In het voetbal maakt angst de macho
"Vorige week puntverlies tegen Heracles en vandaag weer bij FC Groningen", vraagt de verslaggever aan AZ-trainer Louis van Gaal. "Kunnen we concluderen dat AZ nog geen Nederlandse topclub is, maar dat nog wel kan worden?" "Ik vind het knap dat jij dat uit twee wedstrijden kunt opmaken", reageert de trainer geïrriteerd. "Ik vraag het u", probeert de verslaggever het interview te redden, maar de toon is al gezet. "Jij stelt toch een suggestieve vraag? Of niet soms? Zeg je nou dat je geen suggestieve vraag stelt?" Meer krijgen we niet te zien.
In dezelfde uitzending komt nog een andere voetbaltrainer voorbij. Huub Stevens slaat driftig de camera naar beneden waarmee een fotograaf hem al de hele wedstrijd op de foto zou hebben gezet. "Wat had ik jou nou gezegd?!" Wanneer de Roda-coach zijn weg naar de kleedkamer vervolgt bijt de geschrokken fotograaf hem nog wat na: "Idioot!" Meteen daarop stuiven Stevens en zijn assistent Atteveld op de boosdoener af. Door hem te belagen willen ze duidelijk maken dat de Limburgse oefenmeester toch echt geen idioot is?
Maar ook Huub wordt niet de ster van de avond. Die rol wordt onvoorwaardelijk opgeëist door RBC-verdediger José Fortes Rodriquez. De speler staat net koud in het veld wanneer hij twee onbezonnen tackels achter elkaar uitvoert. Het publiek slaakt een kreet van verwondering over de roekeloosheid van de charges. Scheidsrechter Temmink geeft hem geel waarop Fortes Rodriquez het nodig vindt om op kinderlijke wijze zijn beklag te doen over die sanctie. De miserabele positie waarin zijn team verkeert, acht de Spanjaard blijkbaar van ondergeschikt belang. Hij krijgt zijn tweede gele prent en mag inrukken. In de catacomben zet hij voor de camera het incident nog eens uiteen, waarbij hij zijn onnozelheid niet meer weet te verbergen. De bloedserieuze uitspraak dat hij respect heeft voor Temmink omdat hij een beetje het Syndroom van Down heeft, verontwaardigt de natie, maar het betoog op zichzelf getuigt al van een tenenkrommende domheid.
Analyticus Hugo Borst spreekt zich later die avond in Studio Voetbal fel uit tegen de uitlatingen van Fortes Rodriquez. De rest van de uitzending was gekenmerkt door de bewogen discussie van Borst tegen Beenhakker en Van der Eijden, over wat er allemaal, al dan niet, mis is bij Ajax. De heren gebruiken lichtelijk denigrerende titels om elkaar aan te spreken en hebben meerdere malen moeite om het volume van hun stem in toom houden. Kleurrijke televisie op de zondagavond.
Maar wat hebben deze incidenten op dezelfde voetbalavond dan met elkaar gemeen? Uiteraard wil ik niet beweren dat de uitspraken van Louis van Gaal en Hugo Borst even kwalijk zijn als die van Fortes Rodriquez. Dat zeker niet, maar al deze gedragspatronen lijken wel dezelfde grondslag te hebben: In het voetbalwereldje regeert de macho. Een macho die gecreëerd wordt door de angst om zwakte te tonen. De wolven liggen immers altijd op de loer.
Waarom beantwoordt Van Gaal de aan hem gestelde vragen niet gewoon? Hij krijgt ruim de gelegenheid om zijn visie te geven in plaats van achter elke boom (of in dit geval microfoon) een vijand te zoeken. Maar hij is bang om neer te worden gesabeld en zoekt meteen de tegenaanval. Stevens wordt een idioot genoemd en voelt dat hij er als een leeuw op moet springen om de rebelse media onder de duim te houden.
Bij Fortes Rodriquez is het waarschijnlijk niet eens opgekomen om zelf het boetekleed aan te trekken voor zijn dubbele gele kaart, waar toch zeker wel iets voor te zeggen viel. "Ik ben gewoon een enorme sukkel dat ik mijn eigen ploeg zo heb benadeeld." Maar nee, de wetten van het wereldje hebben de voetballer zo geschapen dat hij instinctief protesteert tegen zijn eerste gele kaart en vervolgens op beschamende wijze, voor de TV, zijn beklag doet over de tweede. Hoe zou het ooit zijn eigen schuld kunnen zijn?
Borst, Beenhakker en Van der Eijden werken zich een uitzending lang in allerlei bochten om hun eigen acties, contacten en beslissingen te verantwoorden. Maar de felle manier hoe ze elkaar bestoken verraad hun eigen onzekerheid.
In de cultuur waar de macho het uitgangspunt is, kost het veel energie om aan de geldende normen te blijven voldoen. Waar Fortes Rodriquez zich niet eens bewust lijkt van die normen waar hij zich instinctief naar is gaan gedragen, ploeteren Van Gaal en Stevens zichtbaar om hun hoofd boven water te houden. Een poging die juist in al die krampachtigheid faliekant lijkt te mislukken.
Het typeert de sterken om het hele spel ter aller tijden te kunnen relativeren en daarbij dus een stuk luchtiger met de grillen van het wereldje om te kunnen gaan. De druk is zo groot als je die zelf maakt. Zeggen ze immers niet dat juist de pesters van de klas het bangste zijn om zelf het slachtoffer te worden?
