Elite met een meerderwaardigheidscomplex
Tweek stuurde via de submit de volgende column in:
Eens zei Thorbecke: De overheid is geen oordelaar over wetenschap of kunst. Later zou dit de grond zijn van ons cultuurbeleid. Zoals de Raad voor Cultuur, een onafhankelijk orgaan, dat de overheid adviseert op het gebied van kunst en cultuur. Deze raad bestaat uit mensen uit de sector. Het zijn zij die bepalen waar de subsidies heen gaan. Dit lijkt een uitstekende gedachte, de overheid stelt subsidies beschikbaar en mensen met verstand van zaken delen ze uit aan de mensen die het verdienen, de talenten. Helaas werkt het niet zo in de praktijk.
De Raad voor Cultuur wordt bevolkt door mensen die slechts aandacht hebben voor hoge kunst. Kunst die nieuw is, die zich afzet, maar zich nog moet bewijzen. Kunst die ver van de normale burger afstaat. Zoals de kunstgemeenschap vaak zelf aanhaalt, het volk moet opgevoed worden, ze moeten het leren waarderen. Zoals Anneke Blok zei: Daar moet je je publiek in opvoeden. Opvoeden of leren gebeurt in stappen, je gaat van het ene niveau naar het andere, tot je het hoogste bereikt. Niemand gaat van hoofdrekenen rechtstreeks naar algebra. Daar tussen worden stappen gemaakt. In de kunst en cultuursector wordt dit niet gedaan. Doordat subsidie wordt toegekend aan die personen die de volgende sprong maken in de evolutie van een stroming, is er geen ruimte meer voor de tussenstappen. Er is geen tussensprong meer tussen een musical van Joop van de Ende en een klassieke opera. Er wordt alleen nog ingezet op vernieuwing, een concept dat zich nog moet bewijzen. Net als het investeren in aandelen van een bedrijf dat een nieuwe technologie heeft ontwikkeld. Het kan goed uitpakken, maar vaak zit je er naast.
Toch klaagt de kunst en cultuursector over teruglopende bezoekersaantallen terwijl er geen moeite gedaan wordt om de bezoeker ook daadwerkelijk te voorzien van hetgeen hij of zij wil zien. De films van Dave Schram en Maria Peters behoren steevast tot de best bezochte films van Nederland, zij krijgen echter geen cent subsidie. Een film als Zwarte Zwanen daarentegen krijgt één miljoen euro, terwijl de film maar 978 bezoekers trok. Omgerekend meer dan 1000 euro per bezoeker als subsidie. De film leverde wel een Gouden Kalf op, maar wat is de waarde van een prijs die uitgereikt wordt door een al even bevoordeelde jury? Dit jaar nog won Joy het Gouden Kalf, terwijl films als Komt een vrouw bij de dokter, De gelukkige Huisvrouw en De hel van 63 allemaal ook genomineerd waren. Stuk voor stuk films met een veelvoud aan bezoekers. Nee de beste Nederlandse film, was een film die het publiek niet bezocht had. Want U bent te dom om kwaliteit te zien. Massaal gaat U naar musicals van Joop van de Ende, liefkozend wordt dat lowbrow culture genoemd. De industrie die U wil opvoeden, kijkt neerbuigend naar al het het andere. En daarmee naar U. U bent dom, niet instaat om kwaliteit te herkennen, niet in staat om iets op waarde te schatten. U bent het probleem van kunst en cultuur. Niet de btw, niet de subsidie, nee Uw domheid is het grootste probleem van de kunst- en cultuursector. U komt niet opdagen voor een uitvoering van klassieke muziek, want muziek gecomponeerd door Hans Zimmer is geen klassieke muziek (ondanks dat de beste man een stuk of 20 oscars heeft gewonnen voor zijn muziek en U het dagelijks hoort). U laat het afweten. Ondanks dat iedere industrie reageert en meegaat met de tijd, het volk geeft wat het wil en op basis daarvan doorontwikkelt, zich opnieuw uitvindt en aansluiting vindt, zegt de kunst- en cultuur sector, wij doen dat niet, wij zijn belangrijker, slimmer en beter.
Waar kunst ooit het geweten was van de maatschappij, de afspiegeling van het beste van de mens, is het nu onderdeel geworden van datgene waar ze tegen ageert. Kunst en cultuur worden in stand gehouden door datgene waar ze tegen zijn. Daarmee is het nut van kunst en cultuur tenietgedaan. Als je belangrijkste argument is dat je het geweten van de maatschappij bent, en dat dat alleen jou toekomt, hoe kan je dat dan uitleggen als je iedere keer jezelf boven diezelfde maatschappij plaatst? Bij iedere gelegenheid aangeeft dat het volk, de maatschappij, moet worden opgevoed, dat zij niet begrijpen waar jij voor staat, wat je voor ze betekent. Hoor je dan niet tot het elitaire, ben je dan niet zelf het probleem geworden? Thorbecke vond dat de overheid geen deskundige moest zijn, hij bedoelde daarentegen ook niet dat een elitaire groep het voor het zeggen moest krijgen. Nee, het waardeoordeel ligt bij het volk, en wat zij willen, wat zij willen zien, wat hun vertegenwoordig, wat hun gedachte uitdraagt. De overheid zal geen redenaar zijn van cultuur en wetenschap, maar het volk, en niet een elite met een meerderwaardigeidscomplex.
