Middagje jatten... Eh, winkelen!

Nietsvermoedend liep ik als zeventienjarig meisje het restaurant van de V&D in met mijn nieuwe aankoop; een slaapzak. Netjes afgerekend bij de kassa van de kampeerafdeling. Stomverbaasd was ik, toen het alarm afging en alle mensen in het restaurant naar mij staarden. Ik keek achterom, maar er stond niemand achter mij. Ik voelde een blos op mijn wangen branden. Een medewerker van het restaurant snelde toe en zag mijn ontsteltenis. Ook zag hij dat ik een grote tas droeg met het V&D embleem erop. "Ik denk, dat ze uw aankoop niet hebben gescand," sprak hij geruststellend. "Mag ik even kijken in uw tas?" Nog steeds volkomen verbouwereerd gaf ik de tas aan hem. Hij zag de slaapzak, de bon, maar ook de button die nog aan de slaapzak was bevestigd en hij knikte. "Dacht ik al," zei hij tevreden. "Ze zijn vergeten om de button er af te halen. Niks aan de hand. Ga maar lekker zitten, dan kom ik zo bij je." Ik nam plaats aan een tafeltje en keek voorzichtig om me heen. Gelukkig. De mensen staarden niet langer meer naar mij, en even later kwam de ober weer terug met mijn ont-buttonde slaapzak. Ik bestelde warme chocolademelk, en even later kwam de ober met mijn bestelling én met een appelgebakje. "Van het huis, voor de schrik," lachte hij en gaf me een knipoog. Nu, veel jaren later, weet ik nog hoe ik me schaamde, op het moment dat het alarm afging en alle blikken op mij gericht waren.

Een paar weken geleden. Ik loop met mijn lief de Kruidvat binnen en het alarm gaat af. Voor de honderdste keer. "Hebt u iets bij de HEMA gekocht?" vraagt het kassameisje verveeld. Ze geeuwt er nog net niet bij. "Nee, dit is de eerste winkel die wij binnengaan," antwoord ik. "Maar hoezo?" "Als mensen bij de HEMA zijn geweest, en ze komen bij ons, dan gaat ons alarm vaak af," licht het meisje toe. "Zij hebben labeltjes in kleding en textiel met een magneet erin, dus ons alarm gaat dan af, als je bij ons komt." "Gevoelig systeem," lach ik, maar het meisje begrijpt me niet. Toch maar eens zoeken naar de oorzaak van de alarmbellen.

Ik open mijn handtas en bekijk de inhoud. Even later komen we erachter, dat een lipstick de boosdoener is geweest. Daar zit nog een of andere magneetstrip op, en die reageert op het alarm. Het meisje haalt mijn lipstick langs een scanner en het leed is weer geleden. We doen onze boodschappen, maar als we naar buiten lopen, gaat het alarm wéér af. "Loop maar door," gebaart het meisje.

"Zo, dat is makkelijk!" zeg ik tegen mijn lief, als we weer op straat lopen. "Als ik kwaad zou willen, dan zou ik bij de HEMA een kleinigheidje kunnen kopen en daarna het Kruidvat leeg roven. Ze kijken niet op of om, als het alarm afgaat!"

Vorige week zag ik op AT5 een boze dame. Zij was voorzitter van de winkeliersvereniging en vertelde voor de microfoon, dat de gemeente Amsterdam opdracht had gegeven om in ‘haar' winkelstraat te testen hoe gemakkelijk het is voor winkeldieven om spullen te stelen. Brave burgers hadden opdracht gekregen om te gaan jatten. En niet zonder resultaat! In het programma lieten ze een grote tafel zien, waarop de schatten stonden uitgestald. Van kleding tot Boeddhabeeld, van dvd's tot make-up. De ‘daders' waren zelf stomverbaasd hoe makkelijk het was gegaan. Winkelpersoneel lette vaak niet op. Ze konden tassen volproppen met spullen en met opgeheven hoofd het pand verlaten. Als er al een alarm afging, dan riep het personeel in koor: "Sorry, loop maar door!"

