Het brein (2) - Poten rammen

De Nederlandse kranten staan dagelijks vol met de meest uiteenlopende statistieken en bevolkingsonderzoeken. We zijn er dol op met z'n allen. Welk koekje eten bejaarden het liefst bij de thee? Welke kleur laarzen kopen huisvrouwen het vaakst? Of hoeveel glazen Yoki drinken brugklassers per kwartaal? Je wordt eigenlijk pas voor vol aangezien als groepering, wanneer er een onderzoekje naar je is gedaan.

Vanaf heden horen de potenrammers er ook echt bij. Deze achtenswaardige groep staat erom bekend een groot genoegen te scheppen in het mishandelen van onze homoseksuele medemens. Uit een studie van de politie blijkt dat anti-homogeweld relatief vaak wordt gepleegd door autochtone Nederlanders. Slechts bij 21 van de 150 geregistreerde geweldplegingen kunnen Rita en Geert hun rechter vingertje op die vreselijke buitenlanders richten, terwijl we qua bevolkingsstatistieken 30 geweldplegingen van hen zouden kunnen verwachten.

Een paar dagen later konden de rechts-populistische politici echter in hun handen wrijven toen in eenzelfde soort onderzoek precies het tegenovergestelde werd beweerd. In Amsterdam blijken Marokkanen namelijk juist te zijn oververtegenwoordigd in het gilde der potenrammers. Verwarring alom dus. Persoonlijk vind ik het eigenlijk niet zo heel belangrijk wat de etnische samenstelling is van de homohaters. Belangrijker lijkt mij de vraag waarom de poten nou eigenlijk worden geramd.

Wat dat betreft werd ik echter ook op mijn wenken bediend. Uit hetzelfde onderzoek bleek namelijk dat homogeweld vaak voortkomt uit de drang de eigen mannelijkheid te bewijzen. Daders zeggen op zich niets tegen homo's te hebben, zolang ze zich maar op een manier gedragen die zij acceptabel vinden. Met andere woorden, homo zijn mag best, als je je maar als hetero gedraagt. Als Nederland bekend staat homovriendelijk te zijn, hoe moet het in andere landen dan wel niet zijn?

Je raadt het antwoord al: slecht. Anno 2008 staat in Iran, Jemen, Mauritanië, Saoedi-Arabië, Soedan en de Verenigde Arabische Emiraten nog altijd de doodstraf op homoseksualiteit. In Bangladesh, Bhutan, Guyana, India, de Malediven, Nepal, Singapore en Oeganda komen de homo's er een stuk beter vanaf. Daar krijgen ze slechts levenslang. Maar voordat je denkt dat zulke ouderwetse denkbeelden alleen in Afrika en Azië voorkomen, wijs ik graag even op een onderzoek dat vorige maand werd gedaan in Engeland. Ook daar wil maar liefst een kwart van de bevolking homofilie strafbaar stellen! Dat zijn toch onthutsende cijfers?!
Laten we, voordat de emoties de overhand krijgen, eens rationeel kijken naar de vraag of homoseksuelen strafbaar zouden kunnen worden bevonden voor het feit dat ze worden aangetrokken tot hetzelfde geslacht.

Iemand kan volgens ons rechtssysteem alleen worden veroordeeld voor een misdaad, als hij verantwoordelijk is voor zijn eigen gedrag. En daar komen de hersenen om de hoek kijken. Want als de hersenen van homo's vanaf de geboorte verschillend zijn van heterohersenen, dan kun je het ze toch niet kwalijk nemen dat homo's zich anders gedragen? De vraag is dus: word je geboren als homo, of word je het door omgevingsfactoren?

