Even 200 euro laten aftappen
Afgelopen donderdag rekende het programma De Rekenkamer uit dat een zakje donorbloed van de bloedbank Sanquin verkocht wordt voor ongeveer 200 euro per stuk. De donorarts in het programma had de zenuwen in de keel, een persvoorlichter van Sanquin had trillende handjes. Zouden zij iets te verbergen hebben? Na deze communicatie is het de vraag of donoren nog veilig over straat kunnen. "Je wordt uitgebuit!" "Ze profiteren van je!" "Jij krijgt geen reiskosten en het bestuur heeft een dikke BMW!" Gelukkig bestaat er geen verplichte rode donorster, anders waren er al doden gevallen.
De donor ligt onder vuur, want hij wordt aansprakelijk gesteld voor de grote winsten die Sanquin maakt. Sorry, overschotten, daar praten we over. Sanquin heeft grotere overschotten dan de gemiddelde bank in Nederland, al is deze vergelijking in deze tijden van crisis natuurlijk niet zo veel meer waard. Maar het klinkt toch mooi, een bloedbank die het financieel beter voor elkaar heeft dan een gewone bank. Het is ook heel beangstigend, maar laten we de schuld houden waar die is, in plaats van het neersabelen van een toevallig goed presterende bloedbank.
De bloed- en plasmadonoren die de uitzending hebben gezien, maken zich wat druk om de mening van anderen over hun Sanquin. Maar wat verandert er nu aan de mening van de donor over de organisatie waar hij bloed aan geeft? Het donorschap is en blijft vrijwillig, zodat er geen verslaafde zwervers, ondervoede bijstandsmoeders en chips-diëtende studenten bloed komen geven. Dat kan hun lichaam waarschijnlijk niet goed aan, en de patiënt die bloed nodig heeft al helemaal niet. Het donorschap is altijd vrijwillig geweest. Wat maakt het dan uit dat een ander daarmee verdient?
De donor heeft een heel ander winstbejag voor ogen dan de organisatie. Het idee om iets goeds te doen, bijvoorbeeld. Het gevoel om bij het clubje van bloedgevers te horen, misschien. Drie keer per jaar het blad Bloedverwant ontvangen, om verhalen te lezen over bloedgevers en -ontvangers. Aandacht krijgen van sexy verpleegsters, die bezorgd vragen hoe het met je gaat. En het scoren van de bonusjes, zoals de mokken en knuffels, theelepeltjes, badhanddoeken en speldjes voor de trouwe donor.
Maar even omgerekend, die bonusjes voor de donor stellen natuurlijk niets voor. Na 5 donaties heeft Sanquin 1000 euro verdiend en de donor een mok. Vanaf de twintigste donatie verdient Sanquin 4000 euro aan de donor, voor hij er bij zijn 40e donatie een iets grotere knuffel voor terugkrijgt. Een plasmadonor kan dat in een jaar binnenhalen, maar de trouwe volbloeddonor die maar drie tot vijf keer per jaar bloed geeft, krijgt op zijn slechts eens in de 6 à 7 jaar een presentje. Het klinkt behoorlijk beroerd, maar daar heb je de trouwe donors voor. Zij draaien daar de hand niet voor om.
Waar gaat dan al dat geld naartoe? Het bestuur verdient samen acht ton per jaar. Verder gaat er veel geld naar onderzoek, de gebouwen, het personeel. Donoren kunnen beamen dat zij altijd in een superschoon gebouw terechtkomen, met veel licht, lekkere stoelen, prima koffie, heerlijke soep, vrolijk en deskundig personeel en high-tech plasmaferesemachines. Er zijn wel landen waar ze het minder goed voor elkaar hebben. Sterker nog, eigenlijk doen alle landen het slechter dan Nederland, omdat Sanquin de allerveiligste bloedvoorziening ter wereld heeft.
Nou ja, vooruit. Zelfs de trouwste donors kunnen niet ontkennen dat Sanquin misschien wel minder mag verdienen, als ze op zo'n grote reserve rust. Er zijn genoeg mooie plannetjes te maken voor de gezondheidszorg met al die reserves. Maar Sanquin kan nu beter wat meer geld investeren in de mediatraining van hun persvoorlichters. Hun zenuwen, het wikken en wegen van hun woorden gaven het gevoel dat ze iets verborgen moesten houden. En eigenlijk is dat heel gek, want Sanquin is open in het jaarverslag, heeft een goed kijkje in de keuken gegeven en is een organisatie om trots op te zijn.
De kritiek op de winst van Sanquin is een staaltje Nederlandse zieligheid. Hebben we een keer een gezond en sterk bedrijf dat het beste ter wereld is op het gebied van een veilige bloedvoorziening, is het weer niet goed. Voor de donor is Sanquin echter bijna perfect. De gezondheid van de donor is gewaarborgd, de patiënten die het bloed ontvangen zijn veilig. Ze kunnen beter worden door het bloed. En dat voor maar 200 euro per zakje. Wat wil je dan nog meer? O ja. Iets vaker een cadeautje van Sanquin, om een mokkensetje met bijpassende lepeltjes voor de uitzet compleet te maken, of om een baby bij de geboorte direct de pelikanenknuffelcollectie cadeau te geven. De Sanquin bloedbank biedt zekerheid aan iedereen. Konden we dat maar zeggen over de banken die onze rekeningen beheren...
