Gaat Wilders vrijuit?
"Geert Wilders heeft bijgedragen aan de ontwikkeling en daden van Breivik. Ik zou zeggen dat hij het Noorse bloed op zijn lippen heeft. Hij heeft de voedingsbodem geschapen, ideeën aangedragen die vervolgens tot inspiratie hebben gediend van deze meneer. Daar is meneer Wilders toch ten volle verantwoordelijk voor. Hij heeft op zijn minst bijgedragen aan het klimaat, de omstandigheden die hebben geleid tot deze gruwelijke daad." Aldus advocaat Spong.
Een boude uitspraak, het zal je maar aangerekend worden. Maar Wilders zit er vooralsnog niet zo mee. Vanaf zijn vakantieadres heeft hij direct afstand genomen van enige betrokkenheid of verantwoordelijkheid bij het bloedbad in Noorwegen. Daarmee was de kous voor hem af. Op de uitspraken van Spong reageert hij door te stellen dat de advocaat aan een Wilders-fobie lijdt. Vervolgens accentueert hij nog even fijntjes via Twitter dat hij geenszins van plan is om in de toekomst een mildere toon aan te slaan, 'zeker niet over de vreselijke islam'. Zijn partijgenoten staan volledig achter hem, slechts 3 procent van de PVV-kiezers vindt dat hij zich wel eens wat genuanceerder mag uitspreken. Maar wast hij inderdaad zijn handen in onschuld? Kun je de feiten los van elkaar zien: Aan de ene kant heb je toevallig het gedachtegoed van Wilders en zijn geestverwanten en aan de andere kant loopt er toevallig een monomane idioot rond, die zijn gewelddadigheden linkt aan dat gedachtegoed?
Natuurlijk is Wilders niet persoonlijk verantwoordelijk voor de massamoord in Noorwegen. Dat zal iedereen met me eens zijn. Terecht neemt hij hier afstand van. Aan de andere kant heeft Wilders bepaald geen geheim gemaakt van zijn aversie tegen, en verachting van de islam, hij heeft zijn islamfobie als een olievlek weten te verspreiden door het creëren van een vijandbeeld in de vorm van moslims die louter uit zouden zijn op de ondergang van onze beschaving. Vooralsnog is Wilders juridisch vrijgesproken van de aanklacht tot haatzaaien en discriminatie. Hij beroept zich met name op een groot gemeengoed; de vrijheid van meningsuiting. Ik zet echter mijn vraagtekens bij het feit of je binnen die vrijheid ook het recht hebt tot het doen van haatdragende en discriminerende uitspraken vanuit een publieke functie. Maar volgens de rechter mag het, en binnen onze rechtsstaat is dat nu eenmaal doorslaggevend. Wilders heeft een serie boude uitspraken richting de islam op zijn naam staan en schuwt elke vorm van dialoog, waardoor de tegenstellingen tussen autochtonen en allochtonen steeds groter lijken. Hij wekt de indruk dat dit een volledig legitieme omgangsvorm is. Zo is er een voedingsbodem ontstaan voor een dualistisch klimaat. Een klimaat waarin de islam en de ‘linksdenkenden’ de vijand zijn. Of van de andere kant bezien; een klimaat waarin de ‘rechtsdenkenden’ moeten worden bevochten. Een klimaat waarin ‘een’ Anders Behring Breivik op gruwelijke wijze tracht de Arbeiderspartij haar toekomst te ontnemen, omdat hij deze verantwoordelijk acht voor de moslimimmigratie.
Wat nu als het drama zich niet in Noorwegen, maar in Nederland had afgespeeld? Ik ben ervan overtuigd dat ook hier in kelders of op bovenkamertjes plannen beraamd worden die het daglicht niet kunnen verdragen, zodra ze realiteit worden. En stel, ook deze dader benoemt Wilders tot zijn grootste inspiratiebron. Nog steeds is Wilders dan niet persoonlijk verantwoordelijk. Maar we zullen dan wel grote vraagtekens gaan zetten bij de verantwoordelijkheid van het gezag. Of het nu uit de linkse of rechtse hoek komt, aanzetten tot verachting, beschuldigingen en haat leidt nooit tot een acceptabele multiculturele samenleving, het leidt tot oorlog. Wilders zelf beperkt zijn oorlog tot verbaal geweld, maar wat je eenmaal zaait zul je uiteindelijk ook oogsten. Hoe een oorlog kan escaleren hebben we in Noorwegen kunnen zien. Wij kunnen nu meeleven met de Noorse slachtoffers en hun nabestaanden en tegelijkertijd opgelucht ademhalen dat het niet ‘onze’ kinderen betreft. Het komt wel steeds dichterbij, maar het blijft, gelukkig, nog net ver genoeg van ons bed.
Vrijheid van meningsuiting is een groot gemeengoed. Maar het is geen vervanger van beschaving, fatsoen en respect. Wilders is mijns inziens niet hoofdelijk verantwoordelijk van het Noorse drama. Daarentegen zou het zowel voor hem als voor ons allemaal een aanleiding moeten zijn tot kritische zelfreflectie. Want de maatschappij bestaat niet alleen uit Wilders, Breivik en wat linkse anarchisten. De maatschappij dat zijn wij, met z’n allen. En ook advocaat Spong.