Toen de Amsterdamse neuroloog Dick Swaab in 1989 beweerde dat hersenen van homo's en hetero's er anders uitzagen ontving hij stapels dreigbrieven, bommeldingen en legio woedende telefoontjes per dag. Half Nederland sprak schande van zijn idee dat homofilie niet wordt aangeleerd, maar is aangeboren. Tot dan toe dacht men dat de 'abnormale' seksuele voorkeur werd veroorzaakt door een verstoorde ontwikkeling tijdens de puberteit. Men had de keuze tussen harige of gladde billen op z'n minst gedeeltelijk in de hand, zo was de gedachte. Pas sinds een jaar of vijftien, met de opkomst van de hersenscantechnieken, kan er betrouwbaar wetenschappelijk onderzoek worden gedaan naar het verschil tussen het homo- en het heterobrein. En uit vrijwel alle onderzoeken blijkt dat seksuele voorkeur inderdaad een sterke aangeboren component heeft. Homohersenen zijn op enkele belangrijke punten nogal afwijkend van heterohersenen. De omgeving kan daar niet of nauwelijks invloed op uitoefenen.

Bij mannen wordt één belangrijk verschil veroorzaakt door het testosteronniveau tijdens de foetale periode. Mannelijke foetussen hebben normaal gesproken twee testosteronpieken. Bij homo's blijkt echter één van de twee veelal te worden overgeslagen, waardoor de mannelijke delen en circuits van de hersenen minder ontwikkeld raken. Kort gezegd kan worden gesteld dat de amygdala, die belangrijk is bij het reguleren van emoties, nogal vrouwelijk is aangelegd. Ook delen van de hypothalamus, die een cruciale rol spelen bij gedragingen als vechten, vluchten en paren, ontwikkelen zich 'vrouwelijker' dan die van heteromannen.
 
Bovendien blijken homoseksuele mannen, evenals vrouwen, veel meer verbindingen tussen de linker- en rechterhelft van het brein te hebben dan heteroseksuele mannen. Bij homoseksuele mannen is deze verbinding zelfs nog groter dan bij vrouwen. Lesbische vrouwen lijken in dit opzicht juist weer precies op mannen. De verbinding tussen de twee hersenhelften is dus niet gerelateerd aan geslacht, maar aan seksuele voorkeur.
Misschien nog eenduidiger is de ogenschijnlijk simpele observatie dat lesbiennes net als heteromannen asymmetrische hersenen hebben. De rechterhelft is iets groter dan de linker. Bij homo's en heterovrouwen blijken beide hersenhelften even groot.

Al deze structurele verschillen tussen homo- en heterohersenen kunnen niet anders verklaard worden dan dat ze zijn aangeboren. In dat geval lijkt het dus ridicuul om homofilie strafbaar te stellen. De homo's hebben toch niet om één testosteronpiek gevraagd? Robert Schoemacher wordt toch niet ingeschakeld om wat extra verbindingen tussen de hersenhelften aan te leggen? Dus houd je handen thuis en laat de poten met rust. Ze kunnen er niks aan doen dat ze geen domme, bekrompen, agressieve homohaters zijn geworden!

Het is eens te meer duidelijk dat hersenonderzoek belangrijke inzichten kan opleveren in alledaagse maatschappelijke kwesties. Toch moet er wel voor worden gewaakt dat niet alles op de hersenen wordt gegooid. Het brein van geweldplegers is namelijk in veel gevallen ook nogal afwijkend van de norm. De agressievelingen hebben vaak verminderde neurale activiteit in de prefrontale kwab (achter het begin van de haargrens). Dit deel van de hersenen is grotendeels verantwoordelijk voor (anti-)sociaal gedrag. Uit ander onderzoek blijkt dat bij personen die hun agressie niet onder controle hebben, delen in de frontaalkwab (achter het voorhoofd) geheel tegengesteld reageren aan die van controle proefpersonen.

Zonder op details in te gaan, roepen deze resultaten natuurlijk op hun beurt weer de vraag op in hoeverre de potenrammers eigenlijk verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor hun daden. Maar dit is een discussie op zich.

Voorlopig zou ik willen zeggen: houd de hersenen in de gaten, maar blijf helder nadenken!