De ultieme politieke column: links of rechts?

De ultieme politieke column. Voor eens en voor altijd afrekenen met de verschillen tussen links en rechts. De zondagse serie Plat Haags van mijn collega columnisten, zou meteen de kast in kunnen. Politieke partijen zouden in één keer al hun geschillen bij kunnen leggen en één gemeenschappelijk programma kunnen lanceren.
Dat zou tenslotte de uitkomst moeten zijn, als je benoemt wat ons verdeelt en juist die punten aan zou stippen, die ons allemaal binden. Uiteindelijk zou je op een punt moeten belanden, waar we het allemaal met elkaar eens zouden zijn. Standpunten waar iedere burger mee zou kunnen leven.

Eerst maar eens vaststellen wat nu links of rechts is. En daar ga je dus meteen al de mist in.

In een iets verder verleden was het eenvoudiger. Ooit had je communisten en fascisten als ideale vertegenwoordigers van deze twee tegenpolen.
Het communisme stond voor gelijkheid van allen en zag daarbij geld, geloof, rangen en standen als de grootste bedreiging. Fascisten zochten het meer in de kracht van het individu, die de natie sterk moest maken. Zij bouwden systemen, waarin de sterkste lieden boven kwamen drijven en die kregen het dan ook voor het zeggen. Zo probeerden ze een sterk land te creëren, waar iedereen zich veilig kon voelen.
Beiden hadden hetzelfde doel. Beiden hadden het beste voor met het land. Alleen maakten beide systemen ook de nodige slachtoffers. Als iedereen gelijk moet zijn, moet je eerst de uitzonderingen elimineren. Als alleen de sterksten moeten overleven, worden de zwaksten het slachtoffer. Dezelfde doelen en tevens vrijwel dezelfde slachtoffers.
Ik stel daarom vast, dat dit ultieme links en rechts, niet zo ideaal waren. Zowel ideologisch als strategisch gezien hadden Jozef Stalin en Adolf Hitler vrijwel dezelfde doelen. Hun geschillen kostten echter honderden miljoenen levens. En uiteindelijk waren de verschillen nog steeds niet uitgevochten.

In de decennia ná de Tweede Wereldoorlog, was het in het Westen logischerwijs “not done”, om één van die extremen aan te hangen. Communisme kon nog net, maar ook dat werd al snel overschaduwd door Rode tanks, die Praag binnen rolden. Je zou dan zeggen dat beide kanten dichter bij elkaar moesten komen en meer overeenkomsten zouden moeten vinden. De scherpste kantjes waren er tenslotte vanaf. Maar niets van dat alles natuurlijk.
Als alle partijen dichter bij elkaar komen, maar ze toch willen proberen om zich te onderscheiden, blijken vrijwel alle partijen de nadruk te gaan leggen op de verschillen. Christelijke partijen benadrukken dat andere partijen dat niet zijn. Socialisten beschuldigen hun tegenstanders van onderdrukking door het kapitaal. Die tegenstanders waarschuwen voor de geldverspilling van links. En allemaal leggen ze de grootst mogelijke nadruk op het feit dat de ideeën van de ander, het land naar de kloten helpen.

Inmiddels zijn we beland in een tijd, waarin de verschillen werkelijk minimaal zijn geworden. Zwakte van links of rechts? Nou nee. Gewoon gezond boerenverstand. Voortschrijdende kennis heeft aangetoond dat extremen niet werken en dat de mondiale economie niet gevoelig is voor al te idealistische standpunten. Onderdrukking blijkt slechts een tijdelijke oplossing, als je je geld en macht angstvallig vast wilt blijven houden. En bij de eerste de beste natuurramp, kun je alle idealen weer net zo snel overboord gooien.
Het devies is en blijft dus dat je moet zorgen dat de economie zo goed mogelijk draait en dat het volk daarin zo tevreden mogelijk blijft. De last van iets minder geld zul je een beetje evenredig moeten verdelen. Ontevredenheid maak je goed met wat financiële voordeeltjes. En als er geld zat is, hoeft een kabinet alleen maar een beetje achterover te leunen en leuke dingen te doen.
Ieder kabinet. Links én rechts. Alle idealen ten spijt, hebben beide kanten gewoon de wetten van de moderne economie te volgen.

Wat mij betreft, bestaan de begrippen “links” en “rechts” dus enkel nog als een vaag idee uit het verleden. Als we de partijprogramma's naast elkaar leggen en de scherpste kantjes wegdenken, is er amper nog verschil. Het programma van de PVV, zonder het noemen van de Islam, is haast een SP programma. Als de PvdA een ietsepietsie minder sociaal zou zijn en de VVD een jaartje extra uit zou trekken voor bezuinigingen, is er geen verschil meer. Het CDA zonder de “C”  kan met bijna iedereen door één deur.

Zestien miljoen Nederlanders. Alle huidskleuren vertegenwoordigd. Iedere mogelijke etniciteit. Elke vorm van religie of ideologie. Niemand sterft van de honger. Bumperkleven is ergernis nummer één. Onze grootste zorg is of we het volgend jaar heel goed of wat minder goed hebben. Een schutting die twee centimeter te ver over een perceel hangt, is reden genoeg om een rijdende rechter op te laten draven. Maar als er iets vreselijks gebeurt, staat een heel land klaar om slachtoffers te steunen. Als er aan de andere kant van de wereld iets gebeurt, halen we met een avondje muziek, zes miljoen Euro op.

Gaan we dat opdelen in links en rechts? In twee kleurtjes? Omdat ze vroeger het gore lef hadden om het geluk van de hele wereld in twee stromingen in te willen delen?