Project X Haren: een gemiste kans

Auto’s en fietsen worden in brand gestoken, verkeersborden worden vernield, de plaatselijke Albert Heijn en andere winkels worden geplunderd, tuinen van bewoners worden vernield, een man van in de tachtig krijgt een stoeptegel tegen zijn hoofd, ambulancepersoneel wordt gehinderd bij de uitvoering van hun taken, twee mensen raken zwaargewond. Leuk, zo’n avondje Haren. De vraag is natuurlijk: Had men dit kunnen voorkomen?

Een paar bewoners vertelden bij Pauw en Witteman maandag dat er twee groepen jongeren waren. De ene groep was erop uit om rel te schoppen en waren waarschijnlijk al met die intentie naar Haren gekomen. De andere groep waren meelopers. De eerste groep was relatief klein, maar de tweede groep was veel groter. Bij die tweede groep waren de jongeren veel meer voor rede vatbaar dan bij de eerste groep. En volgens mij hebben we dan meteen het probleem te pakken. Als de grootste groep beter was opgevangen dan zou het nooit zo uit de hand zijn gelopen als nu. Dan zou die relatief kleine groep relschoppers geïsoleerd hebben moeten werken en dan had de politie daar veel meer grip op gehad. Maar de burgemeester en politie hebben er, natuurlijk ongewild, alles aan gedaan om dat te voorkomen.

Wat zijn sommige burgemeesters en politiechefs toch weinig creatief. En wat kunnen ze zwartkijken.
Burgemeester Bats van Haren zag het helemaal niet zitten met het feestje van Merthe. Hij wilde geen taferelen zoals in de film Project X. Nou, we hebben gezien dat de burgemeester het prima had geregeld. Het is volledig uit de hand gelopen. Logisch.
Het beleid dat vrijdag gedurende de dag werd gevolgd was totaal niet consistent. Bovendien is er helemaal niet geanticipeerd op de verwachting dat er duizenden feestgangers naar Haren zouden komen. Je kunt verwachten dat er heel veel mensen gewoon een feestje willen, maar dat er ook altijd relschoppers bij zijn.

Het begin van de avond was bij De Wereld Draait Door en het journaal in beeld. Gezellige jongeren die zin hadden in een feestje. En wat doet de gemeente? Die jaagt ze tegen zich in het harnas. Kennen ze daar niet de uitdrukking: If you can’t beat them, join them? Al die feestgangers wisten al lang dat Merthe een foutje had gemaakt en dat ze niet thuis was. Speel daar dan als gemeente op in. Geef ze een feestje. De gemeente had in de dagen voorafgaande aan het ‘feestje’ tijd genoeg om ergens op een slimme plaats een podium te bouwen en een paar bierstalletjes en wat eettentjes neer te zetten. Neem een plaatselijk bandje of de regionale dj en pats, klaar is Bats. En je verdient er ook nog aan in plaats van uit te geven.
Tegen 22.00 uur las ik een tweet van de gemeente dat de ME optrad. Weer zoiets. Je regelt totaal geen gezelligheid in de stad terwijl de mensen zin hebben in een feestje. Vind je het gek dat de pleuris uitbreekt en dan moet de ME weer optreden in plaats van het plaatselijke bandje. Stom, stom, stom.

Het werd nu een nacht vol vernielingen en geweld. Natuurlijk moeten de schuldigen worden gepakt en berecht. De schade moeten ze betalen. Je mag geen medelijden hebben met zulk tuig. Maar hoe heeft het zover kunnen komen? Laten we eens chronologisch kijken wat er is gebeurd en waar het misging. En dan beginnen we niet bij vrijdagavond, maar bij het foutje van Merthe. Dat was op 7 september. De gemeente had dus veertien dagen om een veldslag te voorkomen. Vanaf die dag kwamen er twee soorten reacties op gang.

