Stop het schreeuwschrijven
“Ik heb er zin in!!!!!!!!!!!” schreef een vriendin.
“Fijne vakantie!!!!!!!!!!!!!!!” wenste een ander me.
Valt jou ook iets op aan voorgaande zinnetjes? Dat er meer uitroeptekens in staan dan letters? Wat is dat toch dat we massaal een zwaar vingertje krijgen als we op ons toetsenbord in de buurt van het uitroepteken komen?
Het uitroepteken is een fijn instrument in onze taal. En zó eenvoudig: men trekke een verticaal streepje, men zette daar een puntje onder en klaar is de bekrachtiging van uw zin! Of je doet shift 1 voor hetzelfde resultaat, maar dan digitaal. Het uitroepteken wordt, zoals de naam al zegt, gebruikt achter een uitroep; een korte zin of kreet met emotionele lading. ‘Help!’ of ‘Shit!’ bijvoorbeeld. Een uitroepteken geeft aan dat de voorafgaande woorden met enige stemverheffing dienen te worden uitgesproken. Een uitroepteken is de manier bij uitstek om die stemverheffing te vertalen naar geschreven tekst. En dat allemaal met één teken.
Prachtig dingetje dus, dat uitroepteken. Maar uit de functie vloeit als vanzelf dat we het bij uitzondering moeten gebruiken. We gaan tenslotte niet alles op hoge toon tegen elkaar verkondigen. Daar zijn onze stembanden niet op berekend. En het gehoor van de toegesproken persoon ook niet. Bovendien verliest zo’n uitroep al snel aan kracht als die meer regel dan uitzondering is. Zo lijkt het alsof we constant aan het bekvechten zijn of anderszins overdreven emotioneel uit de hoek komen. Is dat nou echt de manier waarop we aandacht willen vragen?
Nee, natuurlijk niet. We houden ons rustig en spreken op bedaarde toon. Want eigenlijk is alles wat we te melden hebben belangrijk. En we zijn allemaal beschaafde en weldenkende mensen die elkaar met respect behandelen. Die geëmotioneerde uitvallen bewaren we wel voor de momenten dat we echt gehoord willen worden (Hallo! Contact!) of we buiten onszelf zijn van vreugde (Hoera!), verdriet (Boehoe!) of woede (Klootzak! Kutwijf!). Wie altijd met klem communiceert, wordt heus niet meer serieus genomen.
Maar waarom doen we het als we schrijven dan wel? Ik begrijp het enthousiasme van mijn vriendinnen, ik ken ze tenslotte, maar waarom al die uitroeptekens in clusters van tien of meer achter ieder onbenullig zinnetje? Een woord schaamt zich toch rot als het zo’n hele rij leestekens achter zich ziet staan? Alsof het zelf helemaal geen betekenis meer heeft.
Tot voor kort zag ik het verschijnsel alleen in persoonlijke correspondentie en dan voornamelijk in e-mailverkeer. Op zich al geen pretje, al die toegeschreeuwde kattebelletjes, maar nu duikt het verschijnsel ook al in zakelijke correspondentie op. Zo kreeg ik laatst een uitnodiging voor ‘het evenement van het jaar!’. Een zakenpief nodigde me op hittepetitterig toontje uit voor zijn netwerkbijeenkomst met de termen ‘Mis dit niet!’, ‘Jij komt toch ook!’, ‘Meld je nu aan!’, ‘Parkeren is gratis!’, ‘Zet de datum in je agenda!’ en ‘Tot dan!’. En dat allemaal achter elkaar. “Nou, schreeuw niet zo! Ik ben niet doof!” fulmineerde ik in gedachten. Om zenuwachtig van te worden. Associaties met Emile Ratelband en Tjakka drongen zich op en ik bedankte zwijgend voor de eer door het epistel regelrecht aan papierrecycling toe te vertrouwen.
De devaluatie van het uitroepteken, is het een onontkoombaar proces? Ik hoop van niet. Gun ons, in deze maatschappij waar alles hard lijkt te moeten, het geschreven woord als toevluchtsoord, zonder dat de woorden oorverdovend van papier of beeldscherm knallen.
Daarom mijn oproep: geniet van het uitroepteken, maar doe het met mate. Stop met schreeuwschrijven. Ssst, de buren slapen.
