kop slaan. Dat had hij trouwens ook beter kunnen doen dan zijn vrouw een mep verkopen. Het was meteen de genadeslag voor het huwelijk van Rafael en Sylvie. Leuk begin van een nieuw jaar.
Maar dan toch nog even terug naar goede voornemens die je nooit met anderen zal kunnen delen. Wat te denken van moordenaars? Verkrachters? En niet als eenmalige daad – ook al erg genoeg natuurlijk!- maar als patroon in hun leven? Vaak hoor je over deze mensen dat ze geen geweten hebben. Dat ze geen enkel respect hebben voor het leven van een ander. Is dat zo? Of zouden ze toch ook vechten tegen de aandrang om iemand van het leven te beroven of om een onschuldige vrouw te grijpen en te verkrachten? Dat zo’n man het champagneglas heft op oudejaarsavond, zijn vrouw diep in de ogen aankijkt en bij zichzelf denkt: ‘Ik word vanaf nu een beter mens. Ik stop met moorden en stelen.’ Ik weet het niet.
Hoe goed het ook is om goede voornemens te hebben zoals lijnen, stoppen met de genotsmiddelen in het leven die ongezond voor je zijn, het belangrijkste is toch om een prettig mens voor je omgeving te zijn. Betrokken. Betrokken bij je dierbaren, bij de samenleving, bij de zwakkere die jouw hulp goed kan gebruiken. Het goede willen doen. Daar je best voor doen. Uiteindelijk geeft dat de meeste voldoening.
Ook ik heb goede voornemens voor dit jaar. Maar vorig jaar heb ik een belangrijke les geleerd: deel die voornemens niet met anderen. Show, don’t tell. Mochten mijn voornemens niet lukken, dan sta ik tenminste niet voor iedereen voor paal. Volgend jaar zal ik er op terugkomen, of al mijn goede voornemens van 2013 uiteindelijk ook gelukt zijn. Ik hoop dat ze jou ook lukken. Maak er een mooi jaar van!
