Diploma Devaluatie

Na een jaar schoolzwemmen, mocht ik afzwemmen voor mijn basisdiploma. Ik moest met kleren aan door een gat in een stuk zeil ergens midden in het zwembad zwemmen. Een driedelig pak was niet nodig, een shirt, korte broek en slippers waren genoeg. Vlak na mijn poging tot duiken, verloor ik een van mijn slippers. Het meisje dat achter mij het water indook, viste de slipper op en bracht ‘m mee toen ze, door het gat, naar de andere kant van het zwembad was gezwommen. Het meisje zwom onverantwoord, zo vonden de badmeesters. Ik kreeg een diploma en het meisje niet.

Vorige week bracht Geenstijl het Zwartboek uit. Een handige gids die aankomend studenten een mooi overzicht biedt op welke school je welke HBO opleiding moet kiezen om gegarandeerd je diploma binnen te trekken. Bedrijfseconomie doe je bijvoorbeeld bij InHolland Rotterdam, in Emmen studeer je Algemeen Chemisch en voor Pedagogiek ga je naar Nijmegen. Op de Hanzehogeschool Groningen moet je zijn voor de opleidingen Communicatie, Commerciële techniek en Management, Economie en Recht. Uit het grote aantal verhalen in het Zwartboek komt duidelijk naar voren dat het huidige HBO systeem een faal is. Op papier klinkt het best goed: de school krijgt pas geld als ze haar werk heeft gedaan en het werk is gedaan als de student zijn diploma heeft. Als er echter geen centrale examens zijn, is het nogal vrij interpreteerbaar wat een student moet kennen en kunnen om te mogen slagen. Zo vrij, blijkt uit het Zwartboek, dat koffieschenken op een open dag voldoende kan zijn om ontbrekende studiepunten binnen te halen. Een telefoontje naar de decaan is genoeg om je onvoldoende in een 5,5 te transformeren. En soms haal je zelfs tentamens als je al gestopt bent met je studie. Trage of slechte studenten bestaan niet zolang diplomafraude bloeit.

Is het op het MBO beter gesteld? Mwah, ik denk dat er ook gemakkelijk een zwartboek is te vullen met verhalen van die opleidingen. Mijn zusje werd tijdens haar MBO stage Dier en Gedrag aan het werk gezet op een boerderij, maar haar taak was het uitmesten van stallen en het verven van een picknicktafel. Weinig dier, weinig gedrag. En natuurlijk is een zwartboek niet echt nodig als de politiek al een eigen Zwarte Lijst voor MBO opleidingen heeft. De Universiteit dan? Toch het baken van kennisonderwijs in Nederland. Zelf heb ik nog niet veel van sluwe diplomeringsroutes gemerkt, maar ik ben dan ook nog niet aan afstuderen toe. Hoewel veel docenten op de Uni behept zijn met een redelijke dosis arrogantie en liefde voor hun vak, zal er buiten de vakken om waarschijnlijk genoeg administratieve vrijheid zijn.

Dat scholen en docenten en decanen hun werk niet goed doen is natuurlijk maar één kant van het verhaal. Een lage diploma-eis hoeft niet te meteen in te houden dat het niveau van lesgeven naar de bodem van het zwembad is gezonken. Als de school je niet dwingt kennis op te doen voor je diploma, betekent dat natuurlijk niet dat het onmogelijk is je op eigen iniatief in de stof te verdiepen. Zelf de boeken bestuderen, zonder dat er vragen op het tentamen over komen. Alleen is de vraag hoeveel waarde een potentieel werkgever daaraan hecht. Het is goed voor te stellen dat werkgevers alleen nog maar mensen met werkervaring willen omdat de opleiding zo weinig voorstelt. Het gemakzuchtig invullen van opleidingen is niet alleen een probleem voor de leerlingen zelf, die straks tijdens het werk er achter komen veel vaardigheden niet voldoende te beheersen, het betekent voor afgestudeerden ook een devaluatie van het diploma.

Het is te hopen dat het nieuwe kabinet niet alleen besluit extra geld te investeren in onderwijs, maar ook kijkt hoe het geld het best kan worden besteed. Misschien centrale examens, misschien niet meer per geslaagde student betalen, misschien minder geld voor management en meer voor goede docenten. Uiteindelijk hoop ik straks een diploma te hebben waar ik trots op kan zijn. Ik kan nog steeds niet duiken.