Groep 1: haar verneukt

groep 1 (1993-1994)

Mijn eerste echt duidelijke herinnering aan het jaar waarin ik de basisschool betrad, is tv-gerelateerd. Ik stond rechtop bij het kastje waar de televisie op stond, en drukte van één tot acht de knoppen aan de zijkant van het scherm in. Het beeld floepte verder, flits, flits, flits, tot het stilstond op, jawel, MTV. Een mevrouw met een gitaar, een gek hoedje, grote ogen. Gebiologeerd staarde ik naar de beeldbuis. “Heee-jeee-jeee-jeee, wasse kowe won”, zong ik mee. Mijn vinger op de zingende mevrouw. Prachtig. Ik kon er niets van verstaan, maar ik móet gedacht hebben: “Ja, dit ga ik later studeren.”

De achterdeur opende, en de witte poes en ik snelden ons naar de keuken om te kijken wie het zou zijn. Het was mijn grote 14-jarige zus –noem haar 1979–, die van school thuiskwam. “Hee, leuk nummer”, zei 1979, liep naar de tv, en deed hem harder. Ze zong correct mee. “I wake in the morning and I step outside, and I take a deep breath, and I get real hígh and I...” “Jaaaaa, knippen!”, onderbrak ik ruw haar serenade. Ik sprong rondjes om mijn zus heen van vreugde. Zo eens in de anderhalve maand kwakte ze me in de woonkamer op een stoel bij de grote spiegel, kreeg ik een handdoek met een wasknijper om mijn nek gebonden en knipte ze mijn haren netjes. Dat kon ze prima, en het scheelde twaalf vijftig – toen nog in guldens. Plus-plus-situatie, en elk mens vindt dat gekriebel bij de kapper fijn. Zo ook ik.

Ze pakte een handdoek en een knijper. Gretig nam ik plaats, en al snel begon ze. Knip-knip, deed de schaar, terwijl ik gefascineerd de lokken bruin krulhaar zag vallen. Ik stak mijn arm onder de handdoek en sloeg ze er vanaf. De achterdeur opende opnieuw. Mijn drie broers, 17, 16 en 14 jaar oud, kwamen samen met een paar vrienden binnen. Destijds hadden zij op de zolder één grote kamer, met een zelfgemaakte bar –inclusief barkrukken– en liep het halve dorp elke avond de twee trappen op om te chillen –al heette dat toen nog niet zo– op Nirvana met een Heiney of een jointje.

De zes vaste bezoekers van de slaapkamerkroeg waren, zoals altijd, luidruchtig, jolig en waarschijnlijk niet helemaal nuchter. Mijn broer, die ik voor het gemak 1977 noem, zag dat ik werd geknipt, en kreeg een zijns inziens lumineus idee. Vlug liep hij naar mij en m'n zus toe en beukte haar opzij. “Ga maar iets anders doen, '79. Ik neem het wel van je over!” Lachend rukte hij de schaar uit haar handen, en ging verder waar mijn zus gebleven was. Ruw, snel, knip-knip, grotere lokken haar, een volkomen willekeur aan knipbewegingen.
“Doe dat nou NIET”, zei mijn zus, “je verneukt zijn haar, man!”
“Ah joh”, reageerde '77, “heus niet. Ik maak er een meesterwerkje van.” Achter de woest knippende broer gierden de vijf kornuiten van het lachen. “Marijuana”, denk ik nu. “Huh?”, dacht ik toen.

Mijn zus bleef de 16-jarige broer aan zijn arm trekken en smeken of-ie ermee op wilde houden. Dit zag ze als haar verantwoordelijkheid, maar tegen '77 was niets te beginnen. Een grote gozer met een missie. Snel legde hij de schaar neer -dat ging niet snel genoeg-, en pakte hij de tondeuze. Standje één, lekker kort. Halfslachtig scheerde hij, ruw, vol uithalen en missers. Drie minuten nadat hij was begonnen, was het allemaal al klaar. “KLAAR!”, riep hij zelfgenoegzaam, legde de schaar weg, en haalde de handdoek en wasknijper van mijn schouders. Zijn vrienden en broeders inspecteerden mijn hoofd, om vervolgens gezamenlijk in hysterisch hinniken uit te barsten.

“Je hebt z'n haar verneukt, man!” zei '78.
“Hahaha, volledig naar de tering. Prachtig!” voegde '75 toe.
Mijn haar was een wirwar van lange en korte plukken, overal ongelijk, zelfs een paar volledig kale plekken. Het was verneukt in de grootste zin van het woord.
“Je hebt het helemaal verneukt, '77, klootzak,” zei mijn zus bitter. “Wacht maar tot mamma thuiskomt.”
Mamma kwam thuis, en reageerde direct hetzelfde als zuslief. “Wat is er in vredesnaam met Berts haar gebeurd? Wie heeft dat gedaan?”
“Ik!”, zei mijn broer trots.
“Die eikel heeft het volledig lopen verneuken”, zei mijn zus. Hilariteit alom, behalve bij mijn moeder en zus.
“Hoe moet dat nou als-ie morgen naar school moet?”, vroeg mamma '77 furieus.
“Ah joh, dan zegt-ie maar dat ik zijn haar heb verneukt”, gierde mijn broer verder.

De volgende dag kamde mijn moeder het haar zo goed als ze kon fatsoenlijk, scheerde en knipte ze de ergste stukjes bij, en zette ze me 's ochtends af bij de basisschool. “Gewoon doen alsof er niets aan de hand is”, moet ze gedacht hebben. Ik liep met mijn korte beentjes naar het klaslokaal, zette mijn Sesamstraattrommeltje en -beker op de trommeltjes-en-beker-tafel en ging in de kring zitten. Juf Nel, een ouderwetse, strengchristelijke, vrijgezelle juf met kort opgeknipte grijze krullen in een lelijk bloempotkapsel en een lange donkerblauwe rok, zong het psalmpje van de week en bad de Heer of Hij de dag plezierig wilde laten verlopen. Ze was naast schoolhoofd ook parttime juf van groep 1. Nors, streng, met een krakende, overslaande stem en núl gevoel voor humor.

Het groepsgesprek. Iedereen in de kring mocht iets vertellen, of kreeg een vraag. Na een tijdje was ik aan de beurt. Ook juf Nel had mijn knipbeurt opgemerkt.
“Zo, Bert, ben je naar de kapper geweest?”
Ik dacht na over een antwoord, en reageerde opgewekt.
“Jaa! Mijn broer heeft mijn haar verneukt!”
De klas viel stil, het gezicht van de juf sprong op ongenadig onbarmhartig. Haar verstarde gelaat zei dat ik op de gang moest gaan staan. Het was negen uur.

Om twaalf uur haalde ze mijn moeder van buiten. Ik was helemaal behuild en stond nog steeds op de gang. Mijn moeder nam me mee naar huis en zei dat ik dat soort taal niet meer mocht gebruiken op school. Ik had geen idee wat ze bedoelde. Juf Nel schreef het voorval in mijn permanent records, en zette daarmee de toon voor de komende zeven jaar. Een kruisje achter mijn naam. Elk volgend jaar was ik degene die ze strenger in de gaten hielden. Het eerste werd aangesproken als er herrie was. Als er iets was gebeurd. Omdat mijn broer zonodig mijn haar moest verneuken.

volgende keer: groep 2.

4 non blondes - what's up (nummer 1 in de nederlandse top 40 van 7 augustus tot 15 oktober 1993)