Zorgwekkende toeslagen
Een saillant voorbeeld van krom redeneren betreft het formulier voor de aanvraag van de zorg- en/of huurtoeslag. Bijna elke Nederlander heeft het al in huis of zal het nog toegestuurd krijgen. Laat ik beginnen te zeggen dat ik bewondering heb voor de logistieke prestatie die door TPG-post geleverd wordt, al heb ik mijn twijfels of het allemaal in orde komt voor 1 januari 2006. Maar ik ben heel wat minder te spreken over de logische prestatie die de Belastingdienst heeft geleverd. Deze dienst heeft het zichzelf en anderen onnodig moeilijk gemaakt door de onlogische vragen die op het formulier worden gesteld, waardoor heel wat mensen voortijdig afhaken bij het invullen omdat ze er niets meer van kunnen of willen begrijpen.
De eerste vraag die op het formulier voor de aanvraag van zorgtoeslag wordt gesteld is of de persoon in kwestie een zorgtoeslag wenst aan te vragen. Een briljante vondst! Moeilijker kunnen ze het niet meer maken maar nog wel krankzinniger. Deze eerste vraag is ronduit absurd omdat het bestaan van het formulier zelf het antwoord erop is. Je zou net zo goed bij de inschrijving voor een universiteit kunnen vragen of de persoon in kwestie zich wel wil laten inschrijven bij die universiteit. Wie 'nee' antwoordt op het formulier maakt zichzelf belachelijk, hij of zij vult dan iets in maar kan het meteen in de prullenmand gooien. Wie 'ja' antwoordt (en antwoorden moet om bij de volgende vraag aan te komen volgens een 'logische' stap) voelt zich vreselijk dom. Wat denken ze wel, dat ik niet eens doorheb wat ik aan het invullen ben? Het is een overbodige maar daardoor ook stomme en tactloze vraag. De Belastingdienst begaat dezelfde soort fout als je op bijsluiters van medicijnen ziet waarbij met nadruk wordt gesteld dat het medicijn niet gebruikt mag worden door mensen die allergisch zijn voor het medicijn. Nee toch? Is het echt waar dat je geen zout mag gebruiken bij een zoutloos dieet?
De tweede vraag die wordt gesteld getuigt van een zo mogelijk nog grotere inbreuk op de logica. De Belastingdienst vraagt dan namelijk of de geadresseerde per 1-1-2006 in het bezit is van een zorgverzekering. Daarvoor moet je diep in de kristallen bol kunnen kijken, want je wordt geacht als een waarzegger te oordelen over een toestand die zich nog voor moet doen. Het is alsof je bij aanvraag van een begrafenisverzekering alvast moet invullen dat je op een bepaalde datum zult overlijden, anders kom je niet in aanmerking voor de verzekering.
Wie nu nog niet vanwege de krankzinnige openingsvragen is afgehaakt, wordt nog meer zienerskwaliteit toegedicht: je mag bij een volgende stap het inkomen opgeven dat je gaat verdienen in 2006. De belasting is wel zo verstandig dat ze aanraadt daarbij een recente salarisstrook of jaaropgaaf als leidraad te hanteren, maar het blijft pure magie om het inkomen van 2006 nu al naar waarheid en geweten in te vullen. En dan heb ik het nog niet over de problemen die ontstaan bij de vaststelling van welke persoon je toeslagpartner is, want dat is soms een ander persoon dan de medebewoner die je bij de aanvraag van de huurtoeslag moet vermelden. Volgt u het nog?
Sinds enige tijd werk ik als vrijwilliger in een wijkwinkel en elke dag is er inloop van mensen die het niet lukt om het toeslagenformulier in te vullen. Ik probeer ervoor te zorgen dat ze dit met mijn hulp alsnog doen, onder het voorbehoud dat ik niet kan voorspellen hoe het nieuwe zorgstelsel netto voor ze zal uitpakken. Ik probeer de soms lichte paniek te sussen door te zeggen dat het voor de meeste mensen allemaal wel mee zal vallen, maar ben me meteen bewust dat dit niet zonder risico is want ik kan er helemaal naast zitten. Menig deskundige voorspelt een enorme chaos als op 1 januari het nieuwe zorgstelsel van kracht wordt.
Gegevens baseren op wat nog zal gebeuren is onmogelijk, want daar weet niemand nog iets van, zelfs de minister niet. Regeren is weliswaar vooruitzien, maar dat is heel wat anders dan politiek bedrijven met het prevelen van magische formules. En magie is het, dat we half december al een deel van de toeslag krijgen die pas in januari in mindering op de nominale premie moet worden gebracht. Dat veronderstelt een budgettaire discipline waarbij mensen de hand op de knip houden ook al hebben ze met kerstmis en de jaarwisseling zo weinig te besteden dat het feestmaal bestaat uit boerenkool met (magere) worst.
Hoogervorst acht zich een hoger vorst, hij heerst over de mensen en weet wat ze nodig hebben. Hoewel ik geen piskijker ben heb ik het vage vermoeden dat de liberale bewindsman de kans schoon ziet om over de rug van miljoenen meer of minder misdeelde mensen de maatschappij in een richting te duwen van een toekomst die alleen de rijke en gezonde mensen goed zal doen. De rest mag mooi door de onverschrokken marktwerking binnen de zorg langzaam maar zeker en genadeloos worden weggesaneerd. Ik hoop voor hem dat hij rijk en gezond blijft tot de dood erop volgt, volgens de onverbiddelijke logica van de tijd.
