Stinkende olie van Shell

Tobe keek naar de mannen die aan het werk waren. Hij wist dat het onbegonnen werk was. Er was veel te veel olie in het water van de rivier gelekt. Ook al zouden de werkzaamheden wel helpen, dan nog zou het jaren duren voordat Tobe weer een beetje behoorlijk op visvangst zou kunnen gaan. Want visvangst was altijd zijn bron van inkomsten geweest. Maar die bron was nu letterlijk bevuild door de dikke donkere drab die olie heet.
Tobe wist dat er al jaren een strijd gaande was over wie schuldig was aan de ramp in zijn geboortestreek. Waren het de oliemaatschappijen en vooral Shell, of waren het de bendes die olie aftapten om die in tankers voor de kust over te pompen? Het was Tobe worst wie uiteindelijk de schuld zou krijgen. Hij kreeg er zijn vissen niet mee terug.
Hij had er wel zijn eigen gedachten over wie er schuldig waren. Waarom was Ken Saro-Wiwa, de vroegere woordvoerder van de Ogoni, destijds geëxecuteerd? Shell had al enkele decennia olie in Ogoniland gewonnen en had er een zootje van gemaakt in het milieu. De bevolking kwam in opstand en Ken Saro-Wiwa had hen vertegenwoordigd. Dat moest hij met zijn leven bekopen.  
Maar hoe het precies zat zou Tobe nooit weten. Dat wist hij wel. Hij kon wel denken dat de regering en Shell onder één hoedje speelden, maar er waren geen bewijzen voor. Tobe wist echter wel zeker dat organisaties als Shell machtiger waren dan regeringen. Die organisaties hadden het geld en de Ogoni niet.
Bovendien had Tobe met zijn visvangst de regering niets te bieden. Zelfs de landbouw moest wijken voor de olie-industrie en dat was nog een belangrijker productiesector dan de visvangst.
Tobe liep maar weer weg van het water. Hij maakte zich ernstig zorgen om zijn toekomst. De olie ging niet alleen voor het grootste deel naar het buitenland, maar maakte ook nog eens het leefgebied van Tobe onleefbaar. Het geld? Daar zagen de Ogoni niets van.

Ayisha betekent ‘leven’, maar eigenlijk was ze net zo lief dood op dit moment.
Ze was in een paar dagen tijd haar man en twee broers kwijtgeraakt. Zij hadden het gewaagd om in hun stad Homs te protesteren tegen het bewind van Assad. Ayisha had hen nog gewaarschuwd. Ze hadden de voorbeelden van andere steden. Maar er was niet naar haar geluisterd. Het leek wel alsof de mannen en ook een groot aantal vrouwen in Syrië in een soort hypnosetoestand leefden. Ze geloofden er honderd procent in dat het nu moest gebeuren. Dat nu de tiran verdreven moest worden.
Maar Ayisha wist dat zoiets alleen kon met hulp van buitenaf. Het gewone volk kon niet op tegen het leger. Het was stenen gooien naar tanks. Dat is geen gelijke strijd.
Juist vandaag had ze via Facebook van haar zus in Nederland gehoord dat men in het Westen eindelijk tot een boycot wil komen, maar dat Shell nog niet weg wilde. Het was niet aan Shell om de regering van Assad te boycotten. De oproep moest vanuit de politiek komen.
Daar kon Ayisha echt woedend om worden.
Shell verkoopt de ruwe olie die wordt opgepompt al sinds 1984 aan het staatsbedrijf General Petroleum Company van Syrië. De Syrische tanks rijden dus op brandstof die door Shell geleverd wordt. In de begroting van Syrië is vier miljard afkomstig uit olie-inkomsten. Als Shell zou besluiten om te stoppen met leveren, dan zou dat een inkrimping van zes tot acht procent van de begroting betekenen. De toeristen komen niet meer. Dat scheelt al vijftien procent op het BNP van Syrië. Zou daar de olieboycot bijkomen dan weegt dat dus nog zwaarder, omdat het een tweede klap voor de Syrische economie zou betekenen.
Ayisha hoopte dat Shell snel zou worden gedwongen om te stoppen met leveren van ruwe olie. Alle beetjes hielpen op dit moment, want het beest Assad moest worden gestopt. Er waren al zo veel slachtoffers gevallen. Veel te veel. Wat kan mensen zo machtsgeil maken dat ze tanks op de eigen bevolking laten schieten? Ayisha wist eigenlijk het antwoord wel. Geld.
Het geld van Shell bijvoorbeeld. Daar zag het Syrische volk echter niets van.

Dick Benschop schonk tevreden een cognacje in. Hij verwarmde het glas even in de palm van zijn hand, snoof de geur van het gouden vocht op en nam dan met de ogen dicht een slokje. Hij opende zijn ogen weer en staarde naar de open haard. Hij genoot.
Hij liet zijn woorden in het interview na de vergadering met de commissie buitenlandse zaken nog even de revue passeren. Hij kon geen fouten vinden. Het was goed geweest om op de concurrentiepositie te wijzen. Als Shell uit Syrië zou vertrekken dan zouden andere maatschappijen daarvan profiteren en Assad zou er niets van merken. Ook de gevaren voor het personeel ter plaatse was een sterk argument geweest, vond hij. Gelukkig had niemand daarover kritische vragen gesteld. Hij was ermee weggekomen door te zeggen dat ze de gemeenschap waar ze al decennia onderdeel van uitmaakten niet zomaar in de steek konden laten.
Ook het argument dat het een politieke zaak is en niet de zaak van een bedrijf had het goed gedaan, vond hij.
De politiek. Natuurlijk vonden de linkse partijen dat Shell uit Syrië weg moest. Dat zou hij ook gezegd hebben als hij nog voor de Partij van de Arbeid het woord had moeten voeren zoals vroeger. Maar nu werkte hij bij een van de echte machthebbers in de wereld en wist hij dat als ze zich tegen de ene regering keerden, andere, zelfde soort regeringen, liever met de concurrentie in zee zouden gaan. Dat zou niet gebeuren als je weg moest omdat er een politieke beslissing aan ten grondslag lag.
Het was dus vanwege het bedrijfsbelang in foute landen. Dat wist Dick ook wel. En hij wist ook wel dat dit landen zijn met over het algemeen lekker goedkope medewerkers. Maar moest je die dan in de steek laten? Zonder Shell zouden ze waarschijnlijk heel moeilijk aan geld kunnen komen, hield Dick zichzelf voor en nam gerustgesteld weer een slokje van zijn cognac.

“Rij dat tankstation maar voorbij,” zei ik deze week tegen mijn vrouw toen ze moest tanken en ze een tankstation van Shell binnen wilde rijden.
“Hoezo?” vroeg ze. Ik legde haar uit wat ik van Shell vond. Het bedrijf dat sinds jaar en dag met foute regeringen in zee gaat.
“En jij denkt dat het helpt als mensen niet meer tanken bij Shell? Bij wie moet ik dan tanken? Bij Total?”