Plat Haags: Kaassoefi's (2)

Iedere zondag bekijken Driek Oplopers en ArchEnemy in de rubriek Plat Haags het Nederlandse politieke landschap. Driek Oplopers vanachter zijn toetsenbord, ArchEnemy op zijn iets te warme werkzolder. De vorige aflevering lees je hier.

... en die vorige aflevering was deel 1, want de column werd te lang.

Driek! Ik heb je vrijdagcolumn weer smakelijk verorberd. Vond het vooral leuk om te lezen dat je de nieuwe verzamelde religieuze publieke omroep GOD wilde noemen, Gebedshuizen Omroep Dienst. Ik neem het een stapje verder, en bedacht in het kader van dit soefistisch tweeluik heel optimistisch de naam 'Gentilitas Omnibus Deus', wat in flanslatijn zoveel betekent als 'Alle Verwanten van God'. Dat is de kern van het soefisme, alle zoekenden naar het fenomeen God verenigen in de zoektocht. Het gaat dan om de reis, niet meer om de aankomst.

Dan moet je wel in staat zijn tot een erkenning van de ander als gelijkwaardig zoekende, je kan je niet meer opstellen als 'king of the road'. Dat vraagt een met goed gevolg afleggen van een vrij pittig levensexamen: het opstarten van je eigen geweten als reiskompas, ontdaan van angst en geleende opvattingen. Het soefisme vraagt -en geeft- menselijke authenticiteit. En begrijpt meteen dat dat geen eenvoudig klusje is:

Een doorn in de voet is moeilijk te vinden.
En de doorn in het hart?
Zag iemand die,
dan deed hij nooit een ander verdriet

Een vers uit de dertiende eeuw, van Jalal ad-Din Rumi, onder de hoede van de toenmalige perzische islam. Hoe kan een religie die zoiets dieps, zoiets ontfermends voortbrengt vanaf een kansel in den Haag schreeuwen om goddelijke kanker voor haar criticasters? En daarop aangesproken, schaamteloos antwoorden met "wij haten niemand zonder reden"?

Hans Jansen heeft een rake samenvatting gegeven van het belangrijkste verschil tussen de islam en de westerse cultuur: "Het Westen gelooft niet in onveranderlijke wetten die op de samenleving van toepassing zijn, maar wel in onveranderlijke natuurwetten. De Islam gelooft daarentegen dat wetten waar de samenleving onder valt onveranderlijk zijn maar is wat betreft de wetten der natuur daar niet zo zeker van."

De sharia is ontstaan na langdurig beraad van islamitische geestelijken, en, geinspireerd vanuit een van de laatste uitspraken van hun profeet -"Mijn gemeente zal niet overeenstemmen in een dwaling"- kan men het resultaat van dat beraad als een 'zegen van Allah' beschouwen. De islam kent omgangswetten in de vorm van religieuze dogma's, waar wij democratische processen onze wetten laten scheppen en herscheppen. Ga je als hip Arabisch staatshoofd tegen de sharia in, dan roep je automatisch een paar andere regels uit die sharia over je af, zo is onder andere president Sadat van Egypte aan zijn einde gekomen.

Daarentegen weten islamieten zeker dat de natuurwetten zoals wij die hanteren, grove vergissingen zijn. Allah herschept het heelal namelijk altijd overnieuw, kent geen afspraken, geen regels. Allah doet wat hem het beste lijkt, alles is ondergeschikt aan zijn wil. Want dat zijn de ayatholla's ook overeengekomen.

Me dunkt dat de eerste soefi gedacht moet hebben: "Als geestelijken vanuit consensus menen de waarachtigheid van Allah te vertegenwoordigen, dan zit die waarachtigheid dus in ieder mens. Het is dan zaak je zodanig te oefenen in de spirituele openbaringen dat je de waarachtigheid leert herkennen."

Iemand ging naar de deur van de Beminde
en klopte aan.
Een stem vroeg: "Wie is daar?"
Hij antwoordde: "Ik."
De stem zei:"Er is geen plaats voor Mij en U."
De deur werd gesloten.
Na een jaar van eenzaamheid en gemis
keerde hij terug en klopte aan.
Een stem van binnen vroeg:"Wie is daar?"
De man zei: "U."
De deur ging voor hem open.

De islamiet erkent de waarachtigheid van Allah, de soefi herkent haar, zonder onderwerping aan de inzichten van anderen.

Feitelijk lijkt de soefi hiermee recht tegen de islamitische wetten in te gaan, die zijn immers vastgebeiteld door een selecte groep letterknechten die ook maar even het geweldsmonopolie in bezit hebben genomen. Dat maakt het verdomd gevaarlijk om een soefi te zijn, ik ben ook nieuwsgierig naar de beweging geworden toen er onlangs in Pakistan een van de soefistische heilgdommen gebombardeerd werd, met een vunzig aantal doden tot gevolg. 

