Depressieve jongeren
De woorden ‘jongeren’ en ‘depressie’ horen net zo bij elkaar als ‘baby’s’ en ‘ouderdomsvlekken’. En toch lees je in het nieuws steeds meer over jongeren die last hebben van een depressie. Een depressie is lastig te herkennen. Bij kinderen en jongeren uit dit zich namelijk vaak in eerste instantie door gedragsproblemen en leerproblemen. Ook is het bij pubers niet zo raar dat er stemmingswisselingen zijn. Dus wordt veel onverklaarbaar gedrag afgedaan als zijnde de puberteit.
Volwassenen zijn geneigd om te denken dat jongeren de hele wereld aankunnen. Ik heb dat beeld ook, als ik aan mijn eigen kinderen denk. Nu ik zo veel heb gelezen over depressieve jongeren, schaam ik me voor opmerkingen die ik wel eens maak. Als een van mijn kinderen moppert over het druk hebben op school, veel huiswerk, dat rottige bijbaantje waar je op zaterdag zo vroeg je bed voor uit moet, dan geef ik vaak als antwoord: “Joh, geniet nou maar van je jeugd. Als je volwassen bent, krijg je het nog veel drukker. Dan moet je naast je werk ook nog zorgen voor een gezin, een huis en een inkomen” Terwijl mijn kinderen het soms toch zo ervaren, dat school een berg is waar je niet overheen kan kijken, om over al dat huiswerk nog maar te zwijgen.
De puberteit wordt door veel volwassenen nogal onderschat. Maar ik hoef maar aan mijn eigen puberteit terug te denken om te weten dat het geen makkelijke tijd is. De puberteit is vaak een moeilijke periode van onzekerheid, identiteitsproblemen en angst voor de toekomst. Lichamelijk vinden er een hoop veranderingen plaats, maar geestelijk ook. Vriendschappen en het oordeel van leeftijdsgenoten zijn erg belangrijk in deze levensfase. Pubers worden in deze periode vaak voor het eerst echt verliefd. En ook de schoolsituatie en ideeën over de toekomstige opleiding kunnen voor verwarrende gevoelens zorgen. Voor de meeste jongeren zijn deze problemen wel te overzien en functioneren ze verder goed. Bovendien vinden ze ook veel dingen om van te genieten. Maar dat geldt helaas niet voor iedereen.
Want er zijn ook pubers die obstakels op hun weg vinden, waar ze geen raad mee weten. Dat vergt dan zo veel van hun tijd en incasseringsvermogen, dat ze vastlopen in andere dingen waar ze mee bezig zijn. Het gaat slecht op school, ze raken hun vrienden kwijt, of raken geïsoleerd en brengen de meeste tijd door in hun slaapkamer, achter de computer. Ze zoeken ruzie thuis, en kunnen nergens meer plezier aan beleven. En vervolgens wordt dit door volwassenen ook nog eens afgedaan als pubergedrag.
Vaak treedt een depressie op na een nare of verdrietige ervaring. En iedereen krijgt in zijn leven wel te maken met verdrietige zaken. In de eerste periode is het verdriet en de neerslachtigheid dan ook heel gewoon. Een natuurlijke zaak. Maar er moet wel verbetering komen na verloop van tijd. Als dit niet gebeurt, en de persoon in kwestie neerslachtig en somber blijft, dan kan dat op een depressie duiden.
Als een adolescent alleen nog maar somber is, en nergens meer lol in heeft, dan moeten er alarmbellen gaan rinkelen bij volwassenen. Ouders, leraren, zij moeten hier op bedacht zijn. Want met de juiste hulp kan de depressie goed overwonnen worden. De laatste tien jaar is men gelukkig alerter geworden op het eventueel voorkomen van depressies bij kinderen. Als een kind of puber niet meer lacht, niet meer op te monteren is en zijn gezicht allesbehalve vrolijk staat, dan is dat een belangrijk signaal.
Een goede hulpverlening voor depressieve jongeren is bittere noodzaak. Onderzoek heeft aangetoond, dat depressieve pubers die niet behandeld worden en van wie de omstandigheden niet verbeteren, later in sociaal opzicht slecht gaan functioneren. Vroegtijdige hulp is dan ook geboden. Deze hulp kan dan bestaan uit een individuele behandeling van de jongere (eventueel met medicijnen en/of psychotherapie) en begeleiding van de ouders (met of zonder gezinstherapie).
Er is helaas nog een groot tekort aan kinderpsychiaters en andere hulpverleners, zodat veel depressieve jongeren niet de hulp krijgen die zij zo hard nodig hebben. Een complicerende factor daarbij is, dat jeugdigen zich niet altijd zo makkelijk laten behandelen of voortijdig afhaken. De laatste tijd wordt gelukkig steeds meer aandacht aan deze problematiek besteed.
Het allerbelangrijkste is, dat een puber een luisterend oor vindt. Dat hij zich serieus genomen voelt. Dat hij iemand in vertrouwen durft te nemen.
Ik vind het schrijnend. “Geniet maar van je jeugd, hij duurt maar kort,” wordt zo vaak door volwassenen gezegd. En dat is ook zo. Zonde van zo’n jeugd, als er een donderwolk overheen hangt. Want zeg nou zelf: Wat is er nou heerlijker dan een groep giebelende meiden die de slappe lach krijgen bij het minste geringste, of een groep stoere gozers die elkaar aftroeven met de leukste grappen?