Er reageerden uiteindelijk zo’n dertigduizend mensen op de oproep. Die wilden allemaal naar het feestje. Ze wilden er ook een leuk feestje van maken. Dat was de ene reactie. De andere kwam van de gemeente. De burgemeester verbood het feestje. Hij besloot dat de Stationsweg, waar het feestje moest plaatsvinden, niet bereikbaar zou zijn. Particuliere initiatieven om de mensen een feestje te bieden kregen geen vergunning. Op het station zou een alcoholverbod komen en er zou nogal wat politie in Haren gaan zorgen voor de goede orde. Er werd al een paar dagen van tevoren getwitterd dat er ME-busjes in de stad waren. Wat burgemeester Rob Bats deed was eigenlijk hetzelfde als een lokjongetje op een pedofiel afsturen.

Ik heb ooit op een managercursus de Roos van Leary moeten leren. Dat is een cirkel met een horizontale en een verticale as waarin gedragspatronen worden weergegeven. Een van de conclusies die uit die roos naar voren kwam, was dat samengedrag ook samengedrag oproept en dat tegengedrag juist tegengedrag oproept. Als jij een ander een grote bek geeft, dan krijg je meestal een grote bek terug. Maar als je de ander met respect tegemoet treedt, zal de ander jou ook met respect behandelen. Dat gaat natuurlijk niet altijd op, maar als je een legertje politie op een legertje jongeren afstuurt in plaats van dat je die jongeren met open armen ontvangt en een podium voor een feestje geeft, weet je zeker dat het misloopt.

Zelfs op de grote dag had men in Haren alles nog positief kunnen benaderen. dj Yello Claw was met volgers onderweg naar Haren. Die waren echt niet van plan om de boel daar te vernielen en die arme mensen met hun kapitale villa’s in de Stationsstraat te molesteren. Die wilden lekker een beetje chillen met wat muziek, hapjes en drankjes. Maar wat kregen ze? Een stel dreigtweets om hen af te schrikken zodat ze niet naar Haren zouden komen. Een noodverordening, een verbod, een afgesloten straat en een paar busjes ME die helemaal geen zin hadden in een feestje. Ik ga niets goed praten van wat er uiteindelijk is gebeurd, maar ik weet vrijwel zeker dat het anders had gekund. Ik heb altijd geleerd dat je nooit moet spreken van problemen, maar van kansen. Dit was geen probleem voor Bats en zijn Gemeente, maar een enorme kans. Al die jongeren die nu als meelopers in de geweldspiraal werden getrokken, waren beslist gewoon blijven feestvieren als er iets voor ze was geregeld. De relschoppers hadden het dan met hun eigen groep moeten doen en het is nog maar de vraag of dat een groep was die vooraf was georganiseerd. In ieder geval kun je als politie en ME veel makkelijker een groep van honderd relschoppers aanpakken dan een groep van enkele duizenden jongeren die zich mee laten slepen. Dat was de grote fout die in Haren is gemaakt. Nu kwam Haren bovendien negatief in beeld en niet positief.

Haren had zichzelf een grote dienst kunnen bewijzen. Van Tokio tot San Francisco en van Reykjavik tot Kaapstad kennen ze dankzij Merthe het stadje Haren. Denk eens aan de hordes Japanse toeristen die de Hortus in Haren zouden komen bezoeken. De grootste botanische tuin van Nederland met planten van over de hele wereld. Haren zou voortaan niet alleen maar planten van over de hele wereld hebben gehad, maar ook mensen. Mensen die heel veel geld zouden uitgeven in de plaatselijke cafés en restaurants. Mensen die heel veel zoete broodjes zouden kopen bij bakker Bart. Mensen die de plaatselijke super een enorme boost zouden geven. Maar niet van dat alles, want bakker Bats wenste helemaal geen zoete broodjes te verkopen en al helemaal geen attractiepark van Haren te willen maken. Geen handelsgeest dus. En dat voor een VVD’er. Een gemiste kans.