Terug naar Rumi:

Als je bij me bent,
houdt onze liefde me uit de slaap.
Als je niet bij me bent,
kan ik niet slapen van verdriet.
Wonderlijk, twee nachten van wakker liggen -
Maar god, wat een verschil!

Dit zijn voor de gemiddelde westerse lezer (v/m) geen unieke, islamitische teksten. Dit zou zo de tekst kunnen zijn van een prachtige metalballad. Of een strofe uit de christelijke hoogliederen. Of gewoon een prachtige, nasmeulende liefdesbrief.

En daar vind je het weer: de liefde. Iedereen die op zoek gaat naar het fenomeen God, komt daar vroeg of laat terecht. Liefde blijkt het enige effectieve wapen te zijn tegen werkelijk elke vorm van onderdrukking, zolang je maar bereid bent je leven aan de liefde te wijden. Dat kan dan ook betekenen dat dat leven ineens ophoudt omdat een stelletje beschadigde zielen probeert de liefde uit je hart weg te jagen en te vervangen door angst. Dat is het enige dat liefde van je vraagt: in alle oprechtheid 'nee' te zeggen tegen elke vorm van afgedwongen angst. Pas dan ervaar je de authentieke gewetensvrijheid die de liefde een mens kan geven. En zo zijn we weer bijelkaar. De democratische rechtstaat, het oorspronkelijke christendom, het bhoeddhihshme, de popmuzikanten, allemaal proberen ze die staat van verlichting te bereiken.

En wat daar voor nodig is? De vrijheid om in alle respekt 'nee' te kunnen zeggen. Vanuit je eigen waarachtigheid, zonder angst, zonder oordeel. Als die vrijheid door een samenleving als waarborg wordt nagestreeft neemt de kans op geluk toe. Het bestuur van een vrij land heeft dan de plicht op zich genomen die vrijheid te waarborgen voor haar inwoners. Tolereert een democratisch bestuur een reeks aanvallen vanuit welk georganiseerd dogma dan ook, komt ze haar afspraken met de maatschappij niet na.

En daar wordt ze nu op afgerekend. De PVV heeft de taak op zich genomen, pal te staan voor onze veiligheid. Gezien de roekeloosheid waarmee ze omgaat met die verantwoordelijkheid konden het nog wel eens interessante tijden worden. Maar dat het vorige bestuur hierin gefaald heeft zien we aan het zetelaantal van de PVV, tenzij we alle stemmers maar eventjes de grond in gaan haten door ze als minderwaardige mensen weg te zetten...

Maar terugkomend op de vraag die ik me aan het einde van de vorige column stelde: "Is de PVV in staat het verschil tussen soefi en salafi in te zien?"

Ik denk van niet. Want ze streeft zelf die verlichting niet na. Ze is een evengrote tegenkracht, maar wel vanuit angst ingegeven. Helaas is ze daar niet uniek in, want zowel het CDA, de PvdA maar ook de VVD zijn al ja-ren en ja-ren bang dat een volk dat op de PVV stemt een herhaling van de wat minder fraaie episodes uit WOII nastreeft. En handelt daar op haar beurt weer na.

We hebben de ene angst ingeleverd voor de andere. Geen wonder dat het soefisme niet herkend wordt, je kan er namelijk helemaal niet bang voor zijn...

Concluderend durf ik te beweren dat het grondrecht van vrijheid van godsdienst alleen is weggelegd voor die godsdiensten die die vrijheid in dezelfde mate aan anderen gunnen, niet alleen exclusief aan zichzelf. Dat kunnen we leren van de soefi's.

1ste wet van ArchEnemy:

'Een religie kan alleen aanspraak maken op de (rechten van de) vrijheid van godsdienst als ze deze ook buiten haar eigen kaders erkent, onder de democratische rechtsstaat.

Lieve Driek, ookal weet ik dat jij niet houdt van video's onder columns, ik had het net over de popmuzikanten. Want onderschat deze sector van lieverds niet. In dit jijbuisfilmpje zie je Peter Gabriel samen met Joan Osborne, Tony Rich, Gloria Estefan, Natalie Merchant & Nusrat Fateh Ali Khan 'In Your Eyes' uitvoeren. De laatste is/was de allergrootste zanger van Qawwalli's, de liedstijl van de soefi's. Soms zegt een lied meer dan duizend woorden, zeker waar het liefde betreft.

Tot volgende week,

AE