Verboten!
Het is weer eens zo ver. Eindelijk als je denkt dat het onderwerp "geweld in games" nu wel tot bloedend tandvlees aan toe is uitgekauwd, steekt de hele discussie weer de kop op. Deze keer is Manhunt 2, ontwikkeld door Rockstar en uitgegeven door Take Two, het middelpunt van de storm. Het spel is nog niet uitgebracht, maar is inmiddels wel in Engeland verboden en in Amerika heeft het spel de beruchte AO-rating gekregen (Adults Only), hetgeen in de praktijk betekent dat grote winkel ketens als Wal Mart het spel niet willen verkopen. In Nederland heeft Manhunt 2 geleid tot kamervragen aan de minister van Justitie, onder andere of het mogelijk is om het spel te verbieden. En vooral van dit laatste word ik kotsmisselijk: opportunistische en hypocriete politici die op hun zeepkist klimmen om zichzelf te profileren.
In deze discussie gaan ontwikkelaar Rockstar en uitgever Take Two niet vrijuit. Zij handelen al langer volgens het moto dat slechte publiciteit niet bestaat en creëren bewust controverse door vooral de gewelddadige of seksueel getinte inhoud van hun games te benadrukken. Hun argument dat een game als Grand Theft Auto toch echt voor volwassenen bedoeld is, wordt ontkracht door marketinguitingen bewust op een jong publiek te richten. Reclames op TMF en exclusieve coverstories in bladen als de Power Unlimited zijn hier een voorbeeld van. Werkte deze tactiek prima voor de Grand Theft Auto-reeks, in het geval van Manhunt 2 lijken Rockstar en Take Two een stap te ver te zijn gegaan. Hier zijn tal van redenen voor te bedenken, bijvoorbeeld het feit dat het eerste deel van dit spel bij veel mensen een nare smaak in de mond heeft achtergelaten door een moordzaak in Groot-Brittannië (waarbij op de achtergrond is geraakt dat het spel bij het slachtoffer werd gevonden, niet bij de dader).
Toch lijkt het na Grand Theft Auto en Bully eerder de spreekwoordelijke druppel te zijn die de emmer doet overlopen. Winkelketens en de organisaties voor het keuren van games lijken geen zin meer te hebben in gedoe en er spelen andere zaken mee. Zo is het bestaansrecht van het Amerikaanse keuringsinstituut net ter discussie gesteld, ze zijn er dus bij gebaat om een streng imago op te bouwen. Uit het feit dat Take Two de release van Manhunt 2 heeft uitgesteld blijkt wel dat ook zij beseffen dat ze een misrekening hebben gemaakt en geen zin hebben in lange discussie en gerechtelijke procedures. Het spel aanpassen is makkelijker, zeker met de release van GTA IV voor de deur, die voor Take Two erg belangrijk is. Na het uitbrengen van GTA IV gaat Take Two namelijk in de verkoop. Microsoft heeft onder het mom van betalen voor episodische content inmiddels een aanbetaling van $ 50 miljoen gedaan. Hoge verkoopcijfers zal de verkoopwaarde doen stijgen, terwijl gedoe de aandeelhouders alleen maar afschrikt.
Toch kan ik nog wel respect voor Take Two en Rockstar opbrengen. Het zijn bedrijven die geld willen verdienen met hun producten (en toegegeven, het zijn toffe games) en daar een bepaalde marketingtechniek voor gebruiken. Waar ik echter van walg zijn politici als Jeroen Dijsselbloem (PvdA) die elke keer als er discussie over geweld in games is onder hun steen vandaan kruipen en in het rond beginnen te schreeuwen. Waar de pers tegenwoordig een redelijk genuanceerd beeld van games brengt, gaan politici nog steeds op de oude voet verder met blaten zonder de moeite te nemen kennis over het onderwerp te vergaren. In dit geval wachten tot het spel is verschenen en het zelf uitproberen in plaats van elkaar napraten en proberen te overtreffen wat verontwaardiging betreft.
Er is een gezegde dat alles wat in Amerika plaatsvindt, tien jaar later ook in Nederland gebeurt. En dit lijkt nu weer bevestigd te worden. Zo werd in de Verenigde Staten na de schietpartij in Columbine gesteld dat first person shooters als Doom medeschuldig waren aan dit drama. Hypocriet is dat er later over America's Army (een FPS ontwikkeld en gedistribueerd door het Amerikaanse leger om nieuwe soldaten te rekruteren) nooit een kwaad woord is gesproken. Terwijl hier nu juist wel een flinke discussie over zou moeten worden gevoerd. In tegenstelling tot een Doom wordt hiermee jongeren namelijk wijsgemaakt dat een oorlog best tof kan zijn. En als zes maanden later hun benen eraf worden geblazen in Irak, is er geen mogelijkheid om een oude save laden. Ook hypocriet is om alleen naar games te kijken. Als Jeroen Dijsselbloem "het normaal worden van geweld in ons dagelijks leven door de toenemende invloed van gewelddadige beeldcultuur" wil terugdringen, waarom maakt zich dan niet druk over films als Saw en Hostel? Qua realisme kan daar geen enkel spel, hoe next-gen de graphics ook zijn, tegenop. De keuring van deze films is sowieso een lachertje, het onderschrift "unrated" is eerder een extra verkoopmiddel dan een waarschuwing. En deze edities liggen wel gewoon in de Wal Marten van deze wereld.
Waarom wordt er anders tegen games dan naar films en andere traditionele media gekeken? Waarom is een spel als Super Colombine Massacre RPG anders dan een film als Elephant? De makers van beide hebben verklaard dat ze een statement willen maken over schietpartijen op scholen. Alleen leidt de ene tot veel ophef, terwijl de ander lof krijgt en prijzen wint op filmfestivals. Het argument dat je met een game interactief bezig bent en een film beleeft gaat er bij mij niet in. Ik word van Doom echt niet gewelddadiger dan van Rambo, alleen omdat ik een muis gebruik. De oorzaak ligt eerder in het feit dat videogames een relatief nieuwe medium zijn en hun plekje tussen de meer traditionele uitdrukkingsvormen (boeken, film, muziek) nog moeten veroveren om als volwassen te worden gezien. En om te groeien moeten videogames juist shockeren, zaken ter discussie stellen en grenzen verleggen. En net zoals bij Rock'n Roll houd je altijd mensen over die het gewoon niet begrijpen. Moet alles dan maar kunnen? Ik vind van wel. Wel moet er een goed voorlichtingsysteem komen om consumenten te informeren over hetgeen ze kunnen verwachten en ouders moeten hun verantwoordelijkheid nemen. En politici? Die moeten gewoon hun bek houden (Jeroen voorop) en concreet iets doen aan maatschappelijke problemen in plaats van zaken te zoeken die ze makkelijk de schuld kunnen geven van hun eigen falen.
Als afsluiting wil ik mijn gedachten doen uitgaan aan het echte slachtoffer in de discussie rondom Manhunt 2: Jack Thompson. Wat zal hij zich nu de haren uit het hoofd trekken van spijt dat hij na zijn mislukte rechtszaak om Bully heeft toegezegd geen kritiek meer te uiten op games van Take Two en Rockstar.
