Wilders: Eerst Brussel, dan Den Haag?

Vorige week moest ik denken aan een nummer van Leonard Cohen maar dan in de versie van Geert Wilders: "First we take Brussels, then we take The Hague". Afgelopen donderdag bij de verkiezingen voor het Europese parlement heeft de PVV van Geert Wilders namelijk een grote overwinning behaald. Dit betekent een ruk naar rechts. Zeker voor de rest van de wereld die Nederland nog steeds ziet als een tolerant land, is dit een ruk naar extreem rechts. De uitslagen werden direkt al bekend gemaakt. Dit mocht eigenlijk pas op zondag, nadat elk land had gestemd. De vraag is nu of dit invloed heeft gehad op de kiezers van de overige landen die pas op zondag mochten stemmen. De kans bestaat dat de twijfelaars dachten "als ze zelfs al in Nederland zo stemmen, dan kunnen wij het ook". Feit is dat partijen à la PVV flink hebben gewonnen.

In eerste instantie was de reaktie van Wilders dat links door deze uitslag afgestraft was voor hun cordon sanitaire. Dat lijkt zo, maar eigenlijk is alleen de PvdA gestraft. SP en GroenLinks hebben beter gescoord dan in 2004, respectievelijk +0,1% en +1,4%. Van de regeringspartijen heeft het CDA ook een flinke knauw gekregen, maar het is nog wel de grootste partij. De CU is zelfs gestegen, zij het in combinatie met SGP. De tweede grote winnaar is D66, die maar liefst 7% gestegen is. Europees gezien zijn ook voornamelijk de tegenhangers van de PvdA afgestraft. De groenen zijn iets gestegen, de Christen-democraten hebben licht verloren. Die hebben van oudsher een grote kern van vaste kiezers, waardoor ze zelden flink verliezen.

Wat mij altijd verbaast is dat mensen het kabinet afrekenen op hun beleid in een totaal andere verkiezing dan voor de Tweede Kamer. Niet alleen hier, maar dit is gebeurd in vele landen in Europa. Het kan zijn dat je het niet eens bent met het beleid, maar voor andere verkiezingen gelden weer andere criteria. Verkiezingen voor de gemeenteraad en voor Europa hebben niets met elkaar te maken. Laat staan met de Tweede Kamer. Toch kiezen veel mensen naar aanleiding van wat ze van de regering vinden. Dit komt deels natuurlijk omdat de landelijke leiders zoals Balkenende en Bos zich met de verkiezingen bemoeien. Zelf laat ik mijn keuze op een partij voornamelijk afhangen van de standpunten voor die bepaalde verkiezingen. Niet omdat ze in mijn ogen in de landelijke of lokale politiek iets goed of fout hebben gedaan.

Los van de mensen die het met zijn standpunten eens zijn, zullen er veel mensen een proteststem op Wilders uitgebracht hebben, met de gedachte dat het voor de Europese verkiezingen het minst kwaad kan. Bijkomend punt dat in het voordeel van de PVV zal hebben gewerkt is dat ze tegen Europa zijn. Het Europa waar we eerst in referendum tegen gestemd hebben en dat ons daarna in een iets andere verwoording zonder referendum door de strot is geduwd. Dit punt was voor mij het enige dat me deed overwegen op de PVV te stemmen. Aan de andere kant was het net zo sterk van D66 om uitgesproken vóór Europa te zijn. Juist de expliciete voor of tegen Europa partijen hebben goed gescoord. D66 is niet voor niets mede daardoor de tweede grote groeier. Dit komt uiteraard ook door Alexander Pechtold. Eén van de weinige politici die Wilders wel serieus neemt en mede dankzij hem omhoog komt.

De vraag is nu hoe het verder zal gaan met de PVV. Lijden ze aan het typisch Nederlandse 'te vroeg pieken' syndroom, of weten ze het momentum vast te houden? Blijven ze zo goed in de peilingen staan voor de aankomende gemeenteraadsverkiezingen van 2010, al doen ze maar in een paar gemeenten mee? En hoe zal het gaan bij de Tweede-Kamerverkiezingen van 2011? Nog belangrijker, hoe doen ze het in de uitslag? Want peilingen zijn één, het werkelijke resultaat is twee. Het is nog een lange zit, maar wat als Wilders in 2011 voor de Tweede Kamer te groot is geworden om omheen te regeren? Want dat is wat de meeste partijen nog steeds willen. Het opzetten van een wankele vierpartijencoalitie om de PVV te omzeilen lijkt me niet echt een succesvolle oplossing.