Ik had verwacht, dat de winkeliersvereniging blij zou zijn met deze test en deze uitkomst. Want dan kan je er toch met z'n allen wat aan doen? Je bent toch niet dag en nacht in de weer om je te laten beroven van alle spullen waar jij al een inkoopsprijs voor hebt betaald, en waar je nu winst op wil halen? Je gaat toch niet laconiek toekijken hoe alles onder je handen wordt weggekaapt? En dan héb je een duur alarmsysteem aan laten leggen, en dan laat je klanten gewoon maar lopen als het alarm daadwerkelijk afgaat. Want in de praktijk is al té vaak gebleken dat jouw alarmsysteem ook reageert op de producten die elders zijn aangeschaft. Maar nee, de dame van de winkeliersvereniging was kwaad, omdat de gemeente dit had georganiseerd zonder hun medeweten - ja, duh - en dat de naam van de straat genoemd was. Die mevrouw heeft trouwens geluk: ik ben de straatnaam inmiddels vergeten, en heb ook het filmpje niet meer terug kunnen vinden. Maar ik begreep haar boze reactie eigenlijk niet.

Wat is het nut van een alarmsysteem als je het niet gebruikt? Je laat toch je winkel niet leegroven zonder slag of stoot? Ik heb ooit, toen ik een jaar of negentien was en in een supermarkt werkte, een dame betrapt op winkeldiefstal. Zij was getrouwd met een van de rijkste bollenboeren van het dorp en woonde in een gigantisch huis. Ik zag, dat ze een pot nivea-crème in haar zak liet glijden, en lichtte mijn baas in. Hij ging vervolgens bij de deur staan, zogenaamd de krant lezend, en toen ze wegging, vroeg hij haar of ze haar zakken leeg wilde halen. Ik voelde me natuurlijk superieur toen de pot nivea uit haar zak tevoorschijn kwam. Ze verklaarde op kalme toon, dat ze deze pot gestolen had, omdat ze de prijs veel te hoog vond. Mijn baas heeft haar laten gaan, maar ik voelde me wel de held van de dag.

Een tijdje terug hoorden mijn man en ik een gigantische knal. Daarna glasgerinkel. Wij wonen recht boven de Albert Heijn, en wat bleek? Een medewerker van de Albert Heijn had een klant betrapt op diefstal en het was tot een handgemeen gekomen. Al vechtend rolden ze de winkel door en vielen tenslotte met z'n tweeën door het grote raam naar buiten. Ik vond dit prachtig om te horen. Natuurlijk, zo'n raam is uiteindelijk veel duurder dan het product dat de dief probeerde te stelen, maar de mentaliteit van de medewerker deugt wel. Niet zo'n ‘het zal allemaal wel' mentaliteit, zo'n ‘als ik mijn geld maar krijg aan het eind van de maand' instelling, nee, hart voor de zaak!

Trouwens, nu ik toch een column schrijf over winkeldiefstal, kan ik deze kans mooi benutten om mijn excuses aan te bieden. Voor de eerste en meteen de laatste keer dat ik uit een winkel heb gestolen. Toen ik in de examenklas zat op de middelbare school, in de tijd van Doe Maar en Michael Jackson, heb ik een keer, samen met klasgenoten, buttons uit een winkel gestolen. Buttons waren hip, in die tijd. Je bevestigde ze aan je spijkerjack, je schooltas en je etui. Iedereen die ik kende, jatte buttons. In een winkeltje waar ze buttons verkochten, stond een mandje met kleine buttons op de toonbank. Ik schepte met de mouw van mijn spijkerjack wat buttons op, schudde ze tot aan mijn elleboog en liep naar buiten. De verkoopster had niets in de gaten, hoewel ik een kleur als vuur gehad moet hebben. Zo nu en dan denk ik nog aan die daad. En nog steeds heb ik daar spijt van. De buttons gaf ik weg aan mijn klasgenoten, want hoe kon ik thuis verklaren hoe ik aan die buttons was gekomen? Stel, dat er toen een alarm was afgegaan. Wat had ik dan gezegd? Ach, misschien had ik niets hoeven zeggen. Dan had de verkoopster gezegd: "O, u bent zeker net bij de HEMA geweest?"