"Ik ben bang voor zijn eenzaamheid"

Het Leger Des Heils heeft een oude commercial over eenzaamheid gerecycled om op te roepen tot een praatje met een eenzame vreemdeling. Er is niets mis met het recyclen van dit soort commercials: eenzaamheid is altijd actueel. De boodschap zelf is echter idioot. De sociaal goed functionerende burger zoals jij en ik worden opgeroepen om een praatje te maken met mensen die eenzaam lijken. Voelt dat niet een beetje als: ‘Hé maatschappij! Ja, jij daar! Doe ’s snel een beetje praten tegen die muurbloem naast je!’ Alsof iemand daarop zit te wachten.

Ik kan je zo tien redenen geven om juist níet met eenzame mensen te praten. Zo zegt een vrouwenfilm in het spotje: 'Als ik eerlijk ben, ben ik gewoon een beetje bang voor zijn eenzaamheid'. Zij zit er volkomen naast. Ze moet namelijk niet een beetje, maar gru-we-lijk bang zijn voor zijn eenzaamheid. Wie wil er nou vastzitten in een treincoupé tegenover iemand die je trieste verhalen vertelt over het gepest op school, zelfmoord, zich altijd buitengesloten voelen, die enige vriend ooit die luisterde naar de naam Poekie en toen overleed, verslaving, enge ziektes en die immens grote leegte die nooit meer overgaat? Tip 1: praat nooit met een eenzame in de trein, tenzij je als je eigen stunt-dubbel uit het raam wil springen.

Dan heb je nog die mensen die ein-de-lijk hun verhaal aan je kunnen doen. Het is net of je een euro in een automaat gooit en de jackpot van Wit-Russische roebels wint. Het houdt maar niet op. Ieder detail van de afgelopen 57 jaar wordt minutieus verteld. Als zo’n gek zijn geboorte zou herinneren, zou hij geen bloederig detail overslaan. Tip 2: praat nooit met een eenzame spraakwaterval: een euro in de hand is beter dan tien rare roebels in de lucht.
Pas ook op voor de vampier. De eenzame tobber tegenover je ziet nergens iets positiefs in, en zal al je goedbedoelde suggesties wegwuiven met een: ‘Ja, maar, dat kan niet, want…' (vul hier rottige reden in dat een nieuw probleem inbrengt). Tip 3: doorboor het hart van de vampier en eet veel knoflook om ze weg te houden, zelfs als dat twee mensen uit je eigen kennissenkring zou verstoten.

Het tegenovergestelde wil je ook niet tegenover je hebben: de ongemakkelijke stilte. ‘Mooi weer hè?’ ‘Ja.’ ‘Heb je een leuk weekend gehad?’ ‘Ja.’ ‘Met veel seks?’ ‘Nee.’ Stilte. Alleen maar stilte. Tip 4: verbreek die stilte niet: het wordt vanzelf weer normaal. Een kleverige stilte is nog enger. Dat zijn van die mensen die zó hunkeren naar welk sociaal contact dan ook, dat ze je vanaf die ene onschuldige glimlach blijven achtervolgen. Als een schaduw zitten ze aan je geplakt, als een jong katje lopen ze voor je voeten. Het gevoel voor privacy ontbreekt volledig, zelfs op het toilet. Tip 5: geef de stalker altijd een vals telefoonnummer; loop bij een achtervolging desnoods naar een andere wijk, doe alsof je je sleutels bent vergeten, bel bij een willekeurig huis aan, kus deze persoon alsof het je verloofde is en gooi de deur achter je dicht. Zorg dat je nooit meer te vinden bent!

Het Leger Des Heils zet vervolgens zo’n leuk tekstje in beeld: ‘Vaak doet een beetje aandacht al wonderen’. Voor wie, vraag ik me dan af. Nou ja, aan de andere kant, die lui zijn zo gelovig als de pest, dus het is fantastisch dat ze nog steeds in wonderen geloven, terwijl ze ieder stukje tuig uit de goot peuteren met hun hart vol liefde. Geweldig werk, maar er zijn vijf tips die het allemaal nog net ietsje fantastischer zouden maken als het Leger dit ook zou promoten:

1. Een grimlach en vijf minuutjes over het weer praten vervangt geen overleden echtgenoot;
2. Jouw oppervlakkige blije gesprekje is geen vervanger voor een warme vriendschap;
3. De maatschappij moet niet in beweging komen; die eenzame moet de deur uit!
4. Eenzame mensen bloeien op als ze zich nuttig voelen: (vrijwilligers)werk doet wonderen!
5. Als de eenzame mens aan zichzelf werkt en zélf klaar is voor de maatschappij, dan is de maatschappij ook klaar voor hem.

Terug naar het filmpje. Een mannenstem zegt: 'Ik wilde eigenlijk iets tegen hem zeggen, maar ik wist niet wat'. Waarom wil die man in godsnaam iets zeggen tegen een eenzame jongen? ‘Dag jongeman, wat doe jij hier zo alleen?’ Wil zo’n ouwe viezerik zijn eigen ongemakkelijke gevoel laten verdwijnen om zichzelf beter te voelen? Doe iedereen even een lol en houd dan je bek. Wie eenzaam is, moet de eerste stap alleen zetten. Er zijn genoeg projecten en subsidieclubjes die hen op een professionele manier wél verder kunnen helpen.

P.s. De week van de eenzaamheid heeft kenmerken van de stalker/waterval, want hij duurt langer dan een week: van 26 september tot 5 oktober kan je je inzetten voor je eigen goede gevoel. Het kan ook gewoon het hele jaar door, en dan loop je zelfs het risico om een ánder blij te maken met een bekend gezicht. Het is maar waar je zin in hebt.