Michael Jackson: een lui zwijn
We hebben een kader nodig om alles te kunnen rangschikken. Van hoog tot laag, ieder heeft z'n plek nodig. Bij het overlijden van een belangrijk persoon noemen we dat kader God. Hoger dan God bestaat niet, zo heeft iemand ooit beslist. Zelfs heidenen vinden het niet kies om te stellen dat een artiest, een kunstenaar, een politicus, boven God staat. Dat zeg je niet, daarmee overdrijf je. Als er iemand sterft willen we niets liever dan meteen de chaos verdrijven door te herdenken en ons af te vragen waar de overledene gerangschikt zal staan. De eerste vraag van de journalist aan een fan; hoe zal hij herinnerd worden? Hij of zij is nog geen voer voor de maden of de eerste standbeelden of stille tochten worden al uit de grond gestampt. Collectief wordt er gerouwd via Hyves en Twitter. Dood is chaos en de mens lijkt bang voor het onbekende en de oorverdovende stilte. Gelovigen hebben daar iets op gevonden: God.
'Hij stond dicht, heel dichtbij God', hoor ik Boris zeggen in 'De zomer draait door'. De fans van het eerste uur knikken geestdriftig. 'Waarom toont de media alleen het verval van Jackson?', roept iemand uit het publiek. Flink applaus volgt. En weer vliegen de woorden 'geniaal' in combinatie met dat ene kader waar in de wereld al zoveel om wordt gevochten, over tafel. 'Hij betekende ontzettend veel voor de popmuziek, hij is de belangrijkste invloed op de muziek van de afgelopen eeuw'. Dat is nogal wat. Toen Elvis stierf werd soortgelijks geroepen. Dat Presley in zijn leven zelden een lied zélf heeft geschreven werd voor het gemak even vergeten.
Maar ook hier is het sprookje te verraden. Michael Jackson was een megalomane, psychiatrische man met 'slechts' enkele hits op zijn naam. Laat ik er niet omheen draaien; Michael Jackson was een lui zwijn. In verhouding heeft de man ontzettend weinig materiaal uitgebracht en midden jaren negentig vond hij het al nodig om een overzicht uit te brengen van zijn oeuvre onder de naam 'History'. Zeg maar gerust 'Hysterie', want de promotie voor dit album spot met iedere psychiatrische ziekte die je maar kunt bedenken. Op de hoes zien we Jackson als een soort Statue of Liberty afgebeeld, neerkijkend op z'n fans. Een mystificatie van zichzelf. En dat voor een handjevol hits en drie noemenswaardige platen! 'The King of Pop' noemde hij zichzelf. Koning van de muziek en de amusementswereld in z'n algemeen. Een prima marketing idee. Als je zegt dat Coca Cola goed voor je is, en je publiceert dat dag in dag uit overal ter wereld, krijgt het een soort religieuze status en sta je gerangschikt in de grote lijst die de chaos buiten moet houden. Het was enkel wachten op de kruisiging door z'n eigen volk.
Geen enkele artiest heeft zo weinig gedaan voor de muziek als kunstvorm. Journalisten roepen de afgelopen dagen echter dat 'we' niet mogen ontkennen dat hij veel voor de popmuziek heeft betekend. Onaantastbaar, niet te bekritiseren. Dat doe je niet, dat is ingekaderd. Maar de muziek die Jackson maakte is nooit zo vooruitstrevend geweest als beweerd wordt. Het bleven lege, simpele en domme discodeuntjes. Daar is niets mis mee. Hele volksstammen vinden het heerlijk om op zaterdagavond te dansen zonder hindernissen, terwijl de rookmachine voor de nodige mystieke sfeer zorgt. Voor hen heeft Michael op muzikaal gebied enkele hits gebracht en heel misschien wel wat goede seks na afloop van zo'n avond.
Maar zo weinig Michael deed voor de muziek als kunstvorm, des te meer betekende hij voor de muziekindustrie. En de frisdrankindustrie. En vooruit, de mode-industrie. Kortom; als product was Michael Jackson een gouden haan. Als hitmachine denderde hij snel door en vloog veel te vroeg uit de bocht. Zijn gigantische concerten verkochten steevast uit en het aantal albums dat hij verkocht was ongekend. Maar hits en getallen hebben niets te maken met de wezenlijke bijdrage aan de popmuziek. Door de mystificatie, die hijzelf bedacht en uitvoerde, zich 'King of Pop' te noemen, ontembaar domme clips te maken waarin hij immer de held was en er spontaan fonteinen ontplofte wanneer hij voorbij liep; al deze dingen zorgden ervoor dat Jackson een Messiaanse verschijning werd. De megalomane clown van de amusementsindustrie.
Doch mag ik volgens de liefhebbers ook vooral zijn clips en manier van dansen niet vergeten. Goed, over zijn danskwaliteiten valt niets te zeggen. Maar door hem zitten we nu ook opgescheept met al die totaal idiote R&B artiesten die het noemen van de naam niet waard zijn. Bedankt Michael! Door jou danst iedereen als een aap onder stroom op tv.
Het is niet voor niets dat de media vooral zijn 'Wacko'-kant laten zien dezer dagen. Want over de muziek ben je snel uitgepraat. Een muziekjournalist begint voor de honderdste keer over 'Thriller' en helpt verder mee aan de geschiedvervalsing dat 'Thriller' de eerste clip was dat een verhaal vertelde en meer was dan alleen promotie voor het lied. En toen kwam 'Bad' en verder praten we snel over 'Dangerous' om meteen naar het vermeende ontucht verhaal te gaan en zijn laatste album maar helemaal te vergeten.
Het is zaterdagnacht wanneer ik naar de BBC kijk. Neil Young zet op het Glastonbury festival een magistrale versie neer van de Beatle klassieker 'A day in the life'. Over genieën gesproken...
