Altijd maar winnen?

Ik zal eerlijk zijn. Ik maak mezelf er soms net zo goed schuldig aan. Ik ben nogal streberig van aard en bij zowat alle dingen die ik doe, wil ik graag de beste zijn. Daarmee maak ik het mezelf vaak onnodig moeilijk, om de simpele reden dat niemand overal de beste in kan zijn. Of je moet Kim Jong-Il heten natuurlijk.
Kim was volgens de nationale televisie van Noord-Korea echt overal de beste in. Ik ga echter nogal eens op mijn bek.

Wat mij opvalt is dat dit soort eisen steeds meer de standaard worden. Ambities dienen zo hoog mogelijk te liggen. Stoppen bij een relatief laag gesteld doel is geen optie meer. Wie als jonge knul nog gewoon een goede loodgieter wil worden, wordt niet meer echt serieus genomen binnen de familie. Een “gewone” beroepsopleiding is allang geen optie meer.

Wat is er eigenlijk mis met de middelmaat? Of ietsjes daaronder? Er is niets mis met streven naar hogere doelen, maar daarmee hoef je toch niet meteen alles wat daaronder zit af te schieten? Je ziet het al bij die talentenshows. Nummer één is goed genoeg. De rest is verliezer. De winnaar van X-Factor is zeker een jaar wereldberoemd in heel Nederland. De rest is morgen weer vergeten. We zijn alleen voor de underdog, als die underdog uiteindelijk wél die show wint.

In het onderwijs heeft men hier een beetje gek op gereageerd.
Uitval op middelbare scholen was ooit een groot probleem. De oplossing was een VMBO, waar iedere mongool met meer dan twee hersencellen wel moest kunnen slagen. Er werd amper iets geleerd, maar daarvoor werden de middelbare beroepsopleidingen dan weer uitgekleed tot het niveau van de oude LTS of LEAO. Rond hun twintigste komen leerlingen tegenwoordig met net zoveel bagage op de werkvloer, als vroeger met hun zestiende of zeventiende.

Dit gaat verder in de vervolgopleidingen. In een grijs verleden kon je voor sommige beroepen alleen op universitair niveau studeren. Tegenwoordig kun je ook op HBO-niveau rechten, economie, bedrijfskunde of medicijnen studeren. En volgens mij is dat enkel om te kunnen zeggen dat je rechten of medicijnen studeert. Of dat ouders kunnen zeggen dat kindlief al bijna advocaat of dokter is!
Met alle respect voor deze prutsers: ik laat me voor een rechter echt niet verdedigen door iemand die HBO-rechten heeft gestudeerd en ik laat iemand met een HBO-opleiding medicijnen niet een vinger in mijn reet stoppen om mijn prostaat te checken.

Maar dat is nu ook net het punt. Ze zijn nog lang geen advocaat en nog verre van dokter. Er zijn in mijn ogen enkel van dit soort opleidingen in het leven geroepen, om het voor de mindere talenten mogelijk maken om in ieder geval de illusie te wekken dat ze iets “groots” kunnen bereiken. Met daarna natuurlijk de desillusie dat ze niet al te veel met zo'n opleiding kunnen. Er stromen alleen maar meer onkundige starters op de markt.

Waar het onderhand op neer lijkt te komen is dat tegenwoordig nog enkel voor halve debielen wat ondersteuning wordt geboden om bij de plantsoendienst of een schoonmaakbedrijf te werken. Alle opleidingen zijn uitgekleed en voor iets wat vroeger nog een respectabel ambacht was, kun je nu nog alleen in het speciaal onderwijs terecht.

Zelf ben ik overigens ooit vanuit de LTS op een scheepswerf gaan werken als ijzerwerker. Ik kon toen namelijk nog niet zo vreselijk goed leren. Later heb ik avondstudies gevolgd, maar een echt diploma heb ik daarvoor nooit gehaald. Wel heb ik het geleerde daarna prima in de praktijk toe weten te passen en mag ik me inmiddels een ervaren techneut noemen en vervul ik de laatste jaren overwegend leidinggevende functies. Begonnen als middelmaatje, maar prima terecht gekomen dus.

Daarom vraag ik me nog steeds af waarom we zo'n enorme druk op onze kinderen en op hun opleidingen en doelen leggen. Waarom we onze opleidingen dusdanig verkrachten dat het de naam opleiding vaak niet meer waardig is.

De lat van verwachtingen wordt steeds hoger gelegd. Om de sprong te halen wordt de lat van de praktijk vervolgens omlaag gebracht. Met als uiteindelijk resultaat dat niemand nog werkelijk leert springen.

Is er iets op tegen om een jaartje of tien de tijd te nemen om iets echt goed te leren doen en echt te knokken voor een hoger doel?