Welke partijen kunnen en willen met de PVV regeren? Niet zo veel waarschijnlijk. Allereerst zijn er de partijen die samenwerking al op voorhand uitgesloten hebben. Dit zijn voornamelijk de linkse partijen. Hoe zeer je standpunten ook verschillen, dit is natuurlijk geen democratische actie en verdient zeker geen schoonheidsprijs. Degene die de PVV niet op voorhand uitsluiten liggen qua standpunten ook zo ver uit elkaar dat samenwerken ook niet realistisch is. Maar wat dan? Het is niet geheel ondenkbaar dat er een zelfde situatie onstaat als na de verkiezingen van 2002 waarin de LPF 26 zetels won. De PVV kan nu, net als de LPF toen, de tweede partij worden en het CDA de grootste. Zal Geert dan in staat zijn voldoende capabele mensen te vinden? Gaat het CDA dan met de PVV regeren?

Enig opportunisme kun je Balkenende en de zijnen zeker niet ontzeggen. In 2002 gingen zij ook met de LPF in zee. Het bleek een zeer woelige zee waarin ze uiteindelijk schipbreuk leden. In het Europees parlement zijn ze ook niet te beroerd om samen te werken met de partij van een zeer discutabel persoon als Berlusconi. Mogelijkheden zijn er, hoewel de standpunten van de PVV inzake allochtonen in het algemeen en de Islam in het bijzonder tot grote moeilijkheden kunnen leiden. Aan de andere kant, samenwerken met Wilders kan er voor zorgen dat er weer meer ruimte in Nederland komt voor de traditionele christelijke godsdienst. Iets waar het CDA toch welwillend tegenover moet staan. If you can't beat them, join them. En door mee te doen heb je nog enige invloed. Zelfs de CU sluit samenwerking met Wilders niet uit. Die hebben hetzelfde te winnen als het CDA. Al zeggen ze wel dat het niet zal lukken als de standpunten van de PVV niet veranderen.

Dat zal voor elke partij het grote struikelblok blijken te zijn: de standpunten van Wilders/PVV ten opzichte van de Islam. Ik ga er niet van uit dat Wilders water bij de wijn zal willen doen. Daardoor kan er in 2011, als de PVV inderdaad de grootste of tweede partij van Nederland wordt, de situatie ontstaan dat de PVV niet in de regering komt en er een minderheidskabinet gevormd zal (moeten) worden. Dit is uiteraard niet het sterkste uitgangspunt om een land te regeren. Het lijkt me echter wel het meest realistische, tenzij de traditionele partijen iets weten te vinden om "het gevaar" Wilders te bezweren. Vooralsnog ziet het er echter niet naar uit dat ze ook maar enigszins grip op Wilders kunnen krijgen, laat staan dat ze hem terug kunnen duwen.

Daarnaast rijst de vraag wat er in Europa gaat gebeuren. Als de PVV in Nederland inderdaad zo groot wordt als de peilingen zeggen kan dit tot een sneeuwbaleffect leiden. Dan kan er een groot rechts-nationalistisch Europa ontstaan waar de tolerantie ver te zoeken zal zijn. Zal Nederland dan een negatieve voortrekkersrol krijgen? Ik ben het met Wilders eens dat er iets moet gebeuren om de problemen met jongeren op te lossen. En ja, het zijn vaak allochtonen die de problemen veroorzaken. Maar om dan meteen een heel volk of geloof in het verdomhoekje te zetten gaat veel te ver. Niettemin geeft zijn populariteit wel aan dat een groot deel van het volk het wel zat is. Daar zal hoe dan ook naar geluisterd moeten worden. Ik kan haast niet wachten tot de Tweede-Kamerverkiezingen van 2011. Eindelijk gaat het weer eens ergens om.